Vadoz

Vadoz (amtlech Vaduz) ischt a Gmaand im Liachtaschta und dr Hoptort vo deam Förschtatum. As ischt dr Sitz vom Förscht, vor Landesregierig, vom Landtag, vo da Grecht und o vom Erzbistum Vadoz.

Vadoz Vaduz
Wappa vo Vaduz
Basisdata
Staat:	Fürschtetum Liechtestaan
Wahlkreis:	Oberland
Gmoandsummere:	7001
Poschtloatzahl:	9490
UN/LOCODE:	LI VDZ
Koordinate:	758008 / 22306147.1396519.521804
Höhi:	455 m ü. M.
Flächi:	17.3 km²
Iiwohner:	5701 (30. Juni 2020)
Bevölkerigsdichti:	330 Iiwohner pro km²
Uusländeraatoal:	41,7 % (30. Juni 2017)
Website:	www.vaduz.li
Karte
Lage der Gemeinde Vaduz im Fürstentum Liechtenstein (anklickbare Karte)

Dialäkt: Liachtaschtanerisch

Geografi

Vadoz liit am Alparhii, ghört zum Wahlkrais Oberland und hot sechs Exklava.

Oba vo Vadoz stoht dr Alpspitz, wo untadra dr Wääg Förschtesteig baut isch.

Gschecht vo Vadoz

Vadoz wört 1150 s erschte Mol erwähnt als Faduzzes. Set Metti vom 14. Johrhundert isch s Schloss dr Sitz vo da Grafa vo Vadoz gse. 1719 sin d Grafschafta vo Vadoz und d Herrschaft Schellaberg unter em Nama Liachtaschta zum reichsumittelbara Förschtatum wora. 1723 het's Sitz und Stimme im Reichstag (HRR) geh. Dr Nama Vadoz kunt vom romanischa avadutg und das vo latinisch aquaeductus „Wassrleiteg“. An anderi, laiehafti Dütig vom Nama set, dass es vo vallis dulcis käm, was sövel haasst wia «liablegs Tal».

Bevölkerig

Bevölkerigsentwicklig

Johr	1584	1812	1930	1945	1960	2000	2010
Iiwohner	197	717	1632	2415	3398	4927	5207

Politik

Börgermoaschter isch set 2007 där Ewald Ospelt (FBP).

Religion

Vo dr 4974 Iiwohner sind im Johr 2000 79 % römisch-katholisch gsii und 5,7 % evangelisch-reformiert.

Sehenswürdigkeita

Vadoz ischt o a sehr beliabts Dörfle för Tourischta. Es wören vil Lüt azoga vo da Sehenswürdigkeita, vo da vila Fiirtig und da Feschter wos do git; wia beischpielswis s Förschtafescht. D Strossa vo Vadoz sin a jedem 15. August, wenns Förstafescht stattfindet, gnagelt volla.

Zom Wandra odr Skifahra hät mas ned wit is Malbu uffe, ischt gad epa a Halbstund medm Auto vo Vadoz entfernt, mem Bus ischts o a Halbstund.

Sos ka ma do o afat a kle durch s Dörfle dorischlendra odr a da vila Varaastaltiga teilneh odr gi luaga, wia zom Bispil s alljöhrliche Volleyballspel odr s alljöhrliche Filmfescht, di vila Spel im Stadion.

Es het Bars und Partydecks z Vadoz, wia s L92 (ab 18 J.), s L2 (ab 18 J.), Blackbox (ab 21. J), Beat (Alter frei), Crash-Bar (18.J) und s Old Castle (frei).

Theater

• Klitheatr Schlösslekeller Vadoz
• Operettaböhne Vadoz
• Operaverein Vadoz

Musea

• Kunstmuseum Liachtenschta
• Briafmarkamuseum Vadoz
• Liachtenschtaner Landesmuseum
• Skimuseum vom Noldi Beck

s Schlössle z Vadoz

Bauwerk

• Schloss Vadoz, Wohrzaha vom Liachtaschta und Setz vor Förschtafamilia (isch ned för d Öffentlichkeit zuagengig)
• Hofkellerei vom Förscht vo Liachtaschta
• Regiaregsgebäude (baut im Johr zwöschet 1903 und 1905, dr Sitz vom Landtag, wört im Volksmund o «s grosse Gebäude» gnannt)
• Kath. Kathedrala- und Pfarreikiarcha St. Florin (an neugotischa Bau; baut zwöschet 1868 und 1873)

Regelmässigi Verastaltiga

• Jeds Johr wört am 15. August dr Staatsfiirtig med amna Fescht und drnoch med amna riesiga Füürwerk gfiret.

Wörtschaft und Infrastruktur

• Hochschual Liachtaschta
• Liachtaschtanische Landesbibliothek
• Liachtaschtanischr Bankavrband
• Mehrzweckhalla Spörry
• Liachtaschta Bus
• LGT Bank in Liechtenstein

Sport

• Rhiipark Stadion, 4.500 Plätz, Stadion vom Vadozner Fuassballclub und vor Liachtaschtanischa Fuassballnationalmannschaft, eröffnet im Johr 1998. S Fuassballstadion Vaduz ischt verglecha med dr Iwohnerzahl s gröschte Stadion uf dr Welt.
• Freibad Möhleholz
• Minigolf-Sport-Aalag Schaa/Vadoz

Lüüt

• Edwin Nutt, Redakter, Sportler und Mundartautor

Literatur

• Ulrike Mayr, Patrick Sele: Vaduz (Gemeinde). In: Historischs Lexikon vom Förschtatum Liachtastaa.
• Arthur Brunhart: Vaduz (Gemeinde). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Weblink

 Commons: Vaduz – Sammlig vo Multimediadateie

• Website vo Vadoz