Tuca d'Aneto
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre o pico pirenenco. Ta atros usos se veiga Aneto (desambigación).
| Aneto Maladeta de Corones | |
 | |
Situación
| |
| Situación |  Benás (Uesca)
|
| Latitut | 42°38′ N |
| Lonchitut | 0°40 E |
| Vértiz cheodesico | 18057 |
Cheografía
| |
| Cordelera | Pireneu axial |
| Sierra | |
| Macizo | Maladeta |
| Altaria | 3.404 m |
Alpinismo
| |
| Primera puyada | 20 de chulio 1842 por Albert de Franqueville, Platon de Tchihatcheff, Pierre Sanio, Pierre Redonnet, Jean Sors y Bernard Arrazau |
| Ruta mas fácil | por La Rencllusa |
Mapa
| |
.png)  | |
L'Aneto u Maladeta de Corones ye o pico mas alto d'Aragón y d'os Pireneus. A suya altaria ye de 3.404 metros. En a suya tuca s'instaló una cruz de fierro y una imachen d'a Virchen d'o Pilar, patrona d'Aragón.
Chusto baixo o pico se troba o glaciar d'Aneto, o mayor glaciar d'os Pireneus. Tien una grandaria d'alto u baixo 100 hectarias, encara que ye ya muit malmeso debiu a o suyo progresivo retacule y a la contina erosión prevocada por os muitos vesitants anyals.
Os suyos puntos mas intresants son, entre atros, o cubilar de La Rencllusa (dende a on que prencipia a rota habitual de puyada), o granizo glaciar que cal travesar si s'opta por puyar-ie por a suya rota prencipal y o famoso puent de Mahoma que da acceso a la cruz d'a suya tuca.
Cheografía
editar
Ye situau en o cabo norte d'o macizo de la Maladeta y ye formau, como tot o macizo, de granito. En as suyas versants bi ha glaciars permanents. O mas important ye lo d'a cara norte que tien unas 100 hectarias d'amplaria. Administrativament perteneixe a lo termin municipal de Benás.
Os suyos glaciars desauguan en as vals de Barrancs y Vallhibierna; as dos orograficament habrían de desauguar en o río Esera, y en a vall d'Ixalenques que va a la Noguera Ribagorzana. Manimenos as auguas d'a vall de Barrancs s'amagan por o forau d'Aigualluts, surtindo en a versant norte d'os Pireneus, en o puesto dito Uelhs deth Joeu (u Uells del Jueu), en l'Artiga de Lin (Val d'Aran), d'an que baixa dica la Garona.
Crencha y glaciar d'Aneto
editarA crencha y o glaciar d'Aneto se troban, igual que o suyo pico, en o Parque Natural de Pocez-Maladeta y mas concretament en o sector de la Maladeta.
A crencha se situa a l'este d'o pico Aneto y va dende o collau de Coronas dica o mont Maldito.
A parte inferior de dita crencha la ocupa o glaciar d'Aneto, con una amplaria d'alto u baixo 100 hectarias, en contino retacule a consecuencia d'o posible cambeo climatico. Se calcula que a masa d'o glaciar ha perdiu mas d'a metat d'a suya superficie y que en 30 u 40 anyos podría plegar a desapareixer mientres os veranos.
A crencha la forman cuantos pico superiors a os 3.000 m, como a tuca de Corones, a punta d'Astorg u o mont Maldito.
A suya rota d'aproximación tanto a lo glaciar como a la crencha podría estar l'habitual dende o cubilar de la Rencllusa puyando chunto a la crencha d'os portillons y travesando dita crencha bien sia por o portillón superior u por o inferior. Ta puyar-ie, cal levar piolet y grampons.
Una mica d'historia
editar
Cuan fue cartografiato por primera vegada se li dió lo nombre d'o lugar d'Aneto, en a vall de Barrabés, que ye an un equipo francés yera fendo istos quefers. Se dice que, estando que iste pico en occitán gascón se conoixería como "Neto" (u "Nethou", seguntes a grafía afrancesata), lis heban de pareixer –posiblement– nombres foneticament semellants. En realidat, l'uso occitán gascón nomás dice "pic d'Aneto" (forma solidament atestada por eixemplo en a val d'Aran).
Encara que ye un pico muit visible dende os puertos que comunican Luixón con Benás, a suya primera puyada no se produció dica l'anyo 1842, o 20 de chulio. Una colla de seis personas, dende Luixón, i plegoron a la tuca por una estrania endrecera. Os seis expedicionarios estioron Platon de Tchihatcheff, promotor d'o viache chunto con Albert de Franqueville y os guías Jean Sors, Pierre Sarrio, Bernat Arrazau y Pierre Redonnet.
L'1 de marzo de 1879 Monts, Courrèges y Paget rematoron a primera puyada d'hibierno, y o 8 d'abril de 1904 Robach y La Falisse farían a primera puyada con esquís.
Rotas
editar
Existen cuantas rotas ta acceder a ista tuca.
Ruta normal
editarA rota normal prencipia en o debantdito cubilar de la Rencllusa a traviés d'a crencha d'os portillons, accedindo dende o portillón superior, trescruza o suyo glaciar en diagonal puyando dica o collau de Coronas a on nomás manca puyar a suya zaguera pala ta rematar, cruzar o suyo zaguer paso conoixiu como "Puent de Mahoma" y plegar dica a cruz d'a tuca.
Rota de Coronas
editarAtra rota alternativa ye por Coronas-Vallhibierna, menos masificada que l'anterior. Por astí se plega dica o collau d'o mesmo nombre evitando asinas pasar por o granizo glaciar.
Se puya primero dica o cubilar de Coronas (u Vallhibierna), dende a on cal puyar a val de Vallhibierna que mos leva dica os ibons de Corones (primero se veye o inferior y dimpués o superior) ta plegar dica o collau de Coronas por a suya versant sud. Una vegada mas, se puya a zaguera pala ta plegar dica o "Puent de Mahoma" que s'ha de trescruzar con extrema precaución ta arribar a la tuca.
Atras rotas
editarExisten atras rotas d'aproximación a la tuca, mas tecnicas y recomendables nomás ta expertos en a materia, como ye o corredor Estasen.
Vinclos externos
editar
Se veigan as imáchens de Commons sobre Pico Aneto.- (es) Pico Aneto en es.wikineos.com
