Eerste Matabele-oorlog

Die vyandigheid tussen die Matabeles (ook bekend as Ndebeles) en hul vroeëre slawe, die Masjonas, het 'n geruime tyd wrywing op die grens van Masjonaland, wat reeds deur blankes beset was, en Matabeleland veroorsaak.

Eerste Matabele-oorlog
Deel van Matabele-oorloë
'n Gubuluwayo inboorling, omstreeks 1890
Datum November 1893 – Januarie 1894 Ligging Zimbabwe Resultaat Oorwinning van die Britse Ryk
Strydende partye
Verenigde Koninkryk Tswana	Ndebeles
Aanvoerders
Cecil John Rhodes Leander Starr Jameson Allan Wilson † Patrick Forbes Khama III	Lobengula †
Ongevalle en verliese
100	10 000+

Die Britse owerheid het gewaarsku dat rustelose krygsmanne beteuel moet word. Sake het in Julie 1893 tot 'n punt gekom toe 'n impi Matebeles 'n groep Masjonas naby Fort Victoria aangeval het. Dit het gelei tot die mobilisasie van die Britse magte en hoewel daar verdere vertragings was, is daar in September besef dat 'n oorlog onvermydelik is. Op 5 September het 'n leërafdeling Salisbury (huidige Harare) verlaat om by nóg een van Victoria aan te sluit.

Oorlog het amptelik op 3 Oktober begin toe 'n mag Iron Mine Hill verlaat het op pad na Matabeleland. 'n Geveg het op 24 Oktober op Shangani plaasgevind en op 1 November is 7000 Matabeles by die Bembesirivier verslaan. Lobengula wat besef het dat sy impi's geen verdere doeltreffende weerstand kon bied nie, het sy hoofstat, Gubuluwayo, ontruim en afgebrand. Dit is op 4 November 1982 deur die magte van die Chartered Company beset. As gevolg van 'n oordeelsfout het die Britte op 4 November 1893 'n swaar terugslag gekry toe 'n patrollie onder majoor Allan Wilson naby die Shanganrivier uitgewis is.

Op 23 Januarie het die dood van Lobengula feitlik die einde van die veldtog beteken. Die Britse troepe was onder bevel van majoor P.W. Forbes. Drie en vyftig blankes en 38 bantoes is aan die Britse kant dood. Dit was nie moontlik om vas te stel wat die verliese van die Matabeles was nie, maar dit het etlike duisende beloop.

Sien ook

• Matabele-opstand

Bron

• Ensiklopedie van Suidelike Afrika, Eric Rosenthal, 1967

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Eerste Matabele-oorlog.