Editando Gossypium (seición)

=== Historia comercial del algodón ===
'''Asia'''

[[Imaxe:Jerusalem jewish cotton 1880.jpg|thumb|240px|Fabricación d'algodón en Xerusalén, 1880]] La primer mención del algodón como oxetu comercial alcuéntrase nel preciosu documentu sobre'l comerciu de l'antigüedá conocíu col nome de ''Periplu del mar Eritréu'' (''Periplus maris Erythrae''), por Amano, que más enriba citemos y que vivía escontra los últimos años del primer sieglu de la era cristiana. Esti escritor, que tamién yera comerciante y navegante, saleó per esta parte del Océanu, que s'estiende dende'l [[mar Roxu]] hasta les llendes mas remotes de la India y describió particularmente los oxetos d'importación y d'esportación de munches ciudaes d'esti país, oxetos de que se componía los so comerciu colos Arabes y los Griegos. Según esta obra, paez que los árabes traíen algodones de la India a Aduli, puertu del mar Roxu; que los puertos de la otra parte d'esti mar teníen un comerciu establecíu con Pataca (nel Indo), [[Ariake]] y Barygaza (la moderna ''Barocha'') y dellos recibíen mercaderíes d'algodón de distintes especies. Que Barygaza esportaba una gran cantidá d'indianes, muselines y otros texíos d'algodón, llisos o con flores, fabricaos nes provincies a les cuales comunicábase pol puertu d'esta ciudá según nel interior de les contornes mas remotes de la India. Que Masaba (güei día [[Masulipatam]]) yera entós, como ella foi siempres dempués, famosa poles sos fábriques d'escelentes estofes d'algodón y que les muselines de [[Bengala]] yeren nesta dómina cimeres a toles demás y llamaes polos Griegos ''Gangitiki'', nome qu'indicaba que taben fabricaes nes riberes del [[Ganges]].

Vióse, según Estrabón, Pliniu y el ''Periplu'', que la fabricación de les estofes d'algodón na dómina de la era cristiana estendiérase hasta Exiptu y [[Persia]] y que los productos primorosos de les fábriques de la India, tales como muselines ya indianes llises o con dibuxos, yeren mercaos polos navegantes griegos nos puertos del Exiptu y de Arabia d'onde caltrizaren depués, como puede presumise, na capital del imperiu romanu asina como en delles ciudaes principales de [[Grecia]]. Sicasí, les mercaderíes d'algodón nun teníen de ser l'oxetu d'una importancia considerable, nin entá regular, pa Roma y [[Grecia Antigua|Grecia]] yá que d'elles nun se fai nenguna mención direuta polos sos escritores, quien nun se refalgaben d'ocupase d'otros productos importaos d'Oriente, tales como oru, especies, piedres precioses y entá seda.

A quien reparó los rápidos progresos de la industria algodonera tien de paece-y estraordinariu qu'esti ramu de comerciu quedara mil trescientos años nes les mariñes del [[Mediterraneu]], enantes de travesar esti mar pa caltrizar en Grecia y n'[[Italia]] y que los productos tan perfeutos de les fábriques de la India nun fueren buscaos con conato nin tampoco importaos en gran cantidá nel imperiu romanu.

Esto foi lo que tuvo llugar cola seda; anque d'un preciu elevao y procedente d'una contorna tan alloñada como China, la seda foi buscada con pruyimientu poles señores de Roma y en particular poles de la capital del baxu Imperiu. Los merucos de seda, según l'arte de fabricar los sos productos, fueron importaos de la China en [[Constantinopla]] por dos monxos perses, sol reináu de [[Xustinianu]], l'añu [[552]] y too induz a creer que les mercancíes d'algodón de la India fueron tamién importaes ellí na mesma dómina, porque van entendíes na llista de les mercaderíes que pagaben derechos nel [[Digesto]] de les lleis de Justiniano. Pero como los escritores rares vegaes falen d'elles, ente que con frecuencia fai mención de les estofes de seda, ye probable que nun fueren bien envaloraes y que'l comerciu a que daben llugar nun fuera bien considerable.

En [[1252]], les estofas d'algodón yeren yá un articulo importante de comerciu pa vistíos en [[Crimea]] y [[Rusia]] del Norte a onde traíense del [[Turkistan]]. [[Armenia]] tenía tamién nesta dómina una fábrica de bien formosos texíos d'algodón y esta llana vegelal crecía abondosamente en Persia y nesti pais yera fabricada en toles provincies qu'arredolen el Indo.

Pero, un fechu interesáu, confirmáu amás polos añales chinos, ye que'l pueblu chinu permaneciera ensin fábriques d'algodón hasta la metá del [[sieglu XIII]], cuando en particular esta industria floriaba dende trés mil años na India, país vecín de China. Sicasí, dende enforma tiempo enantes d'esta dómina, conocíase l'algodoneru na China pero nun se cultivaba sinón nos xardinos y si col so productu fabricaba dalguna estofa, yera tan solo como oxetu d'interés, ente que nel [[sieglu IX]], los vistíos de seda yeren llevaos ellí por tolos habitantes, dende'l paisanu hasta'l príncipe. El cultivu del algodoneru, consideráu como oxetu d'utilidá, nun foi introducíu en China hasta dempués de la conquista d'esti imperiu polos [[Tártaros]], oponiéndose una terrible resistencia a esta nueva industria polos obreros emplegaos na fabricación de estofas de llana y de seda. Pero les sos numberoses ventayes facer bien llueu en China como perdayuri, trunfar de los sos adversarios, y escontra el [[añu 1368]] prevaleció en tol imperiu.