Ciu-citsu
Ciu-citsu ―sənətinin (həmçinin jiu-jitsu, cü-cutsu, tai-cutsu, yawara və yawara-ge kimi tanınır) kökləri feodal Yaponiyada olmaqla yumşaqlığın sərtliyə qalib gəlməsi prinsipinə əsaslanır. O, ox atma və qılınc vurma kimi digər disiplinlərlə birlikdə inkişaf etdirilmiş və samuray döyüşçüsü üçün özü silahsız olsa belə, tam zirehli silahı olan rəqibdən özünümüdafiə etmək üsulu idi.[1]
| Ciu-citsu | |
|---|---|
| 柔術 | |
 Döyüş meydanında əlbəyaxa döyüşən iki samuray döyüşçünün köhnə təsviri. Göstərilən qrappling hərəkətləri ciu-citsu'nun ilk dövrlərindəki döyüş texnikalarına bir nümunədir. | |
| Tam adı | Japanese jūjitsu |
| Digər adları | Jiu-jitsu, cü-cutsu, tai-cutsu, yawara, yawara-ge |
| Şüarı | "Ciu-citsu fərdin, qocanın, zəifin, uşağın, qadının və gənc qadının, yəni özünümüdafiə etmək üçün fiziki keyfiyyətlərə malik olmayan hər kəsin qorunması üçündür." - Helio Gracie |
| Yaranma tarixi | 1530-cu illər |
| Ölkə | Yaponiya |
| Banisi | Hisamori Tenenouchi |
| Yaranma yeri | Yaponiya |
| Məktəbin rəhbəri | Hisamori Tenenouchi |
| Xələfləri | Tegoi, sumo |
| Sələfləri | Cüdo, aykido, sambo, Braziliya ciu-citsusu, krav-maqa |
| Müasir təşkilatları | Ju-Jitsu International Federation (JJIF) |
| Tanınmış ardıcılları | Jigoro Kano, Mitsuyo Maeda, Carlos Gracie, Helio Gracie, Yukio Tani, Taro Miyake, Sadakazu Uyenishi, Mataemon Tanabe, Yataro Handa, Soji Kimotsuki |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ciu-citsu'nun inkişafı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yalnız ciu-citsu hərəkətlərini öyrədən ilk tanınmış məktəb (Ryu) 1532-ci ildə Master Takenouchi Hisamori tərəfindən açılmışdır. Takenouchi məktəbi (Ryu) tutma sənətini (Kogusoku) öyrətdi və bu gün öyrədilən üslubdan fərqli olsa da, ümumiyyətlə bir çox müasir döyüş sənətlərinin əsası hesab olunur.
Ciu-citsu sənəti XVII əsrdən etibarən daha da inkişaf etdi, bir çox samuray döyüşçüləri artıq müharibədən gəlir əldə edə bilmədilər, çünki ölkədə Edo Dövrü (1603 - 1868) kimi tanınan uzun müddətli mülki möhlət dövrü başladı.
Qılınclar və yay və ox kimi digər silahlar samuraylardan başqa hamı üçün qadağan edildi, buna görə də silahsız döyüş texnikasını öyrədən döyüş sənəti məktəbləri bu dövrdə populyarlıq qazandı. Çindən Yaponiyaya mühacirət etmiş keşiş Çin Qenpin ciu-citsu tarixində mühüm şəxsiyyət olub. O, Tokiodakı Kokushij məbədində kunq-fudan əldə edilən təpik və zərbə üsullarını öyrətməyə başladı; burada onun tələbələri üç ronin (ustasız samuray), Fukuno Schichiroemon, Yoshin Miura və Isogai idi, onların hamısı öz məktəblərini qurdular. Ciu-citsu bu müddət ərzində bu və digər ustaların rəhbərliyi altında daha sistemli bir sənət formasına çevrildi və erkən ciu-citsu tətbiqinin zirvəsində ölkədə yeddi yüzdən çox ryu var idi.[2]
Müasir dövrdə ciu-citsu tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]1868-ci ildən Yaponiyada hakimiyyət Meiji Bərpası kimi tanınan şoqundan imperatora keçdi və 1871-ci ildən etibarən İmperatorun əmri samuray mədəniyyətinin bir çox aspektlərinin, o cümlədən döyüş sənətinin tətbiqinin qadağan edilməsi demək idi. On doqquzuncu əsrin ikinci yarısında ciu-citsu öyrətməyə davam edən bir neçə usta ya ölkədən uzaqlaşdı, ya da gizli şəkildə məşq etmək məcburiyyətində qalaraq biliklərini tək və ya seçilmiş etibarlı tələbələr qrupuna ötürdülər.
XX əsrin əvvəllərində bir çox məktəb Jigoro Kano tərəfindən yaradılmış cüdo (zərif üsul) yeni döyüş sənəti ilə birləşdiyi üçün ciu-citsu dünyası ikiyə bölündü. Cüdo daha az təhlükəli olan ciu-citsu hərəkətlərinin çoxunu götürməklə həmin döyüş sənətinin idman və məşq elementlərinə daha çox diqqət yetirməklə onları daha müasir döyüş formasına uyğunlaşdırdı. Təxminən eyni vaxtda Morihey Ueşiba yeni sistemini müxtəlif ciu-citsu texnikalarına, xüsusən də bilək və qol kilidlərinə əsaslandıraraq, aykido (harmonik ruhun yolu) sənətini yaratdı.
Ciu-citsu'dakı hərəkətlər samuraylardan əldə edilən əlbəyaxa döyüş texnikalarının mükəmməl birləşməsidir və bütün döyüş sənətləri kimi onlar da məşq etmək üçün əla üsuldur. Əgər siz jujitsu klubu idarə edirsinizsə və ya turnir və ya seminara ev sahibliyi edirsinizsə, klubunuzu və ya tədbirinizi xatırlamaq üçün gözəl metal nişanlara investisiya etməyi düşünə bilərsiniz. Onlar müxtəlif ölçülərdə və rənglərdə mövcuddur və şəxsi ehtiyaclarınızı ödəmək üçün xüsusi dizayn edilə bilər.
İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Yaponiyanın Amerika işğalı altında, militarizmlə potensial əlaqəsi səbəbindən bir çox döyüş üslubu yenidən qadağan edildi. Bu vəziyyət 1951-ci ilə qədər davam etdi və işğal sona çatdıqdan sonra ciu-citsu sənəti mənşə ölkəsində və dünyanın bir çox başqa ölkələrində yenidən çiçəklənməyə başladı.[3]
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Mənbələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]Abramovitch, D. [Internet]. 1999. Stanford Jujitsu Club. Stanford University. Available from: http://www.stanford.edu/group/ajj/Class_Information/faq.html [Accessed August 27, 2013].
A History of Jitsu. [Internet]. 2013. The University of Bristol. Available from: http://www.bris.ac.uk/Depts/Union/JuJitsu/history.htm [Accessed August 24, 2013].
Helm, D. [Internet]. 2010. The rise and fall of Jujitsu before the Imperial Ordinance of 1871. The United States Ju-Jitsu Federation. Available from http://www.usjujitsu.net/articles/jujitsup1.htm [Accessed August 25, 2013].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Takahashi, Masao. Mastering Judo. Human Kinetics. May 3, 2005. səh. viii. ISBN 0-7360-5099-X.
- ↑ jujitsu. (n.d.). Britannica. Retrieved March 23, 2022, from https://www.britannica.com/sports/jujitsu Arxivləşdirilib 2023-03-07 at the Wayback Machine
- ↑ Skoss, Meik. "Jujutsu and Taijutsu". Aikido Journal. 103. 1995. 2007-10-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-09-09.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]