Bewer
Bewers is groot knaagdiere wat baie goed aangepas is om 'n groot deel van hul leeftyd in die water deur te bring. Die dik, langharige pels is met olie bedek om dit waterdig te maak. Die plat, breë stert dien as stuur wanneer die bewer swem en as alarm wanneer gevaar dreig. Een klap daarmee op die water kan 'n kilometer ver gehoor word. Tussen die tone van die agterpote kom swemvliese voor, en uit die tweede toon van die agterpoot groei twee toonnaels waarmee die pels gepoets word. Opvallend is die groot, beitelvormige snytande waarmee die bewer tot bome kan vel.
| Bewer | |
|---|---|
| |
| Noord-Amerikaans bewer (Castor canadensis) | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Superfamilie: | |
| Genus: | |
Bewers lewe in stroompies, riviere, waterpoele en mere. Hier bou hulle damme en skuilplekke en lê kanale en paaie aan. Hoewel hulle baie in die water is, vreet hulle net stingels en die bas van espe, populiere en wilgers. Bewers is monogaam. Die wyfie kry met elke werpsel van twee tot agt kleintjies wat die ouers ná sowat twee jaar verlaat.
In 'n nuwe gebied begin die bewer deur 'n damwal te bou waarmee hy die watervlak die hele jaar deur konstant hou. Dit is belangrik omdat die bewer se skuilplek net van onder die water binnegegaan kan word. Heel eerste word stokke langs mekaar in die modderige grond gedruk, of soms word 'n boomstam as basis gebruik. Meer en meer takke en ander boumateriaal word aangedra en namate die damwal hoër word, word enkele gate oopgelos. As die dam klaar is, word die gate toegestop. Sou dit gebeur dat die watervlak tydens 'n besonder nat seisoen te hoog word, word dié gate soos sluise oopgetrek. Bewers hou gedurig inspeksie by hul damme en herstelwerk word dadelik gedoen. Sulke walle kan dekades lank hou, en in Frankryk was die Franse verplig om so 'n damwal, wat tot oorstromings van akkerbougrond gelei het, met dinamiet op te blaas. 'n Damwal is gewoonlik nie langer as 15 m nie, maar in Montana in Amerika is een gevind wat 642 m lank en op sommige plekke 4 m hoog en 7 m breed was.
Skuilings word óf op die oewer óf op 'n eiland in riviere en mere gebou en kan net deur twee tot vyf ingange onder die water bereik word. Een kamer met 'n opening vir lug word bokant die watervlak gebou. Wanneer die voorrade kos en hout in hul onmiddellike omgewing opraak, moet hulle verder die land in daarvoor soek. Bewers beweeg egter onbeholpe op land en om te verhinder dat hulle 'n maklike prooi vir roofdiere word, lê hulle kanale en paaie aan. Die aanleg van 'n bewerkanaal toon nog groter tegniese insig as die bou van damwalle. Die struktuur is eenvoudiger, maar daar word beter rekening gehou met die grondsituasie. 'n Kanaal is gewoonlik sowat 40 cm diep en die langste een wat nog gevind is, was 225 m.
Vroeër is daar gemeen dat bewers buitengewoon intelligent is, maar nadat hulle anatomie fyn bestudeer is, is daar tot die gevolgtrekking gekom dat hul instink net besonder sterk ontwikkel is.
Aanvanklik is bewers uitsluitlik gejag weens hul pelse en die klierstof wat hulle afskei om hul gebied af te baken. Dit is gebruik as 'n geneesmiddel teen alle kwale. Die kliervog bevat salisielsuur, 'n voorloper van aspirien.
Die bewer se bouery beïnvloed egter ook die landskap. Enersyds help dit erosie voorkom, maar andersyds veroorsaak die opdamming van water en landerye langs die riviere en stroompies kan maklik oorstroom word. Boere het hul bouwerke telkens vernietig, dikwels met noodlottige gevolge vir die kleintjies, en daadwerklik jag gemaak op die res. Bewers word egter vandag beskerm, oral waar hulle voorkom.
Bronnelys
[wysig | wysig bron] |
Sien bewer in Wiktionary, die vrye woordeboek. |
- Wêreldspektrum, Vol. 3, 62-63, ISBN 0 908409 44 3