Púlsar
Un púlsar (del acrónimu n'inglés de pulsating star, que significa «estrella qu'emite radiación bien intenso a intervalos curtios y regulares»[3]) ye una estrella de neutrones qu'emite radiación periódica. Los púlsares tienen un intensu campu magnéticu qu'induz la emisión d'estos pulsos de radiación electromagnético a intervalos regulares rellacionaos col periodu de rotación del oxetu.
 Púlsar | |
|---|---|
| tipu d'oxetu astronómicu | |
 | |
| Descubridor | Jocelyn Bell Burnell[1] y Antony Hewish[1] |
| Data de descubrimientu | 1967[2] |
| Llugar de descubrimientu | Cambridge[2] |
 | |
Les estrelles de neutrones pueden xirar sobre sí mesmes hasta dellos cientos de vegaes per segundu; un puntu de la so superficie puede tar moviéndose a velocidaes d'hasta 70 000 km/s. Ello ye que les estrelles de neutrones que xiren tan rápido espándense nel so ecuador por cuenta de esta velocidá vertixinosa. Esto tamién implica qu'estes estrelles tengan un tamañu d'unos pocos miles de metros, ente 10 y 20 quilómetros, una y bones la fuercia centrífuga xenerada a esta velocidá ye enorme y namái el potente campu gravitatorio d'una d'estes estrelles (dada la so enorme densidá) ye capaz d'evitar que se despedace.[4][5]
L'efeutu combináu de la enorme densidá d'estes estrelles cola so intensísimo campu magnéticu (xeneráu polos protones y electrones de la superficie xirando alredor del centru a asemeyaes velocidaes) causa que les partícules que s'averen a la estrella dende l'esterior (como, por casu, molécules de gas o polvu interestelar), acelerar a velocidaes estremes y realicen espirales cerradísimas escontra los polos magnéticos de la estrella. Por ello, los polos magnéticos d'una estrella de neutrones son llugares d'actividá bien intensa. Emiten remexos de radiación nel rangu del radio, rayos X o rayu gamma, como si fueren cañones de radiación electromagnético bien intensa y bien colimada.
Por razones entá non perbién entendíes, los polos magnéticos de munches estrelles de neutrones nun tán sobre la exa de rotación. La resultancia ye que los cañones de radiación» de los polos magnéticos nun apunten siempres na mesma direición, sinón que rotan cola estrella.
Ye posible entós que, mirando escontra un puntu determináu del firmamentu, recibamos un remexu» de rayos X mientres un intre. El remexu apaez cuando'l polu magnéticu de la estrella mira escontra la Tierra, dexa d'apuntanos una milésima de segundu dempués por cuenta de la rotación, y apaez de nuevu cuando'l mesmu polu vuelve apuntar escontra la Tierra. Lo que percibimos entós dende esi puntu del cielu son pulsos de radiación con un periodu bien exactu, que se repiten una y otra vez (lo que se conoz como «efeutu faru») cuando'l remexu empobinar escontra'l nuesu planeta. Por eso, esti tipu d'estrelles de neutrones «pulsantes» denominar púlsares (del inglés pulsating star, «estrella pulsante», anque esta denominación aplicar con más propiedá a otru grupu d'estrelles variables). Si la estrella ta empobinada de manera fayadiza, podemos detectala y analizar la so velocidá de rotación. El periodu de la pulsación d'estos oxetos lóxicamente aumenta cuando mengua la so velocidá de rotación. A pesar d'ello, dellos púlsares con periodos desaxeradamente constantes fueron utilizaos pa cubicar relós de precisión.
Descubrimientu del primer púlsar
editarLa señal del primer púlsar detectáu, PSR B1919+21, tenía un periodu de 1,33730113 s. Esti tipu de señales namái puede detectase con un radiotelescopiu. Ello ye que cuando en xunetu de 1967 Jocelyn Bell y Antony Hewish detectaron estes señales de radio de curtia duración y desaxeradamente regulares, pensaron que podríen establecer contautu con una civilización estraterrestre, polo que llamaron tentativamente a la so fonte LGM (Little Green Men o Hominos verdes). Tres una rápida busca afayáronse trés nuevos púlsares qu'emitíen en radio a distintes frecuencies, polo que llueu se concluyó qu'estos oxetos teníen de ser productu de fenómenos naturales. Anthony Hewish recibió en 1974 el Premiu Nobel de Física por esti descubrimientu y pol desenvolvimientu del so modelu teóricu. Jocelyn Bell nun recibió condecoración porque solo yera una estudiante de doctoráu, anque fuera ella quien alvirtió la primer señal de radio. Con anterioridá, Nicola Tesla yá detectara emisiones de radio regulares mientres los sos esperimentos de 1899, anque entós non supieron interpretase.[6]
Anguaño conócense más de 600 púlsares con periodos de rotación que van dende'l milisegundo a unos pocos segundos, con un permediu de 0,65 s. La precisión con que se midió'l periodu d'estos oxetos ye d'una parte en 100 millones. El más famosu de tolos púlsares ye quiciabes el que s'atopa nel centru de la Nebulosa del Cámbaru, denomináu PSR0531+121, con un periodu de 0,033 s. Esti púlsar atopar nel mesmu puntu nel qu'astrónomos chinos rexistraron una brillosa supernova nel añu 1054 y dexa establecer la rellación ente supernova y estrella de neutrones, esto ye, qu'esta ye remanente de la esplosión d'aquella.
Planetes púlsar
editarNel primer grupu de planetes estrasolares descubiertos qu'orbiten un púlsar, el PSR B1257+12, que'l so periodu ye de 6,22 ms (milisegundos). Les pequeñes variaciones del so periodu d'emisión nel radiu sirvieron pa detectar una perllixera oscilación periódica con una amplitú máxima en redol a 0,7 ms. Los radioastrónomos Aleksander Wolszczan y Dale A. Frail interpretaron estes observaciones como causaes por un grupu de tres planetes n'órbites casi circulares a 0,2, 0,36 y 0,47 ua del púlsar central y con mases de 0,02, 4,3 y 3,9 mases terrestres respeutivamente[ensin referencies]. Esti descubrimientu, bien inesperáu, causó un gran impautu na comunidá científica[ensin referencies].
Púlsares de rayos X
editarLos púlsares de rayos X son sistemes d'estrelles binaries que se componen d'un púlsar y de una estrella de normal nueva de tipu O o B. La estrella primaria emite vientu estelar de la so superficie y radiación, y éstos son atrapaos pola estrella compañera que produz rayos X. El primer púlsar de rayos X conocíu ye la estrella compacta asitiada nel sistema Cen X-3.
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 «On the pulse of discovery». Nature Astronomy (807). 1r avientu 2017. doi:.
- ↑ 2,0 2,1 Identificador YouTube de video: NDW9zKqvPJI.
- ↑ «púlsar.» Diccionario panhispánico de dudas (DPD). Consultáu'l 23 d'agostu de 2014.
- ↑ [1]
- ↑ [2]
- ↑ Adams, G.. «This Quarter in Physics History February 1968: The discovery of pulsars announced». American Physical Society. Archiváu dende l'orixinal, el 2021-05-26. Consultáu'l 1 de marzu de 2017.
Bibliografía
editar- Hester, J. et al. 2002 Astrophysical Journal Letters, 577, L49.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Púlsar.- Animaciones de les observaciones HST-Chandra del Pulsiar del Cámbaru
- Videos Proyeutu Celestia Archiváu 2018-05-04 en Wayback Machine Púlsar del Cámbaru (videu nᵘ21)
- Soníos del espaciu
- Soníos de púlsar curtia coleición de soníos de púlsar
- Más soníos de púlsar Otra web con más soníos de púlsar
