Kumbh Mela
Kumbh Mela (IFA: ˌkʊm ˈmeɪlə) is in Hindoeïsme ’n massabedevaart waarin Hindoes saamkom om in ’n heilige rivier te bad. Vier feeste word tradisoneel as Kumbh Melas erken: die Haridwar Kumbh Mela, Allahabad Kumbh Mela, Nashik-Trimbakeshwar Simhastha en Ujjain Simhastha. Hulle word om die beurt by een van die volgende plekke gehou: Haridwar, Allahabad, Nashik (of Trimbak) en Ujjain. Die hooffeesterrein lê aan die oewer van ’n rivier: die Ganges by Haridwar, die Triveni Sangam (samevloei van die Ganges, die Yamuna en die onsigbare Sarasvati) by Allahabad, die Godavari by Nashik en die Shipra by Ujjain. Daar word geglo as ’n mens in die riviere bad, word al jou sondes weggewas.[1]
| Kumbh Mela कुम्भ मेला | |
|---|---|
 Pelgrims in 2010 by die Kumbh Mela in Haridwar.
| |
| Soort gebeure | Godsdiensfees |
| Geloof | Hindoeïsme |
| Gehou | Elke 12 jaar per plek |
| Vorige | 2016 (Ujjain) |
| Volgende | 2022 (Haridwar) |
| Plekke | Haridwar, Allahabad, Nashik (of Trimbak) en Ujjain |
| Land | Indië |
Die Kumbh Mela word op enige gegewe plek elke 12 jaar gehou. Daar is ’n verskil van sowat drie jaar tussen die Kumbh Melas by Haridwar en Nashik; die feeste by Nashik en Ujjain word in dieselfde jaar of in opeenvolgende jare gehou. Die presiese datum word bepaal deur ’n kombinasie van die posisies van Jupiter, die Son en die Maan in die Diereriem. By Nashik en Ujjain kan die Mela gehou word terwyl ’n planeet in die Leeu (Simha in die Hindoe-astrologie) is; in so ’n geval is dit ook bekend as Simhastha. By Haridwar en Allahabad word ’n Ardha ("Halwe") Kumbh Mela elke ses jaar gehou; ’n Maha ("Groot") Kumbh Mela vind elke 144 jaar plaas.
Dis onseker presies hoe lank die fees al gehou word. Volgens die Middeleeuse Hindoemitologie het Wisjnoe druppels amrita (die drankie vir onsterflikheid) op vier plekke gestort terwyl hy dit in ’n kumbha (pot) vervoer het. Dié vier plekke is geïdentifiseer as die plekke waar die Kumbh Mela in die moderne tyd gehou word. Die naam beteken letterlik "kumbha-fees". Dit is in Hindi as "Kumbh" bekend (vanweë die weglating van die schwa), maar in Sanskrit en sommige ander Indiese tale word die oorspronklike Kumbha Mela meestal gebruik.[2]
Die fees is een van die grootste vreedsame saamtrekke op aarde en word beskou as die "wêreld se grootste byeenkoms van godsdienspelgrims".[3] Daar is geen metode om vas te stel presies hoeveel pelgrims die feeste bywoon nie, en die getal wat op die belangrikste dag bad, verskil van bron tot bron. Na raming het 120 miljoen mense in 2013 die Maha Kumbh Mela in Allahabad oor ’n tydperk van twee maande besoek,[4][5] insluitende meer as 30 miljoen op ’n enkele dag: 10 Februarie 2013 (die dag van Mauni Amavasya).[6][7]
Mitologiese oorsprong
wysig
Volgens die Middeleeuse Hindoemitologie kom die ontstaan van die fees voor in die antieke legende van samudra manthan. Daarvolgens veg die dêwas en asuras om amrita, die drankie vir onsterflikheid. Dit word tydens samudra manthan, of die karring van die oseaan, vervaardig en in ’n kumbha (pot) geplaas. Om te voorkom dat die asuras (bose wesens) die drankie gryp, vlieg ’n goddelike draer weg met die pot. In een weergawe is die draer van die kumbha die goddelike geneesheer Dhanavantari (’n inkarnasie van Wisjnoe), wat op vier plekke stop waar die Kumbh Mela gevier word. In ander vertellings is die draer Garuda, Indra of Mohini, wat van die amrita op vier plekke stort.[8]
Hoewel verskeie antieke tekste die samudra manthan noem, kom die storting van die amrita nie in een voor nie.[8] Net so word die Kumbh Mela nie genoem nie. Dit laat verskeie geleerdes, onder andere R.B. Bhattacharya, D.P. Dubey en Kama Maclean, glo die legende is eers redelik onlangs met die Kumbh Mela verbind in ’n poging om skriftelike gesag daaraan te verleen.[9]
Geskiedenis
wysigDaar is in antieke Indiese geskrifte verskeie verwysings na feeste aan rivieroewers, maar dis onseker van wanneer af die Kumbh Mela gehou word. Die Chinese reisiger Xuanzang (Hiuen Tsang) beskryf ’n ritueel wat deur keiser Shiladitya (wat met Harsha verbind word) georganiseer is by die samevloei van twee riviere, in die koninkryk Po-lo-ye-kia (wat as Prayaga geïdentifiseer is). Hy noem ook verskeie honderd mense het saam gebad waar die riviere ontmoet om hul sondes af te was.[10] Volgens sommige geleerdes is dit die vroegste bestaande geskiedkundige beskrywing van die Kumbh Mela, wat in 644 n.C. in die hedendaagse Allahabad plaasgevind het.[11][12][13] Die Australiese navorser Kama Maclean meen egter die Xuanzang-verwysing is na ’n gebeurtenis wat elke vyf jaar plaasgevind het (en nie elke 12 jaar nie) en dalk ’n Boeddhistefees was (aangesien Harsha ’n Boeddhistiese keiser was).[14]
’n Algemene mening, soos voorgestaan deur die akharas, is dat die Indiese filosoof en teoloog Adi Shankara die Kumbh Mela in die 8ste eeu in Prayag begin het om die ontmoeting tussen geestelikes uit verskillende streke te vergemaklik. Akademici betwyfel egter die egtheid van dié bewering.[15]
Dit lyk of die fees van Haridwar die oorspronklike Kumbh Mela is, want dit word verbind met die sterreteken "Kumbha" (Waterdraer), en daar is verskeie verwysings na die 12-jaarsiklus daarvan.[14] Die vroegste bestaande geskrifte wat die naam Kumbha Mela bevat, is Khulasat-ut-Tawarikh (1695) en Chahar Gulshan (1759). Albei verwys met die naam slegs na Haridwar se fees, hoewel hulle noem soortgelyke feeste word in Allahabad en Nashik gehou.[16] Die Khulasat-ut-Tawarikh lys die volgende feeste: ’n jaarlikse mela en ’n Kumbh Mela elke 12 jaar by Haridwar; ’n mela by Trimbak wanneer Jupiter die Leeu binnegaan (dit is elke 12 jaar) en ’n jaarlikse mela by Prayag in die maand Maagha.[17] Die Maagha-mela van Allahabad is waarskynlik die oudste hiervan en dateer van die vroeë eeue n.C. Dit word in verskeie Puranas genoem.[16] Die verbintenis daarvan met die Kumbha-mite en die 12-jaarsiklus is egter redelik onlangs, moontlik van die middel 19de eeu af. Volgens D.P. Dubey noem nie een van die antieke geskrifte die Allahabad-fees ’n Kumbh Mela nie. Kama Maclean sê nie eens vroeë Britse rekords noem die naam Kumbh Mela of ’n siklus van 12 jaar vir die Allahabad-fees nie. Die eerste Britse verwysing na die Kumbh Mela in Allahabad is in ’n verslag van 1868 waarin die behoefte genoem word aan beter beheer oor die pelgrims en sanitasie by die "Coomb-fees" wat in Januarie 1870 gehou sou word. Volgens Maclean het die priesters van Allahabad hul jaarlikse Maagha-mela met die Kumbha-legende verbind om die belangrikheid van hul heilige feesterrein te verhoog.[8]
Die Kumbh Mela by Ujjain het in die 18de eeu begin toe die Maratha-heerser Ranoji Shinde askete van Nashik na Ujjain genooi het vir ’n plaaslike fees.[16] Nes die priesters van Allahabad, het die geleerdes van Nashik en Ujjain dalk met ander plekke meegeding om heilige status en in die proses die Kumbh-tradisie vir hul voorheen bestaande feeste aangeneem.[8][14]
Tot met die bewind van die Oos-Indiese Kompanjie is die Kumbh Melas beheer deur die akharas (sektes) van godsdienstige askete bekend as die sadhu's. Hulle het belasting ingesamel en ook wetstoepassings- en geregtelike pligte gehad. Die sadhu's was hoogs gemilitariseer en het ook handelgedryf. Die melas was die verhoog vir sektariese politiekery en het soms gewelddadig geraak.[18] Mense is aangeval[19] en botsings tussen faksies het plaasgevind waarin soms honderde mense dood is.[20][21][22] Die botsings het verminder nadat die Kompanjie die handels-vegtersrol van die sadhu's streng beperk het; hulle het hulle daarna al hoe meer tot bedelary gewend.[23]
Benewens hul godsdienstige belangrikheid, was die Kumbh Melas histories ook groot handelsgeleenthede. ’n Baptiste-sendeling, John Chamberlain, wat in 1824 die Ardh Kumbh Mela by Haridwar besoek het, het geskryf talle besoekers het daarheen gegaan om handel te dryf. Talle mense "van elke godsdienstige orde" het die fees bygewoon, onder andere ’n groot getal Sikhs.[24] Volgens ’n 1858-verslag van die Haridwar Kumbh Mela deur die Britse staatsamptenaar Robert Montgomery Martin, het besoekers aan die fees mense van verskeie rasse en godsdienste ingesluit. Benewens priesters, soldate en bedelmonnike, was daar baie handelaars, onder andere perdehandelaars van Boechara, Kaboel, Toerkistan, Arabië en Persië. Daar was ook Hindoe-, Sikh- en Moslemheersers, en selfs ’n paar Christelike sendelinge het by die mela gepreek.[25]
Die Kumbh Melas het ’n groot rol gespeel in die verspreiding van cholera. Die Britse owerhede het verskeie pogings aangewend om die sanitêre toestande by die melas te verbeter, maar duisende mense is tot in die middel 20ste eeu aan cholera dood weens dié feeste.[26][27]
Verskeie stormlope het al plaasgevind. Nadat 430 mense in 1820 by Haridwar dood is, het die Kompanjie verskeie groot projekte geloods om die infrastruktuur te verbeter, insluitende die bou van nuwe ghats (trappe) en die vergroting van paaie om verdringing te verminder.[28] Sedertdien het minder sterftes by Haridwar voorgekom: Die volgende groot stormloop was in 1986, toe 50 mense dood is.[29] By Allahabad was ook groot stormlope: in 1840, 1906, 1954, 1986 en 2013. In die ergste van hulle, die een in 1954, is 800 mense dood.[30]
Plekke
wysig
Tradisioneel word die feeste op die volgende vier plekke as Kumbh Melas erken: Prayag (Allahabad), Haridwar, Trimbak-Nashik en Ujjain.[31][32] Die Kumbh Mela in die Nashik-distrik is oorspronklik by Trimbak gehou, maar ná ’n botsing in 1789 tussen Vaishnaviste en Saiviste oor die volgorde waarin gebad moes word, is die Vaishnaviste se badplek na Ramkund in Nashik geskuif.[16] Die Shaiviste beskou Trimbak egter steeds as die regte plek.[33]
Priesters van ander plekke het ook al probeer om die status van hul feesterreine te verhoog deur die Kumbh-legende in te span. Plekke waar feeste na bewering ook Kumbh Melas is, sluit in Varanasi, Vrindavan, Tirumakudal Narsipur, Kumbhakonam en Rajim. Selfs Tibet het al ’n fees gehou wat na bewering ’n Kumbh Mela was.[34][35]
Elke terrein se feesdatums word vooruit bereken volgens ’n spesiale posisiekombinasie van Bṛhaspati (Jupiter), die Son en die Maan.
| Plek | Rivier | Diereriemposisies[36] | Maand | Nota |
|---|---|---|---|---|
| Haridwar | Ganges | Jupiter in Waterdraer, Son in Ram | Chaitra (Maart-April) |
|
| Prayag (Allahabad) | Ganges en Yamuna | Jupiter in Ram, Son en Maan in Steenbok; of Jupiter in Bul en Son in Steenbok | Maagha (Jan.-Feb.) |
Die "Magh Mela", of "klein Kumbh Mela", word jaarliks gehou |
| Trimbak-Nashik | Godavari | Jupiter in Leeu; of Jupiter, Son en Maan in konjunksie in Kreef | Bhaadrapada (Aug.-Sep.) |
Ook bekend as Simhastha/Sinhastha, wanneer Leeu betrokke is |
| Ujjain | Shipra | Jupiter in Leeu, Son in Ram; of Jupiter, Son en Maan in Weegskaal in Kartik Amavasya | Vaishakha (April-Mei) |
Ook bekend as Simhastha/Sinhastha, wanneer Leeu betrokke is |
Datums
wysig
Die tyd van die Kumbh Melas word bepaal volgens die Hindoekalender, soos volg:[32]
- ’n Kumbh Mela (soms genoem Purna Kumbh of "volle Kumbha") vind elke 12 jaar op ’n gegewe plek plaas.
- ’n Ardh ("Halwe") Kumbh Mela word gehou tussen die Kumbha Melas van Prayag en Haridwar.
- ’n Maha ("Groot") Kumbh Mela vind ná 12 Kumbh Melas plaas, dus elke 144 jaar.
Die Kumbh Mela by Prayag word gehou sowat drie jaar ná die een by Haridwar. Tussen die een by Prayag en die een by Nashik is ook ’n tydperk van sowat drie jaar. Die feeste by Nashik en Ujjain vind óf in dieselfde jaar óf ’n jaar uitmekaar plaas.[36]
| Jaar | Prayag (Allahabad) | Haridwar | Trimbak (Nashik) | Ujjain |
|---|---|---|---|---|
| 1980 | Kumbh Mela | Kumbh Mela | ||
| 1983 | Ardh Kumbh Mela | |||
| 1986 | Kumbh Mela | |||
| 1989 | Kumbh Mela | |||
| 1992 | Ardh Kumbh Mela | Kumbh Mela | Kumbh Mela | |
| 1995 | Ardh Kumbh Mela | |||
| 1998 | Kumbh Mela | |||
| 2001 | Kumbh Mela | |||
| 2003 | Kumbh Mela | |||
| 2004 | Ardh Kumbh Mela | Kumbh Mela | ||
| 2007 | Ardh Kumbh Mela | |||
| 2010 | Kumbh Mela | |||
| 2013 | Kumbh Mela | |||
| 2015 | Kumbh Mela | |||
| 2016 | Ardh Kumbh Mela | Kumbh Mela | ||
| 2019 | Ardh Kumbh Mela | |||
| 2021/2022 | Kumbh Mela |
Die ritueel
wysigDie belangrikste doel van die fees is die rituele reiniging aan die oewers van die betrokke riviere. Daar is ’n vasgestelde volgorde waarin gebad word: Die Juna-, Niranjani- en Mahanirvani-akharas kry voorrang.[37] Ander bedrywighede sluit in godsdienstige besprekings, sang, die voeding van die heilige mans en vroue en die armes, en byeenkomste waar leerstellings gedebatteer en gestandaardiseer word.
Duisende heilige mans en vroue woon die feeste by. ’n Groot gebeurtenis op die Kumbh Mela is die "Peshwai-optog", die aankoms van akharas (sektes) van sadhu's (heilige mans).[38] Die sadhu's dra saffraankleurige klere en hul liggaam is bedek met heilige as, soos vereis deur antieke tradisies. Sommige van hulle, bekend as naga sadhu, dra geen klere nie – die reg om naga, of kaal, te wees word beskou as ’n teken van afsondering van die materiële wêreld.[1]
Darshan
wysigDarshan, of respekvolle visuele wisselwerking, is ’n belangrike deel van die Kumbh Mela. Mense woon die fees by om beide die godsdienste en wêreldlike aspekte daarvan waar te neem en te ervaar. Die twee belangrike groepe is die sadhu's en die pelgrims. Deur hul voortdurende beoefening van joga lê die sadhu's klem op die verganklikheid van die lewe. Hulle gaan na die Kumbh Mela om hulself beskikbaar te stel aan die Hindoepubliek, wat "darshan" neem en raad oor hul geesteslewe vra. Darshan fokus op die visuele wisselwerking, waar daar ’n interaksie is met ’n godsdienspersoon en die aanbidder "goddelike mag kan indrink". Die Kumbh Mela word in kampe verdeel wat daartoe bydra dat Hindoeaanbidders toegang tot die sadhu's het. Die aanbidders moet egter versigtig wees om nie die heiliges aanstoot te gee nie. Daarom word die besoeke aan die sahdu's versigtig bestuur en aanbidders laat dikwels aandenkings by hul voete.[1]
Bywoning
wysigNá die uitbreek van cholera in 1892 by Haridwar, het die owerhede volgens The Imperial Gazetteer of India die reëlings vinnig verbeter. In 1903 het na raming 400 000 mense die fees bygewoon.[39] Op 14 April 1998 het sowat 10 miljoen mense by Haridwar saamgetrek.[40]
In 2001 het meer as 40 miljoen op die besigste van die 55 dae van die Maha Kumbh Mela by Allahabad versamel,[41] en in 2007 het 70 miljoen mense na raming die 45 dae lange Ardha Kumbh Mela by Prayag bygewoon.[42]
Die geraamde bywonertal vir 2013 se Maha Kumbh Mela in Allahabad was 120 miljoen.[7]
Galery
wysig-
Maart 2010, Haridwar. -
Pelgrims loop oor die Ganges, 2001. -
’n Naga sadhu-groep hardloop na hul rituele bad, 2007 by Allahabad. -
Europese vrou met ’n klapperoffer. -
Simhastha, 2016 by Ujjain. -
Tydelike brug by die Simhastha, in 2016 by Ujjain. -
Simhastha, 2016 by Ujjain. -
Simhastha, 2016 by Ujjain. -
Aangebede aan die oewers van die Ganges. -
Kleurryke pelgrims in Haridwar. -
Priesters voer die Ganga Aarti uit aan die oewers van die Ganges.
.jpg)
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 McLean, Kama. "Seeing, Being Seen, and Not Being Seen: Pilgrimage, Tourism, and Layers of Looking at the Kumbh Mela." (2009): 319-41. Ebscohost. Web. 28 Sept. 2014..
- ↑ "Kumbh Mela 2015–16: Nashik City" (PDF). Police Commissionerate, Nasik City. 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 4 Maart 2016. Besoek op 15 April 2017.
- ↑ The Maha Kumbh Mela 2001 indianembassy.org
- ↑ "Record 120 million take dip as Maha Kumbh fest ends". Khaleej Times (in Engels). 12 Maart 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2018.
- ↑ "Photos: Kumbh Mela, world's biggest religious festival". CNN. 25 Maart 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2017.
- ↑ "Over 3 crore take holy dip in Sangam on Mauni Amavasya". IBNLive. 10 Februarie 2013.
- ↑ 7,0 7,1 Rashid, Omar (11 Februarie 2013). "Over three crore devotees take the dip at Sangam". The Hindu (in Engels). Chennai. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Desember 2019.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Kama MacLean (Augustus 2003). "Making the Colonial State Work for You: The Modern Beginnings of the Ancient Kumbh Mela in Allahabad". The Journal of Asian Studies. 62 (3): 873–905. doi:10.2307/3591863. JSTOR 3591863.
- ↑ Maclean 2008, pp. 88-89.
- ↑ Buddhist Records of the Western World, Book V Geargiveer 4 Maart 2016 op Wayback Machine deur Xuan Zang
- ↑ Dilip Kumar Roy; Indira Devi (1955). Kumbha: India's ageless festival. Bharatiya Vidya Bhavan. p. xxii.
- ↑ Mark Tully (1992). No Full Stops in India. Penguin Books Limited. pp. 127–. ISBN 978-0-14-192775-6.
- ↑ Mark Juergensmeyer; Wade Clark Roof (2011). Encyclopedia of Global Religion. SAGE Publications. pp. 677–. ISBN 978-1-4522-6656-5.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Vikram Doctor (10 Februarie 2013). "Kumbh mela dates back to mid-19th century, shows research". Economic Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Maart 2016.
- ↑ Maclean 2008, p. 89.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 James G. Lochtefeld (2008). "The Kumbh Mela Festival Processions". In Knut A. Jacobsen (red.). South Asian Religions on Display: Religious Processions in South Asia and in the Diaspora. Routledge. pp. 32–41.
- ↑ Jadunath Sarkar (1901). India of Aurangzib. Kinnera. pp. 27–124.
- ↑ William R. Pinch (1996). "Soldier Monks and Militant Sadhus". In David Ludden (red.). Contesting the Nation. University of Pennsylvania Press. pp. 141–156. ISBN 978-0-8122-1585-4.
- ↑ Jadunath Sarkar (1901). India of Aurangzib. Kinnera. p. 124.
- ↑ James Lochtefeld (2009). Gods Gateway: Identity and Meaning in a Hindu Pilgrimage Place. Oxford University Press. pp. 252–253. ISBN 978-0-19-974158-8.
- ↑ Thomas Hardwicke (1801). Narrative of a Journey to Sirinagur. pp. 314–319.
- ↑ Hari Ram Gupta (2001). History of the Sikhs: The Sikh commonwealth or Rise and fall of Sikh misls (Volume IV). Munshiram Manoharlal Publishers. p. 175. ISBN 978-81-215-0165-1.
- ↑ Maclean 2008, pp. 57-58.
- ↑ John Chamberlain; William Yates (1826). Memoirs of Mr. John Chamberlain, late missionary in India. Baptist Mission Press. pp. 346–348.
- ↑ Robert Montgomery Martin (1858). The Indian Empire. Vol. 3. The London Printing and Publishing Company. pp. 4–5.
- ↑ Biswamoy Pati; Mark Harrison (2008). The Social History of Health and Medicine in Colonial India. Routledge. pp. 68–71. ISBN 978-1-134-04259-3.
- ↑ R. Dasgupta. "Time Trends of Cholera in India : An Overview" (PDF). INFLIBNET. Besoek op 13 Desember 2015.
- ↑ Maclean 2008, p. 61.
- ↑ "Five die in stampede at Hindu bathing festival" (in Engels). BBC. 14 April 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2020.
- ↑ "Maha Kumbh Mela (1954): 800 dead" (in Engels). rediff.com. 4 Maart 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Oktober 2018.
- ↑ J. S. Mishra (2004). Mahakumbh, the Greatest Show on Earth. Har-Anand Publications. p. 17. ISBN 978-81-241-0993-9.
- ↑ 32,0 32,1 J. C. Rodda; Lucio Ubertini; Symposium on the Basis of Civilization--Water Science? (2004). The Basis of Civilization--water Science?. International Association of Hydrological Science. pp. 165–. ISBN 978-1-901502-57-2.
- ↑ Vaishali Balajiwale (13 Julie 2015). "Project Trimbak, not Nashik, as the place for Kumbh: Shaiva akhadas". DNA.
- ↑ "Kumbh Mela concludes at T. Narsipur". The Hindu. 7 Februarie 2004.
- ↑ Maclean 2008, p. 102.
- ↑ 36,0 36,1 Mela Adhikari Kumbh Mela 2013. "Official Website of Kumbh Mela 2013 Allahabad Uttar Pradesh India". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Oktober 2019. Besoek op 24 November 2015.
- ↑ Nandita Sengupta (13 Februarie 2010). "Naga sadhus steal the show at Kumbh" Geargiveer 18 Junie 2013 op Wayback Machine, TNN
- ↑ Sadhus astride elephants, horses at Maha Kumbh
- ↑ Haridwar The Imperial Gazetteer of India, 1909, v. 13, p. 52.
- ↑ What Is Hinduism?: Modern Adventures into a Profound Global Faith. Himalayan Academy Publications. pp. 242–243. ISBN 978-1-934145-27-2.
- ↑ "India's Hindu Kumbh Mela festival begins in Allahabad". BBC News (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Junie 2019.
- ↑ "Ardha Kumbh – 2007: The Ganges River". Mela Administration. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Maart 2012. Besoek op 5 Januarie 2012.
Bibliografie
wysig- Maclean, Kama (28 Augustus 2008). Pilgrimage and Power: The Kumbh Mela in Allahabad, 1765–1954. OUP USA. ISBN 978-0-19-533894-2.
{{cite book}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - Harvard University, South Asia Institute (2015) Kumbh Mela: Mapping the Ephemeral Megacity New Delhi: Niyogi Books. ISBN 9789385285073
Eksterne skakels
wysig- Amptelike Kumbh Mela-webtuistes:
- Allahabad Geargiveer 8 Junie 2017 op Wayback Machine
- Haridwar Geargiveer 16 Desember 2015 op Wayback Machine
- Nashik-Trimbakeshwar Simhastha
- Ujjain Simhastha Geargiveer 5 Februarie 2017 op Wayback Machine
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kumbh Mela.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
