Advänt

Dä Artikel bschreibt d Adväntszyt. Fir anderi Bedytige lueg unter Advent (Begriffsklärung).

Advänt (vu lat.: adventus „Aachumft“) heißt d Johreszyt, wu sich d Chrischteheit uf d Aachumft vum Herr vorbereitet. Mit em erschte Adväntssunntig fangt au s nej Chilchejohr aa. Dr Advänt isch d Vorbereitigszyt uf s Hochfescht vu dr Geburt Jesu, Wynächte, wu syy Mänschwärdig as erscht Chuu gfyyrt wird. Derzue mahnt dr Advänt draa, ass Chrischte solle wachsam syy un uf s zweit Chuu vum Herr solle warte.

dr Erzängel Gabriel verchindet dr Jumpfere Mareje d Aachumft vum Herr (Elgmäld vum Robert Campin, 1420–1440, Brüssel)

Zwische dr Konfession vu dr Adväntiste un dr chilchlige Johreszyt „Advänt“ bstoht kei diräkte Zämmehang, nume ne mittelbari Verbindig, wel sich bodi Bezeichnige uf d Aachumft vum Christus bezien.

Gschichte

Urspringli het dr Uusdruck Advänt em griechische Uusdruck epiphaneia („Erschyynig“) entsproche un het d Aachumft, Aawäseheit, Bsuech vun eme Amtsdreger, vor allem d Aachumft vum Chenig oder vum Chaiser bedytet. S het aber au d Aachuzmft vu dr Gottheit im Tämpel chenne meine. Des Wort isch derno vu dr Chrischte ibernuu wore go ihri Beziejig zue Jesus Christus, em Suhn vu Gott, zem Uusdruck bringe.

D Adväntszyt isch friejer e Faschtezyt gsi, wu di alt Chilche uf d Däg zwisch em 11. Novämber un em urspringlige Wynächtstermin, em Erschyynigsfescht am 6. Jänner feschtgleit gha het. Die acht Wuche hän ohni di faschtefreje Sunntig un Samschtig insgsamt vierzg Däg gee. Syt 1917 wird s Adväntsfaschte vum katholische Chilcherächt nimi verlangt.

D Adväntszyt goht zruck uf s 7. Johrhundert. In dr remische Chilche im Weschte het s zerscht zwische vier un segs Sunntig im Advänt gee, bis dr Papscht Gregor dr Groß ihri Zahl uf vier feschtgleit het. Di vier Sunntig sin symbolisch fir d 4.000 Johr gstande, wu d Mänsche no dr chilchlige Gschichtsschryybig uf dr Erleser müend warte. Die Regelig isch vum Konzil vu Trient bstetigt wore, wel au anderi regionali Draditione entstande sin. Di rächtsverbindlig Regelig isch 1570 chuu dur dr Papscht Pius V.. Im ambrosianische Ritus un in e Deil Diezese, z. B. in dr Diezese Mailand, wu im ambrosianische Ritus verbliben isch, het sich di segswichig Adväntszyt bis hite ghalte. Im gallische Beraich het mer s ändzytli Motiv vu dr Widerchumft vu Christus betont, wu zue dr Uusgstaltig vum Advänt as Zyt vun ere ernschthafte Bueß gfiert het, derwylscht im remische Yyflussberaich s wynäächtli-freidig Aachumftsmotiv vu dr Mänschwärdig vu Gott Yyfluss gwunne het. Die Ambivalenz het sich uf Liturgi an dr vier Adväntssunntig uusgwirkt.

D Adväntszyt im chilchlige Feschtkaländer

Mit em Advänt fangt in dr katholische un dr evangelische Chilche s nej Chilchejohr aa. Dr erscht Adväntssunntig isch dr viert Sunntig vor em 25. Dezämber, är lyt also zwischen em 27. Novämber un em 3. Dezämber. Wänn dr 24. Dezämber e Sunntig isch, isch er dr 4. Adväntssunntig, dänn duured de Advänt nume drü Wuche – isch dr 24. am e Samschtig, dänn gits vier Wuche und isch drum di längscht Variante vo dr Adväntszyt. D Adväntszyt hert uf am Heilige Oobe mit dr erschte Vesper vu Wynächte.

D Adväntssunntig im Chilchejohr hän jede ne bsundere Charakter: Dr erscht Adväntssunntig mahnt an dr Yyzug vum Jesus z Jerusalem (Mt 21,1–9 ), dr zweet Adväntssunntig an di erhofft Widerchumft vum Herr, dr dritt Adväntssunntig an dr Johannes dr Daifer as Vorlaifer vum Jesus Christus. Im Zäntrum vum Gottesdienscht am vierten Adväntssunntig stoht dr Lobgsang vu dr Mareje (Lk 1,46–55 ). Di liturgisch Farb vu dr Adväntszyt isch vejelet.

Dr dritte Adväntssunntig, im remisch-katholische, altkatholische, anglikanische un lutherische Chilchejohr Gaudete gnännt, drait syy Name no dr latyynische Aafangswort vum Introitus „Gaudete in Domino semper“, „Freien ejch im Herr allzyt!“ Die Vorfreid druckt sich in dr remisch-katholische, altkatholische, anglikanische un in dr Liturgi vu dr 'Sälbschtändige Evangelisch-Lutherische Chilche' un dr 'Evangelical Lutheran Church in America' dur di megli Verwändig vu roserote Paramänt uus.

In dr katholische Chilche verbreitet sin sognännti Roratemässe, des heißt Mässfyyre im Schyy vu Cheerzeliecht.

Di orthodoxe Chilche begehn dr Advent bis hite segswichig as Faschtezyt ab em 15. Novämber bis zum 24. Dezämber. Dr Uusdruck „Advänt“ isch dert nit eso verbreitet bzw. wird erscht in dr jingere Zyt brucht. Mer sait dert ender Philippus-Faschte bzw. Wynächtsfaschte. S Chilchejohr fangt in dr orthodoxe Chilche nit am 1. Advänt aa, derfir am 1. Septämber. Au dr Ambrosianisch Ritus in dr latyynische Chilche het e segswichigi Adväntszyt.

Adväntsdradition

en Adväntskaländer

en Adväntschranz mit brännige Cheerze

Adväntskaländer

Uf verschideni evangelischi Bryych im 19. Jahrhundert, wu d Däg bis zue dr Wynächte abzellt wore sin, goht dr Adväntskaländer zruck, wu z Dytschland aafangs 20. Johrhudnert entstanden isch, vor allem fir Chinder. Syt 1920 git s sonigi mit Dirli, wu mer cha ufmache. Si hän zmeischt 24 Dirli, fir jede Dag vum 1. bis 24. Dezämber je eini. Sälte sin Adväntskaländer, wu mit em 1. Advänt aafange.

Adväntschranz

Dr Adväntschranz wyyst mit syyne vier Cheerze uf s Liecht aane, wu dr Christus in d Wält brocht het. Anne 1839 het dr evangelisch Theolog Johann Hinrich Wichern (1808–1881) im Bättsaal vum „Ruche Huus“ z Hamburg zem erschte Mol e helzine Lyychter mit 23 Cheerze ufhänke loo – 19 chleini roti fir d Wärchtig bis zue dr Wynächte, vier dicki wyssi fir d Sunntig.

In dr Ostchilche isch dr Adväntschranz hite deilwyys ibernuu un uf segs Cheerze erwyteret wore. In dr Zwischezyt isch dr Bruuch au vu dr katholische Chilche ibernuu wore. D Cheerze sin do zmeischt in dr liturgische Farbe ghalte: drej vejeleti Cheerze fir dr erscht, zweet un viert Adväntssunntig un e roseroti Cheerze fir dr dritt (Gaudete).

Liechterbege

e modärne Schwibboge

As Relikt vu dr erzgebirgische Bärgmannedradition findet mer in dr Advänts- un Wynäächtszyt in vile Fänschter, wänn s dimmeret wird, e Schwibboge, wu mit elektrische Cheerze belyychtet wird. In dr dunkle Johreszyt het dää d Sehnsucht vu dr Bärglyt noch em Sunneliecht zem Uusdruck brocht, wu in dr Wintermonet no bi Dunkelheit in dr Stoole aabegfahre un zerscht znaacht wider uf dr Heimwäg sin. E jedes Liecht het urspringli ei Gruebelatärne dargstellt, wu us em Bärg zruckbrocht woren isch. E „vollständige“ Liechtboge am Huus het bedytet, ass alli Bärgmanne vu däm Huus wider us dr Gruebe zruckchuu sin.

Näbe dr draditionäll Motiv us em Läbe vu dr Bärgmanne git s bi modärne Schwibbege au Natur-, Winter- un Landschaftstheme un d Darstellig vu lokale Säheswirdigkeite (z. B. d Dresdner Frauechilche).

Vor allem z Sachse, z Thüringe un in dr Oberpfalz findet mer hite dää Adväntsbruuch, aber driber uuse hite mittlerwyyli in ganz Europa.

Adventslieder (Uuswahl)

Rorate coeli

Zu dr gängigschte Adväntslieder in dr chrischtlige Chilche ghere:

• Macht hoch die Tür, die Tor macht weit vum Georg Weissel (zum Adväntspsalm 24)
• Nun komm, der Heiden Heiland vum Martin Luther noch em latyynische Veni redemptor gentium vum Ambrosius vo Mailand
• Tochter Zion, freue dich vum Friedrich Heinrich Ranke uf e Melodi vum Georg Friedrich Händel
• Wie soll ich dich empfangen vum Paul Gerhardt, Melodi Johann Crüger
• O Heiland, reiß die Himmel auf noch eme Text vum Friedrich von Spee
• Es kommt ein Schiff geladen wird em Johannes Tauler OP zuegschribe
• Tauet Himmel den Gerechten, latyynisch Rorate coeli (Introitus vum 4. Adväntssunntig)
• Die Nacht ist vorgedrungen noch eme Gedicht vum Jochen Klepper
• Wir sagen euch an den lieben Advent vu dr Maria Ferschl, Melodi Heinrich Rohr

Weblink

 Commons: Advent – Sammlig vo Multimediadateie

• Advent ist im Dezember Aktion der EKD (Evangeleschi Chilche z Dütschland)
• Advent uf katholisch.de (Katholeschi Chilche z Dütschland)
• Familien feiern Kirchenjahr: Advent - Weihnachten - Neujahr - Dreikönig uf kath-kirche-vorarlberg.at
• Advent-online Online-Adväntskaländer mit Impuls vo de Chilche z Bade-Würtebärg

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Advent“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.