Dr ethiopisch Kaländer

Dr Ethiopische Kalender isch e Wariante vom Koptische Kaländer, wo z Ethiopie verwändet wird. In dr Jooreszelig isch dr Ethiopisch Kaländer em Koptische um 276 Joor vorus.

D Jooreszelig

D Jooreszelig lauft em Gregorianische Kaländer 7 Joor und öbbe 9 Mönet hindedrii. S Kaländerjoor foot am 11. Septämber, beziejigswiis im Joor vor eme Schaltjoor am 12. Septämber aa. Zum Bischbil het s ethiopische Joor 2000 am 12. Septämber 2007 aagfange. Die ethiopisch Ziträchnig wird wie im Gregorianische Kaländer uf d Geburt vom Christus zrugggfüert. Dr Underschiid in dr Jooreszelig chunnt drvoo, ass d Ethiopier s vor-dionysianische Geburtsjoor vo Christus biibhalte häi, wo 5500 Joor noch em Datum vo dr Schöpfig, wie mä s denn agnoo het, aagsetzt worde isch. D Joor vor Christus wärde z Ethiopie mit ዓመተ ዓለም (amätä aläm; „Joor vo dr Wält“) bezäichnet und mit ዓ.ዓ. abkürzt; de Joor noch dr Geburt vom Christus säit mä ዓመተ ምሕረት (amätä mïhrat; „Joor vo dr Barmhärzigkäit“; abkürzt: ዓ.ም.). Wil dr Äthiopisch Kaländer so wie dr julianisch, im Underschiid zum gregorianische, käini Usnaame vom Vier-Jooreszüklus vo de Schaltjoor kennt, si die christlige Fiirdig zu denen in de westlige Chille zitversetzt.

D Mönet

Wie dr Koptisch Kaländer, wo vom altegüptische abstammt, het dr ethiopisch Kaländer 13 Mönet, wobii die erste 12 alli 30 Dääg lang si, dr 13., dr Schaltmonet (Ṗagumen, vo griechisch: Epagomene) hingege 5 bzw. 6. Dääg duurt.

Die letschti Spalte in dr Dabälle git dt Aafang vom ene Monet für d Zit zwüschen em Septämber vor eme (gregorianische) Schaltjoor bis zum Februar vom ene Schaltjoor aa, zum Bischbil zwüsche Septämber 2007 und Februar 2008:

Altethiopisch (und Tigrinya, Amharisch)	Koptisch	Aafang noch em greg. Kaländer	Aafang vor/im ene Schaltjoor
Mäskäräm	Tut	11. Septämber	12. Septämber
Ṭəqəmt	Babah	11. Oktober	12. Oktober
Ḫədar	Hatur	10. Novämber	11. Novämber
Taḫśaś	Kiyahk	10. Dezämber	11. Dezämber
Ṭərr	Tubah	9. Januar	10. Januar
Yäkatit (Tn. Läkatit)	Amshir	8. Februar	9. Februar
Mägabit	Baramhat	10. Merz
Miyazya	Baramundah	9. April
Gənbot	Bashans	9. Mai
Säne	Ba'unah	8. Juni
Ḥamle	Abib	8. Juli
Nähase	Misra	7. August
Ṗagumen	Nasi	6. Septämber

(Die Date si nume vom Joor 1900 bis ins Joor 2100 gültig gsi.)

Chillefiirdig

Wil jede Monet 30 Dääg lang isch, wird jedem vo de 30 Dääg e bestimmte kirchlige Fiirdig zuegwiise.

ልደታ (lïdät) - Geburt vo dr Maria
ታዴዎስ - Thaddäus und ኣባ ጉባ - Abba Guba, äine vo de Nüün Häilige
በአታ (ba'ata) - D Maria goot in Tämpel
ዮሐንስ ወልደ ነግወድጓድ - Johannes, „Soon vom Donner“
አቡነ ገብረ መንፈስ ቅዱስ - Abunä Gabrä Mänfäs Qïddus und ጴጥሮስ ወጳውሎስ - Petrus und Paulus
ኢየሱስ (iyäsus) - Dr Naame vom Jesus, won er bi sinere Beschniidig überchoo het und ደብረ ቊስቋም s Qwesqwam-Chloster, wo die Häilig Familie säggs Mönet und 10 Dääg söll gläbt haa
ሥላሴ (sïlasie) - Häiligi Dreifaltigkäit
አባ ኪሮስ - Abba Kiros
ቶማስ - Thomas und ሠለስቱ ምእት - die „300“ Konzilsväter vom Konzil vo Nizäa
መስቀል (mäsqäl) - Chrüzfest
ሐና - Hanna und ገላውዴዎስ - Claudius
ሚካኤል - Michael
ዘርአ ቡሩክ - Zar’a Burak (dr Diener vom Abunä Gäbrä Mänfäs Qïddus)
አቡነ አረጋዊ - Abuna Aragawi (äine vo de Nüün Häilige) und ገብረ ክርስቶስ - Gäbrä Krïstos, dr Äisiidler
ቂርቆስ (qirqos) - Cyiacus
ኪዳነ ምሕረት (kidanä mïhrät) - dr Bund vo dr Barmhärzigkäit
እስጢፋኖስ - Stefan und አባ ገሪማ - Abba Garima (äine vo de Nüün Häilige)
ኤዎስጣቴዎስ - Ewostatewos
ገብርኤል - Gabriel
ሕንጸተ ቤተ ክርስቲያን በስማ (hïndätä betä krïstiyan bäsïma) - d Mariachille z Philippi wird baut
እግዝእትነ ማርያም ('ïgzï'ïtna maryam) - Unseri Frau Maria
ደቅስዮስ - Idelfons vo Toledo
ጊዮርጊስ - Georg vo Lydda
አቡነ ተክለ ሃይማኖት - Abunä Täklä Haymänot
መርቆሬዎስ - Mercurius
አባ ሰላማ - Frumentius, gnennt Abba Sälama
መድኃኔ ዓለም (mädhane 'aläm) - Erlööser vo dr Wält
አማኑኤል - Amanu’el und አብርሃም ይስሐቅ ያዕቆብ - Abraham, Isaak und Jakob
በዓል እግዚእ oder በዓል ወልድ (bä'al 'ïgzio / bä'al wäld) - Fest vo Gott bzw. Fest vom Soon
ማርቆስ - Markus

Litratuur

Emmanuel Fritsch: The Liturgical Year of the Ethiopian Church. The Temporal: Seasons and Sundays. St. Francis Major Seminary, Addis Abeba 2001 (Ethiopian Review of Cultures, Special Issue Band 9–10, ZDB-ID 2007294-6).
Friedrich Karl Ginzel: Handbuch der mathematischen und technischen Chronologie. Das Zeitrechnungswesen der Völker. Band 3: Zeitrechnung der Makedonier, Kleinasier und Syrer, der Germanen und Kelten, des Mittelalters, der Byzantiner (und Russen), Armenier, Kopten, Abessinier, Zeitrechnung der neueren Zeit, sowie Nachträge zu den drei Bänden. J. C. Hinrichs, Leipzig 1906.