Le Havre

Le Havre (Frans: [lə ɑvʁ(ə)], ; Normandies: Lé Hâvre, [lɛ ɑvʁ(é)]; letterlik: "die hawe") is 'n stad in die Noordwes-Franse département Seine-Maritime met 'n bevolking van sowat 168 000.

Le Havre
Kaart	Wapen
	Vlag
Land	Frankryk
Région (gewes)	Normandië
Département	Seine-Maritime
Koördinate	49°29′N 0°06′O
Stigting	1517
Oppervlakte:
- Totaal	46,95 vk km
Hoogte bo seevlak	8 m
Bevolking:
- Totaal (2019)	168 290
- Bevolkingsdigtheid	3 600/vk km
- Aire urbaine	235 218
Tydsone	UTC +1 (MET)
- Somertyd	UTC +2 (MEST)
Burgemeester	Édouard Philippe (Horizons)
Amptelike webwerf	Le Havre

Die stad, wat aan die regteroewer van die Seine naby sy monding in die Atlantiese Oseaan geleë is, huisves die tweede grootste seehawe in Frankryk ná Marseille – vandaar sy bynaam Porte Océane. Volgens sy inwonertal is Le Havre die grootste stad in Normandië en volgens sy oppervlak die tweede grootste ná Rouen.

Le Havre is ná die uitgebreide verwoesting deur bomaanvalle gedurende die Tweede Wêreldoorlog volgens planne van Auguste Ferret en sy span van sestig argitekte tussen 1945 en 1954 as 'n moderne stad heropgebou. Die stadskern met sy kenmerkende kleurryke betonargitektuur is die enigste dergelike projek van die 20ste eeu wat deur Unesco as wêrelderfenisgebied gelys is.

Geskiedenis

Frans I, koning van Frankryk en stigter van Le Havre

Le Havre is 'n baie jong stad. Dit is in 1517 ter ere van koning Frans I van Frankryk onder die naam Franciscopolis gestig om die ou hawens van Honfleur en Harfleur te vervang. Later is dit hernoem tot Le Havre-de-Grâce.

Die stad het in die 17de eeu reeds as die tuishawe van die Franse Wes-Indiese Kompanjie gedien, maar die ekonomiese groei van die stad het veral tydens die 18de eeu danksy die uitgebreide seehandel plaasgevind. In die 19de eeu het dit 'n belangrike nywerheidstad geword. Le Havre het onder andere die seilvaartitems tydens beide die Olimpiese Somerspele 1900 en Olimpiese Somerspele 1924 gehuisves. Dit was ook een van die gasheerstede tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1938.

Tydens die Tweede Wêreldoorlog is Le Havre in die Slag van Normandië verwoes, en 5 000 inwoners het hul lewens tydens lugaanvalle gesterf. Meer as 12 000 woonstelle is volledig vernietig. Die heropbou van die stad is deur die argitek Auguste Perret in die boustyl van die modernisme beplan.

Tot in die sewentigerjare van die 20ste eeu was Le Havre 'n belangrike hawe vir die passasierskepe van die transatlantiese roete tussen Le Havre en New York – veral vir die beroemde France, wat hierdie roete tussen 1962 en 1974 as die grootste passasierskip ter wêreld met 'n lengte van 316 meter bedien het. Ongeag die proteste van inwoners en 'n staking van die loodse is die France in 1979 aan 'n Noorse redery verkoop en herdoop tot Norway.

Ekonomie

Le Havre is met sy raffinaderye 'n beduidende sentrum van die petrochemiese bedryf. Nogtans baseer die stedelike ekonomie van Le Havre veral op sy seehawe – skeepsbou speel steeds 'n belangrike rol, en die Franse redery Delmas het hier sy hoofkwartier. Ander belangrike bedrywe is voedselverwerking en motorvervaardiging – een van die grootste fabrieke van die Franse motorreus Renault is in die dorp Sandouville net buite Le Havre geleë, net soos aanlegte wat motoronderdele vervaardig.

Ouer dele van Le Havre se seehawe is geherstruktureer soos die Vauban-dokke waar in die somer van 2008 'n moderne swembad, Les Bains des Docks, geopen is. Die swemsentrum is deur die argitek Jean Nouvel ontwerp. Net langsaan het 'n winkelsentrum en 'n nuwe woonkwartier, die Quartier Saint-Nicolas de l'Eure, ontstaan.

Kuns en argitektuur

In 1944 is vier vyfdes van die beboude stadsgebied deur geallieerde lugaanvalle in puin gelê. Die argitek Auguste Perret (1874–1954) het ná die oorlog besluit om die ou stadskern nie te herstel nie en in plaas daarvan sy visie van 'n moderne, vriendelike stad verwesenlik wat volgens 'n eenvormige roosterpatroon aangelê is en grotendeels uit industrieel vervaardigde betonelemente bestaan. Die straatblokke se afmetings is noukeurig beplan om enersyds 'n maksimum van sonlig te laat binnedring, maar om andersyds ook as 'n beskerming teen die koue seewind te dien.

Uitsig oor die strand van Le Havre en 'n deel van die stadsentrum

Die see, die hawe en die belangrike geboue is van orals in die middestad sigbaar.

Perret se nuwerwetse gebruikmaking van die boumateriaal beton en die indrukwekkende aantoning van sy potensiaal was vir Unesco rede genoeg om die stadsentrum van Le Havre op 15 Julie 2005 tot wêrelderfenisgebied te verklaar – die enigste 20ste eeuse middestad wat met dié toekenning vereer is. Die stadskern met 'n oppervlak van 133 hektaar verteenwoordig volgens Unesco "'n buitengewone voorbeeld van die argitektuur en die urbanisme van die na-oorlogse tydperk" en is een van min destydse Europese objekte op die lys van die wêrelderfenisgebiede.

Ander besienswaardighede is die strand met 'n lengte van sowat twee kilometer midde-in die stadsentrum, die klein universiteit met 7 500 studente en die ou hawe wes van die stadsentrum. Sy historiese dokke is nou 'n elegante winkel- en vermaaklikheidsentrum. 'n Metaaltoring van 120 meter, wat deur die bekende Franse argitek Jean Nouvel opgerig is, is die nuwe baken van die stad. Ook Oscar Niemeyer, die argitek en beplanner van die Brasiliaanse hoofstad Brasilia, het 'n bydrae tot Le Havre se nuwe argitektuur gelewer. Sy kulturele sentrum Le Volcan is 'n ronde betongebou wat soos 'n hoogoond lyk en met Auguste Perret se reghoekige geboue kontrasteer. Die Pont de Normandie, wat Le Havre met Honfleur in die département Calvados verbind, is in 1995 ingewy en behoort tot die langste brûe in Europa.

Die André-Malraux-museum (Musée des Beaux-Arts André Malraux) bewaar die erfenis van die impressionistiese skilders soos Monet, Boudin, Dufy en Pissaro, wat die lig en die bekoorlike landskap van Calvados as hulle gunstelingmotiewe ontdek het.

Eksterne skakels

• (en) Toerisme-inligting oor Le Havre op Wikivoyage
• (fr) Amptelike webwerf
• (en) (fr) Amptelike Unesco-bladsy