Editando Alfoz de Quintanadueñas (seición)

== Esquisa histórica ==
Tien esta llocalidá más d'un mileniu d'historia. Como'l restu de pueblos de la contorna burgalesa, apaeció nes acabadures del [[sieglu IX]] o bien a principios del [[sieglu X|X]]. El territoriu, que toma'l [[ríu Ubierna]] y el tramu altu del [[ríu Arlanzón|Arlanzón]], recuperar pa Castiella en reconquistar-repoblación llevaes a cabu tres les fundaciones de Ubierna y Burgos ordenaes pol rei [[Alfonsu III d'Asturies|Alfonsu III d'Uviéu]] nel añu [[884]].

La historia tien presentes a los distintos pueblos que formen parte del Alfoz de Quintanadueñas. El primeru n'apaecer ye Marmellar de Arriba, nel añu 949 y sígue-y Páramo del Arroyo surdíu en 961. Arroyal apaez más tarde, en 1129, y finalmente apaez Villarmero, en 1214. Estes feches correspuenden a documentación eclesiástica. 

Nun se sabe cuándo nin quién fundó Quintanadueñas. Los historiadores apreciaron gran proliferación de monesterios de monxos y monxes na tierra de Burgos na primer centuria de la so esistencia. 

A pesar de qu'esiste un gran vacíu documental supúnxose que la población anicióse por cuenta de la secularización d'un monesteriu de monxes. El tránsitu de monesteriu a pobláu secular afitar hacia l'añu 1000 yá qu'en 1068, el rei Sancho II de Castiella dona al obispu don Simeón "la villa de Quintana Dueñes dafechu, coles sos sernas, viñes, praos y los términos qu'alla correspuenden". 

Nacida so un signu abacial, tres un tiempu de réxime secular, la nueva villa de Quintanadueñas entra na órbita eclesial de la sede burgense. Tres el blagu abacial, la villa ye gobernada pol blagu episcopal. L'interés del obispáu de Burgos queda demostráu pol florecimientu del románicu na villa. 

A partir del sieglu XII, Quintanadueñas resulta beneficiaria d'una vecindá pola so cercanía a Burgos, cámara del rei y cabeza de Castiella. A partir d'esti momentu Quintanadueñas crez en población. Esta medría deber al agregamientu d'otros llugares próximos, nacíos nos años de la primer repoblación, toos asitiaos nun arcu de radio inferior a dos quilómetros del cascu de la villa. Asina, Quintanadueñas absuerbe'l llugar de Quintanilla de Quintanadueñas (nomáu en 1103), Pandorial de riba (citáu en 1129) y Villacesereo, llamáu güei pagu de San Pedro, cercanu a la fonte del Arcu. Otra razón qu'esplica la crecedera d'esti conceyu ye la comodidá qu'ufierta a la burguesía de la capital pa la so instalación ya inversión nel campu. 

El restu de pueblos del alfoz tamién absuerben otros llugares. Asina Arroyal quedar con Valoria, Mazarifos y Quintanapuercas; Páramo del Arroyo absuerbe Quintana y, finalmente, Villarmero a Villaluenga. 

Quintanadueñas xenera llinaxes bien respetables na historia como los Yáñez, Hoyos, Del Peso, etc. anque'l más relevante va ser el de Quintanadueñas, que va tener la so cortil nel cercanu llugar de Peñahorada. Otres grandes families van asítiase nel conceyu, siendo la familia Salamanca la más celebrada, yá que va llegar a fundar un mayoralgu. 

Esta espansión sigue güei siendo Quintanadueñas unu de los puntos burgaleses con meyor porvenir y garantía de futuru. Anguaño, ocupa la primer posición de pueblos d'España con mayor crecedera en términos porcentuales por cuenta de la "cultura del adosáu" que dexa una vivienda digno y barato.