Zərifə Əliyeva

Zərifə Əliyeva
Doğum tarixi	28 aprel 1923(1923-04-28)
Doğum yeri	Şahtaxtı, Naxçıvan qəzası, Naxçıvan MSSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	15 aprel 1985(1985-04-15) (61 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva, RSFSR, SSRİ
Vəfat səbəbi	xərçəng xəstəliyi
Dəfn yeri	Fəxri Xiyaban
Həyat yoldaşı	Heydər Əliyev (1954–1985)
Uşaqları	İlham Əliyev, Sevil Əliyeva
Atası	Əziz Əliyev
Elm sahəsi	oftalmologiya
Elmi dərəcəsi	tibb elmləri doktoru (1976)
Elmi adı	professor (1979)
Üzvlüyü	Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası (1983–1985)
Mükafatları
zarifa-aliyeva.az
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Zərifə Əziz qızı Əliyeva (28 aprel 1923, Şahtaxtı, Naxçıvan MSSR – 15 aprel 1985, Moskva) — Azərbaycanın oftalmoloqu, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi, tibb elmləri doktoru (1976), professor (1979), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (1983).

Həyatı

Zərifə Əliyeva 28 aprel 1923-cü ildə həkim Əziz Əliyev və Leyla Əliyevanın ailəsində dünyaya göz açmışdır. Həkimlər Tamerlan Əliyev, Cəmil Əliyevin və musiqiçi Gülarə Əliyevanın bacısı olan Zərifə xanım 1932–1942-ci illərdə orta məktəbdə təhsil almışdır. 1942-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olub. 1949–1950-ci illərdə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Oftalmologiya İnstitutunda elmi işçi, 1969-cu ildən isə Ə. Əliyev adına Azərbaycan Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunda göz xəstəlikləri kafedrasının dosenti, professor, 1982–1985-ci illərdə görmə orqanlarının peşə patologiyası laboratoriyasının müdiri, oftalmologiya kafedrasının müdiri vəzifələrində çalışmışdır. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Fiziologiya İnstitutunda görmə orqanının peşə patologiyasının öyrənilməsi üzrə ixtisaslaşdırılmış elmi-tədqiqat laboratoriyasında az intensivli zəhərli istehsal sahələrində görmə orqanına fizioloji, klinik, funksional, histoloji mexanizmlərin təsirinin öyrənilməsi üzrə bir sıra qiymətli tədqiqatlar aparmışdır.

8 noyabr 1954-cü ildə Heydər Əliyev ilə ailə qurmuş, 1955-ci il 18 oktyabr Sevil Əliyeva, 1961-ci il 24 dekabr İlham Əliyev dünyaya gəlmişdir.

1985-ci il aprel ayının 15-də Moskva şəhərində vəfat edən Zərifə xanım Əliyevanın cənazəsi 1994-cü ildə Moskvanın Novo-Deviçye qəbiristanlığından Bakıya gətirilərək, Fəxri Xiyabanda, atasının qəbri yanında dəfn olunmuşdur.

Təhsili

1947-ci ildə N. Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu bitirmiş, 1948-ci ildə Moskva Mərkəzi Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunda oftalmologiya ixtisası üzrə kurs keçmişdir. 1950–1953-cü illərdə aspiranturanı başa vurur. 1960-cı ildən tibb elmləri namizədi, 1977-ci ildən Tibb elmləri doktorudur.

Tibbi fəaliyyəti

Z. Əliyevanın Azərbaycanda oftalmologiya elminin inkişafında müstəsna xidmətləri vardır. O, vaxtilə Azərbaycanda geniş yayılmış traxomanın, dünya təcrübəsində birincilər sırasında peşə, xüsusilə kimya və elektron sənayelərində peşə fəaliyyəti ilə bağlı göz xəstəliklərinin öyrənilməsi, profilaktikası və müalicəsinə, habelə oftalmologiyanın müasir problemlərinə dair bir çox sanballı tədqiqatların, o cümlədən "Terapevtik oftalmologiya", "İridodiaqnostikanın əsasları" kimi nadir elmi əsərlərin müəlliflərindən biri, 12 monoqrafiya, dərslik və dərs vəsaitinin, 150-yə yaxın elmi işin, 1 ixtira və 12 səmərələşdirici təklifin müəllifidir. Z. Əliyeva yüksək ixtisaslı səhiyyə kadrları hazırlanmasına böyük əmək sərf etmişdir.

Zərifə Əliyevanın 80 illiyinə həsr edilmiş poçt markası

Fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi

Akademik Zərifə Əliyeva Ümumittifaq Oftalmoloqlar Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin, Sovet Sülhü Müdafiə Komitəsinin, Azərbaycan Oftalmologiya Cəmiyyəti İdarə Heyətinin, "Vestnik oftalmoloqu" (Moskva) jurnalı redaksiya heyətinin üzvü idi.

Yüksək elmi nailiyyətlərinə görə 1980-ci ildə Azərbaycan əməkdar elm xadimi, 1981-ci ildə isə SSRİ Tibb Elmlər Akademiyasının M. İ. Averbax adına mükafatına layiq görülmüşdür ilk qadındır.

Xatirəsi

Poçt markası (2008).

Fəxri xiyabanda məzarı üstündə tuncdan heykəli ucaldılmışdır. Bakıda Göz xəstəlikləri İnstitutu, Naxçıvan şəhər poliklinikası onun adını daşıyır. Bakının Binəqədi rayonu ərazisində adına istirahət parkı salınmışdır. Bakı və Naxçıvanda küçə Zərifə Əliyevanın adını daşıyır. Bundan başqa Yasamal rayon ərazisində Zərifə Əliyevanın adını daşıyan lisey fəaliyyət göstərir.

• Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi Əziz Əliyevin qızıdır.
• Azərbaycan Respublikasının üçüncü Prezidenti Heydər Əliyevin həyat yoldaşıdır.
• Azərbaycan Respublikasının dördüncü Prezidenti İlham Əliyevin anasıdır.
• Azərbaycanın görkəmli musiqiçisi, pianoçu Gülarə Əliyevaın, görkəmli endokrinoloq Tamerlan Əliyev və görkəmli onkoloq Cəmil Əliyevin bacısıdır.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunun qarşısında akademik Zərifə Əliyevanın barelyefi

Kitabları

• Yüksək əqidə: (Həkimlik etikası, həkimin ürəyinin və fikirlərinin paklığı) /Zərifə Əliyeva; Elmi red.: Mustafa Topçubaşov.- B.: Azərbaycan, 2003.- 104 səh., 1port.
• Анатомо-физиологическая характеристика гидродинамической системы глаза/З. А. Алиева, Н. Б. Шульпина ; МЗ СССР Ин-т Усовершенствования Врачей; МЗ Азерб. ССР, Азерб. Ин-т Усовершенствования Врачей им. А. Алиева. Баку: Азернешр, 1980.36 с.: рис., 20 см.
• Офтальмопатология при хранической йодовой интоксикации /З.А.Алиева.-Баку: Азернешр, 1981.- 134 с.
• Профессиональная потология глаз в шинном производстве /З.А.Алиева.- Баку: Азернешр, 1980.- 126 с.
• Герпетическая болезнь глаз: учебное пособие для врачей-офтальмологов / МЗ СССР, Азерб. Гос. Ин-т Усовершенствования врачей имени А. Алиева. Баку: Азернешр, 1979.16 с.: 22 см.
• Острые вирусные конъюнктивиты: учебное пособие для врачей-офтальмологов / МЗ СССР, Азерб. Гос. Ин-т Усовершенствования врачей имени А. Алиева. Баку: Азернешр, 1979.16 с.: 22 см.

Mənbə

1. Akademik Zərifə xanım Əliyeva. Milli oftalmologiyamız və xatirələr.
2. Haqqında məqalələr – 2013
3. Hüseynbala Mirələmov. Zərifə Əliyeva. — Bakı, "Azərbaycan" nəşriyyatı, 2013.- 208 s.

Xarici keçidlər

• Qayğıkeş ana, vəfalı ömür-gün yoldaşı, böyük alim… Arxivləşdirilib 2006-03-29 at the Wayback Machine
• Bu gün aprelin 28 görkəmli oftalmoloq alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın anadan olmasının 87-ci ildönümüdür
• Azərbaycan tarixində iz qoyan qadınlar — SİYAHI Arxivləşdirilib 2016-03-11 at the Wayback Machine