Editando Simboloxía del franquismu (seición)

=== Orixe ===
Na tradición heráldica española, el xugu, el fexe de fleches y el [[nuedu gordianu]], fueron elementos que, xunto col ramu de granaes, y el lema ''Tanto Monta'', conformaben la divisa personal mesma más espublizada de los Reis Católicos, tal que foi afiguráu nel cancioneru'' de [[Pedro Marcuello]].<ref>Cancioneru de Pedro Marcuello, ed. por J.M. Blecua, Zaragoza, 1987, versos 6-8 del fol. 7v. y 35-39 del fol.2</ref><ref>(Menéndez Pidal de Navascués: 2004, 204)</ref> Esta divisa foi incorporada a la combinación de les armes familiares de dambos maríos a partir de 1475, según apautóse nes capitulaciones de la llamada [[Concordia de Segovia]] y de la cual, una representación gráfica del escudu qu'identificaría la xunta de los dos reinos más importantes de la península, ye la imaxe del escudu más antigua caltenida.<ref>orixinal nel AHN, reproducida por Vicente Vignau, ''Copia d'una carta anónima referente a los Reis Católicos dirixida al abá de Poblet'', en ''Revista d'Archivos, Biblioteques y Museos'', 1897, páxs. 315-316</ref> Según [[Faustino Menéndez Pidal de Navascués]]<ref>(Menéndez Pidal 2004, 211)</ref> la significación de la divisa yera daquella de calter galantiador, formando un xuegu mutuu simbólicu fundáu nes iniciales de los nomes de dambos maríos, siguiendo un costume de la dómina pola que cada cónyuge emplegaba les iniciales del so correspondiente na firma de documentos, tal que lo declararon los mesmos reis en 1497 pente medies de la ordenanza que regulaba'l grabáu de les monedes de plata, con un significáu xenuín d'igualdá de dambos soberanos.<ref>Otra divisa equivalente, pero d'un espardimientu muncho más llindáu foi la de planta de [[fenoyu]], como recuerda'l cancioneru de Marcuello:

{{cita|Llámala Castilla ynojo,<br />
ques su letra de Ysabel (...)<br />
llámale Aragón fenojo<br />
ques su letra de Fernando (...)}}</ref>

Atribuyíos nel so conxuntu equivocadamente a Antonio de Nebrija, a el que según Menéndez Pidal solo correspondería-y la creación del lema ''Tanto Monta'', la so interpretación foi oxetu de diverses conxetures por distintos autores<ref>Juan Antonio González Iglesias, ''L'humanista y los príncipes: Antonio de Nebrija, inventor de les empreses heráldiques de los Reis Católicos'', en ''Antonio Nebrija, Edá Media y Renacimientu''. Ed. Universidá de Salamanca, Salamanca, 1994, ISBN 84-7481-784-6</ref> munchos de los cual refiérense a esplicaciones fantástiques o lleendes infundaes. Mesma del Rei yera la divisa del nuedu gordianu, d'enraigono na corona d'Aragón, y que se disponía perpendicularmente al xugu, como asina apaez nel cancioneru de Marcuello o nel tremes del palaciu de l'[[Aljafería de Zaragoza]], pero qu'en Castiella causó tracamundiu y foi acomuñáu a les coyundas del xugu. La fleches pela so parte fueron representaes nun númberu variable, pero siempres apuntando escontra baxo. Col tiempu esta divisa propia a los Reis Católicos como maríos espublizóse a otres composiciones heráldiques siendo adoptáu en della de les sos variantes como parte de los emblemes non solamente de villes y ciudaes, como por casu [[Ronda (Málaga)|Ronda]], [[Marbella]] o [[Málaga]], sinón tamién d'Estaos como [[Puertu Ricu]] o los [[Países Baxos]].<ref>(Menéndez Pidal 2004, 345)</ref>