Presidente de Filipines

Presidente de Filipines
	cargu públicu y cargu electu
	Presidente de la República, xefe d'Estáu y xefe de Gobiernu
Titular	Bongbong Marcos dende 30 xunu 2022
Residencia	Palacio de Malacañán (es)
Parte de	Gabinete de Filipinas (es)
Xurisdicción	Filipines
Estáu	Filipines
Creación	15 payares 1935
Suplente	vicepresidente de les Filipines
Llista	Presidentes de Filipinas (es)
Sitiu web	http://www.president.gov.ph/

Pa ver la llista de los presidentes filipinos, Presidentes de Filipines.

El presidente de Filipines (Pangulo ng Pilipinas en filipín) ye'l xefe d'Estáu, xefe del Gobiernu, xefe del poder executivu y comandante en xefe de les Fuercies Armaes de la República de Filipines. Na historia oficial de Filipines, hai 16 presidentes de 1898, col lideralgu d'Emilio Aguinaldo nel tiempu de Primer República Filipina.

Los medios de comunicación usualmente referir al presidente filipín como Pangulo, y "Presidente" nel usu coloquial. El presidente ye escoyíu por sufraxu universal pa un mandatu de seis años, ensin posibilidá de reelección.

Cronoloxía

Nomenclatura local

En idioma filipín, el términu pa referise al Presidente ye Pangulo. Nel restu de los idiomes de Filipines, tales como les llingües bisayes, ye más común el términu Presidente (n'español).

Historia

Primer República: 1898-1902

Emilio Aguinaldo foi'l primer presidente de Filipines, y el primer presidente d'una república constitucional nel Sureste Asiáticu.

En marzu de 1897, mientres la revolución filipina contra l'Imperiu español, Emilio Aguinaldo foi escoyíu Presidente del gobiernu revolucionariu na Convención Teyeros.^[1] El nuevu gobiernu taba destináu a reemplazar al Katipunan, anque esti nun sería eslleíu hasta 1899. Aguinaldo foi nuevamente escoyíu presidente en Biak-na-Bato en payares, lo que llevó a la creación de la República de Biak-na-Bato. Tres ganar ante les fuercies españoles, y el reestablecimientu de la Capitanía Xeneral de Filipines, Aguinaldo robló'l Pactu de Biak-na-Bato y se exilió en Hong Kong a finales de 1897.

N'abril de 1898, españó la Guerra d'España y Estaos Xuníos y l'Escuadrón Asiáticu de la Marina de los Estaos Xuníos embarcar escontra les Filipines. El 1 de mayu de 1898, la Marina d'Estaos Xuníos dio a l'Armada Española una derrota decisiva na Batalla de la Badea de Manila, poniendo fin de forma definitiva a la dominación española en Filipines.^[2] Aguinaldo tornó al país a bordu d'un buque de la Marina d'Estaos Xuníos y anovó la revolución. Formó un nuevu gobiernu'l 24 de mayu de 1898 y el 12 de xunu emitió la Declaración d'Independencia de Filipines. Foi ratificáu como Primer Presidente de la República Filipina el 23 de xineru de 1899 (anque yá exercía la xefatura d'estáu dende la declaración d'independencia). La Primer República Filipina yera un gobiernu constituyíu pol Congresu de Malolos so la llamada Constitución de Malolos, arriendes d'ello, el gobiernu sería históricamente conocíu como República de Malolos. La constitución yera fondamente parllamentaria, y a pesar de que'l Poder Executivu folgaba nel Presidente, este taba en gran midida subordináu al Poder Llexislativu, que tenía'l poder pa escoyelo y revocar el so mandatu.

Manuel L. Quezón, segundu Presidente de Filipines ente 1935-1942, sería depuestu pola invasión xaponesa y morrería nel exiliu en 1944.

La Primer República Filipina foi de curtia duración y nunca reconocida internacionalmente. La dominación de les Filipines foi treslladada del control español al control d'Estaos Xuníos pol Tratáu de París de 1898, robláu n'avientu d'esi añu, xunto con Cuba y Puertu Ricu.^[3] La guerra ente Filipines y Estaos Xuníos españó entós ente los Estaos Xuníos y el gobiernu d'Aguinaldo. El gobiernu d'Aguinaldo dexó d'esistir el 1 d'abril de 1901, dempués de que'l mandatariu prometiera llealtá al gobiernu d'Estaos Xuníos tres la so captura poles fuercies invasores en marzu.

Na actualidá, el gobiernu de Filipines reconoz a Aguinaldo como'l so Primer Presidente, siendo l'únicu xefe d'estáu filipín previu a 1935 en ser reconocíu como tal.^[4]

Tres el derrocamientu d'Aguinaldo, esistieron dellos xefes d'estáu interinos. Miguel Malvar, caltuvo'l lideralgu de la República Filipina d'Aguinaldo dempués de la captura d'esti postreru hasta la so propia captura en 1902, ente que Macario Sakay fundó una República Tagala en 1902 como un estáu continuu de Katipunan d'Andrés Bonifacio. Dambos son consideraos por dellos estudiosos como "presidentes non oficiales", y xunto con Bonifacio, nun son reconocíos históricamente como presidentes pol gobiernu filipín.^[5]^[6]

Mancomunidá Filipina: 1935-1942

Ente 1901 y 1935, el poder executivo nes Filipines yera exercíu por una socesión de cuatro militares d'Estaos Xuníos, Gobernadores Xenerales, y once gobernador xenerales civiles. Tres l'alcuerdu pa una independencia gradual de diez años del archipiélagu, n'ochobre de 1935, foi escoyíu por aciu sufraxu universal Manuel L. Quezón como Presidente de la Mancomunidá Filipina que fuera establecida so una constitución ratificada'l 14 de mayu d'esi añu. Primeramente'l mandatu yera de seis años ensin posibilidá de reelección, pero la constitución foi modificada en 1940 pa dexa-y a Quezón la reelección, amenorgando'l mandatu a cuatro años. Cuando'l presidente Quezón se exilió nos Estaos Xuníos dempués de que les Filipines cayeron ante'l Imperiu del Xapón na Segunda Guerra Mundial, nomó al Presidente del Tribunal Supremu José Abad Santos como Presidente en funciones y, como interín Comandante en Xefe de les Fuercies Armaes. Abad Santos foi executáu darréu pol Exércitu Imperial Xaponés el 2 de mayu de 1942. Teóricamente, Quezón siguió siendo Presidente de iure nel exiliu hasta la so muerte n'agostu de 1944.

Segunda República Filipina: 1942-1945

El 14 d'ochobre de 1943, depués d'un añu de gobiernu provisional sol xugu xaponés, establecióse la Segunda República Filipina con una constitución unipartidista impuesta por Xapón. José P. Laurel, Xuez Acomuñáu del Tribunal Supremu de Filipines, recibiera órdenes de Quezón de permanecer en Manila mientres él establecía un gobiernu nel exiliu nos Estaos Xuníos. Laurel eslleió la Segunda República'l 17 d'agostu de 1945, tres la rindición de Xapón. Na actualidá, a pesar de ser xulgáu por cargos de collaboracionismu y traición, siendo lliberáu por una amnistía presidencial,^[7] y a la supuesta falta d'autonomía del so réxime, por cuenta de la ocupación xaponesa, Laurel foi reconocíu como tercer Presidente de Filipines pol gobiernu de Diosdado Macapagal y caltién dempués de la so muerte la dignidá d'antiguu xefe d'estáu.^[8]

Tres el fin de la ocupación xaponesa, la constitución previa foi restaurada, so la presidencia de Sergio Osmeña (presidente nel exiliu tres la muerte de Quezón el 1 d'agostu de 1944), y Estaos Xuníos reconoció formalmente la independencia de la República de Filipines como un estáu soberanu ya independiente el 4 de xunetu de 1946.

Tres la independencia: 1946-presente

La constitución de 1935 caltúvose vixente hasta'l so reemplazu en 1973 por una impuesta pol dictador Ferdinand Marcos. La nueva constitución yera en teoría parllamentaria, pero na práutica Marcos retuvo'l poder nes sos manes hasta'l so derrocamientu pola Revolución EDSA en 1986, asumiendo la Presidencia Corazón Aquino.

En gobernando por decretu mientres la primer parte del so mandatu y como presidente instalada per medios revolucionarios, Corazon Aquino emitió la Proclamación Nᵘ3 el 25 de marzu de 1986, que derogó munches de les disposiciones de la Constitución de 1973, y de siguío, incluyía les disposiciones rellacionaes col réxime de Marcos, que dio los poderes llexislativos Presidente, según el llexislativu unicameral llamáu'l Batasang Pambansa (lliteralmente Llexislatura Nacional en Filipín). De cutiu llamada la "Constitución de la Llibertá", l'anunciu retenía namái partes de la Constitución de 1973 que yeren esenciales pa una torna a la democracia, como la declaración de derechos. Esta constitución foi reemplazada'l 2 de febreru de 1987 pola presente constitución.

Expresidentes vivos

Expresidentes vivos
Fidel Ramos
(1992-1998)
Edá: 96 años
Joseph Estrada
(1998-2001)
Edá: 87 años
Gloria Macapagal-Arroyo
(2001-2010)
77 años
Benignu Aquino III
(2010-2016)
64 años

Referencies

↑ Ambeth Ocampo (11 de mayu de 2007). «Looking Back: Election fraud at the Teyeros Convention». Archiváu dende l'orixinal, el 30 de xunu de 2010..
↑ Regaláu, Felix B., and Quintin B. Francu (1973) History of Panay. Jaro, Iloilo City: Central Philippine University.
↑ «The U.S. Occupation of the Philippines». University of Colorado American Studies. Consultáu'l 13 de febreru de 2015.
↑ Tucker, Spencer C. (2009). The encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American wars: a political, social, and military history. ABC-CLIO, páx. 8. ISBN 978-1-85109-951-1.
↑ «The Manila Times – Trusted Since 1898». Archiváu dende l'orixinal, el 6 d'abril de 2008. Consultáu'l 13 de febreru de 2015.
↑ Flores, Paul (12 d'agostu de 1995). Macario Sakay: Tulisán or Patriot?. Philippine History Group of Los Angeles. http://www.bibingka.com/phg/sakay/default.htm. Consultáu'l 8 d'abril de 2007.
↑ «Proclamation Non. 51». Presidential Communications Development and Strategic Planning Office. Republic of the Philippines. Consultáu'l 25 de xineru de 2011.
↑ Owen, Norman G. (2010). The Emergence of Modern Southeast Asia: A New History. Singapore: NUS Press, páx. 293. ISBN 978-9971-69-328-2.

Enllaces esternos

Constitución de Malolos de 1899 n'Español ya Inglés Archiváu 2019-01-25 en Wayback Machine
Sitiu oficial del Presidente de Filipines Archiváu 2012-07-05 en Wayback Machine (n'inglés)
The Presidential Museum and Library Archiváu 2016-05-27 en Wayback Machine (n'inglés)
Constitución Filipina de 1987 (n'inglés)
'We Say Mabuhay' – Himnu del Presidente de Filipines (n'inglés)
'Marcha del Presidente de Filipines' (títulu non oficial) – Cola pa cuando'l Presidente da honores militares a les Fuercies Armaes (n'inglés)

[1] Ambeth Ocampo (11 de mayu de 2007). «Looking Back: Election fraud at the Teyeros Convention». Archiváu dende l'orixinal, el 30 de xunu de 2010..

[Regaláu-2] Regaláu, Felix B., and Quintin B. Francu (1973) History of Panay. Jaro, Iloilo City: Central Philippine University.

[3] «The U.S. Occupation of the Philippines». University of Colorado American Studies. Consultáu'l 13 de febreru de 2015.

[tucker2009p8-4] Tucker, Spencer C. (2009). The encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American wars: a political, social, and military history. ABC-CLIO, páx. 8. ISBN 978-1-85109-951-1.

[5] «The Manila Times – Trusted Since 1898». Archiváu dende l'orixinal, el 6 d'abril de 2008. Consultáu'l 13 de febreru de 2015.

[Sakay1-6] Flores, Paul (12 d'agostu de 1995). Macario Sakay: Tulisán or Patriot?. Philippine History Group of Los Angeles. http://www.bibingka.com/phg/sakay/default.htm. Consultáu'l 8 d'abril de 2007.

[7] «Proclamation Non. 51». Presidential Communications Development and Strategic Planning Office. Republic of the Philippines. Consultáu'l 25 de xineru de 2011.

[Owen_2010_293-8] Owen, Norman G. (2010). The Emergence of Modern Southeast Asia: A New History. Singapore: NUS Press, páx. 293. ISBN 978-9971-69-328-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]