Posof is a district of the province Ardahan. Many factual facts and events turned to be jokes, du... more Posof is a district of the province Ardahan. Many factual facts and events turned to be jokes, due to the very naivety of its habitants. This essay tries to put some light on Posof-Georgia interaction, relying on jokes narrated on and around Posof.
After the Soviet Unions separation it became clear that there were two different groups called a... more After the Soviet Unions separation it became clear that there were two different groups called as Greek and Urum which were thought as only one group called Greek lived mostly in Ukraine and Georgia. After 1991 because of some difficulties the Urums whose native language is Turkish and who are Christians migrated to other countries mostly Greece and Russia. In this paper general information about the Urums who are living in Tsalka (Parmaksiz) region is given and also for the first time their customs, traditions and life styles are described in detail on the basis of the interviews with the Urums in this region.
Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapm... more Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapma yöntemidir. Bu yöntem ile iki kelimenin farklı kısımları altı farklı şekilde birleştirilerek yeni bir kelime oluşturulabilmektedir. Oluşturulan kelime oluşumuna kaynaklık eden kelimeleri çağrıştırmaktadır. Aynı zamanda bu iki kelimenin anlamını üzerinde taşımaktadır. Türkçede bu yöntemle çok önceden oluşturulmuş az sayıda örneğe rastlanmaktadır. İngilizce gibi başka dillerde de kelime yapma yolu olarak kullanılan karma kelime yöntemiyle Türkçede son zamanlarda daha çok kelime yapılmaya başlanmıştır. "Karma kelime" terimi aynı dilden farklı kelimelerden hareketle oluşan yeni kelimeyi ve farklı dillerden biçim birimlerle oluşan yeni kelimeyi karşılamaktadır. Çalışma konusu olan aynı dilden en az iki kelimenin farklı kısımlarının birleştirilmesiyle oluşan "karma kelimeler" altı başlık altında sınıflandırılabilir. Çalışmada kaynak tarama yöntemiyle tespit edilen TDK'nin Türkçe Sözlük'üne girmemiş beşinci tip on "karma kelime" oluşumları ve anlamları bakımından incelenmiştir. Beşinci tip karma kelimelerin oluşumunda "ikizleşme noktası" tespit edilmiş ve sonuç bölümünde bu husus açıklanmıştır. Türkçe için yeni denilebilecek "karma kelime" yapma ön yargı ile yaklaşılmadığı takdirde Türkçeye zenginlik katacağı düşünülmektedir.
Türkçe sözcükler, temelde tek heceli kök biçimine sahiptir. Kök biçimi tarihî metinlerde yer alma... more Türkçe sözcükler, temelde tek heceli kök biçimine sahiptir. Kök biçimi tarihî metinlerde yer almayan, iki ya da daha fazla heceden oluşan ve biçim birimleri arasında ilişkinin belirsiz olduğu sözcükler kapalı biçim birimi olarak adlandırılmaktadır. Araştırmacılar çeşitli yöntemlerle kapalı biçim birimi özelliği taşıyan sözcükleri çözümleme çalışmaları yapmaktadırlar. Sözcüklerin ağız, lehçe ve diğer dillerdeki izlerinden hareketle ve dilin genel mantığından yararlanılarak yapılan bu çözümlemelerin genel kabul görenleri yanında bir öneri olarak kalanları da vardır. Kapalı biçim birimi içeren sözcüklerden biri de kuyruk sözcüğüdür. Kuyruk sözcüğü üzerine birden çok çözümleme yapılmasına rağmen sözcüğün biçim birimleriyle ilgili tartışmalar devam etmektedir. Bu çalışmada kuyruk sözcüğünün tarihî metinlerde, çağdaş Türkiye Türkçesi ağızlarında, Türkçenin lehçelerinde ve diğer dillerdeki biçim birimleri incelenmiştir. Bu incelemeler yanında sözcükle ilgili daha önce yapılan çözümlemelere de yer verilmiştir. Sonuçta, elde edilen verilerden hareketle sözcüğün tek heceli kökü tespit edilmiş ve o kökten hareketle sözcüğün diğer biçim birimleriyle ilgili yeni bir çözümleme yapılmıştır.
ÖZ
Coğrafi olarak birbirine yakın toplumların dilleri arasında etkileşim kaçınılmazdır. Bu etkile... more ÖZ Coğrafi olarak birbirine yakın toplumların dilleri arasında etkileşim kaçınılmazdır. Bu etkileşimin derecesi, aynı inanca mensup olma, güçlü ekonomik ilişkilere sahip olma ya da aynı idare altında yaşama gibi etkilerle daha ileri düzeylere ulaşabilmektedir. Kimi zaman iç içe kimi zaman da yan yana yaşayan Türklerle Gürcülerin dilleri arasındaki etkileşim de üst seviyelerde olmuştur. Türkçe bu etkileşimde daha çok etkileyen dil konumundadır. Türkçe, Gürcistan’ın farklı bölgelerinde farklı etkilere sahiptir. Bu bölgeleri üç başlık altında öbeklendirmek mümkündür. Birincisi Türkçenin konuşma ve eğitim dili olduğu Borçalı bölgesidir. İkincisi, 2000’lere kadar çoğunluğunu Urum Türklerinin oluşturduğu Tsalka/Parmaksız bölgesi, çoğunluğunu Müslüman Gürcülerin oluşturduğu Acaristan özerk bölgesi, çoğunluğunu Ermenilerin oluşturduğu Cavaheti bölgesi ve 1944’te sürgüne gönderilinceye kadar çoğunluğunu Ahıska Türklerinin oluşturduğu Ahıska bölgesidir. Bu yerleşim birimlerinde yakın zamana kadar Türkçe tümüyle ya da kısmen konuşma diliyken yaşanan sürgün, göç vb. nedenlerle bu özelliğini kaybetmiştir. Türkçenin Gürcücedeki üçüncü etki alanı ölçünlü Gürcücedeki Türkçedir. Ölçünlü Gürcücede de azımsanmayacak sayıda Türkçe sözcük kullanılmaktadır. Bölgesel sınıflandırmanın dışında Gürcistan’da bireysel olarak iş ve eğitim gibi nedenlerle Türkçe öğrenenlerin sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. Hem Gürcistan’da hem de Türkiye’de bu iki dil arasındaki ödünçlemeler Türkologların en çok çalıştıkları dil alanlarının başında gelmektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesinden Gürcüceye geçen biçim birimler üzerine yapılan kitap, tez, makale ve bildiriler ele alınacaktır. Yapılan çalışmaların bazıları var olanı tekrar ederken bazıları da konuya farklı açılardan katkı sağlamıştır. Bu çalışmaların bir kısmı doğrudan Türkçeden Gürcüceye geçen söz varlığını ele alırken bir kısmı ise farklı konuları ele alırken Türkçeden Gürcüceye geçen sözcüklere de yer vermiştir. Kaynak taraması yöntemine dayanan çalışma ile Türkçeden Gürcüceye geçen Türkçe biçim birimlerinin genel betimlemesi yapılacaktır. Anahtar sözcükler: Türkçe, dil etkileşimi, sözcük ödünçleme, Gürcücede Türkçe. ABSTRACT Language interaction between societies which are close to each other geographically is inevitable. The degree of this interaction could be higher depending on effects such as having the same belief, strong economic relations and living under the same administration. The interaction between the languages of the Turks and Georgians, who lived together at times, and side by side at other times, has been high. Turkish affected Georgian more in this interaction. Turkish has different influences in different regions of Georgia. It is possible to group these regions under three headings. The first one being the Borçalı region, where Turkish is the spoken and educational language. The second is the Tsalka/Parmaksız region, which was mostly composed of Urum Turks until the 2000s, the Autonomous region of Adjaria, where the majority of Muslim Georgians were formed, the Javaheti region, which was mostly composed of Armenians, and the Ahıska region, where the majority of Meskhetian Turks were formed until they were exiled in 1944. Though Turkish was a spoken language in whole or in part, due to reasons such as exile, immigration, etc, it has lost its place. The third domain of Turkish in Georgian is Turkish in standard Georgian. A substantial number of Turkish words are also used in standard Georgian. Apart from the regional classifrication, the number of people who are learning Turkish individually in Georgia for work and educational purposes increases day by day. Both in Georgia and Turkey, the borrowings between these two languages are at the forefront of the language fields that Turcologists work the most. In this study, books, theses, articles and papers on morphemes that passed from Turkey Turkish to Georgian will be discussed. While some of the studies have repeated existing ones, others have contributed to the subject from different perspectives. While some of these studies deal with the vocabulary directly transferred from Turkish to Georgian, some of them include words that passed from Turkish to Georgian while dealing with different subjects. With the study based on the literature review method, the general description of the Turkish morphemes transferred from Turkish to Georgian will be made. Keywords: Turkish, language interaction, word borrowing, Turkish in Georgian.
Gürcistan tarih boyunca Türklerin ve Türkçenin yurtlarından biri olmuştur. Gelişmeler kimi zaman ... more Gürcistan tarih boyunca Türklerin ve Türkçenin yurtlarından biri olmuştur. Gelişmeler kimi zaman Türklerin ve Türkçenin lehine kimi zaman da aleyhine olmuştur. Günümüzde Gürcistan'da ikinci büyük etnik olan Türklerle birlikte, Türkçe konuşan diğer etnikler ciddi bir oran oluşturmaktadır. Gürcistan'da Acaristan'dan Borçalı'ya, Ahıska'dan Tiflis'e kadar pek çok yerleşim biriminde Türkçe konuşulmaktadır. Türkçenin hâkim olduğu yerleşim birimlerinden biri de Tsalka (Parmaksız) rayonudur. 1990'larda nüfusu 60.000'e yaklaşan rayondaki farklı etnikler için Türkçe, yabancı araştırmacıların "lingua franca" terimiyle karşıladıkları "ana dili farklı olanların kullandıkları ortak dil (anlaşma dili)" özelliğindedir. Çünkü Urumlar ve Borçalı Türkleri (Karapapaklar) dışında bu rayonda yaşayan Ermeniler, Gürcüler, Çingeneler, Asurîler ve Yahudiler de Türkçe konuşmaktadırlar. 1990 sonrası yaşanan "büyük göç"ün akabinde rayondan gidenlerin yerine yerleştirilen Müslüman Acarların çok az bir kısmı Türkçe bilmekte; dağlı Gürcüler olarak adlandırılan Sıvanlar ise ne yazık ki Türkçe bilmemektedirler. Oranı değişmekle birlikte rayonda Türkçe hâlâ hâkimiyetini korumaktadır. Bu rayondaki Türkçe farklı etnikler için ortak anlaşma dili olmanın yanında Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin karşılaştığı, birleştiği, yoğrulduğu ve doğrulduğu bir laboratuar özelliği de taşımaktadır. Çünkü rayondaki dört köy Azerbaycan ağzıyla konuşan Karapapaklardan oluşmakta diğerleri de 1828'de Ruslar tarafından Anadolu'dan göçürülerek oraya yerleştirilen Osmanlı tebaasından oluşmaktadır. Bu çalışma ile rayonda konuşulan Türkçe tanıtılacak. Rayondan yapılan derlemelere dayanarak yöredeki iletişim dilinin, Türkçenin farklı bir ağzı mı yoksa şivesi mi olduğu tespitine varılacaktır. Anahtar kelimeler: Gürcistan'daki Türkçe, Parmaksız Türkçesi, ortak dil. THE COMMON LANGUAGE OF DIFFERENT ETHNICS LIVING IN TSALKA (PARMAKSIZ) REGION OF GEORGIA: TURKISH ABSTRACT Georgia has been homeland of Turks and Turkish for centuries but developments were sometimes in favour of the Turks and Turkish and sometimes against them. Today Turks who are the second biggest ethnic group and the other ethnic groups speaking Turkish consist of significant percentage in Georgia. In a lot of places in Georgia from Acaristan to Borçalı and from Ahıska to Tiflis Turkish is spoken. One of the places where Turkish is widespread is Tsalka(Parmaksız) region. In 1990s the population of the region was about 60.000 and for different ethnic groups living in this region Turkish was "lingua franca" because not only Urums and Borçalı Turks (Karapapaklar) but also Ermenians, Georgians, Gypsies, Asuris and Jews speak Turkish.After 1990 ,the big immigration happenned and Müslim Adzhars, some of whom knew Turkish,settled in the region but unfortunately Sıvans who are called mountaineer Georgians didn't know Turkish. Turkish is still dominant in the region although its percentage changes. Turkish in this region is not only common speaking language but also it is like a labarotory where Azerbaijan Turkish and Turkey Turkish are met, mixed and combined. In four villages in the region Karapapaks speak Azerbaijan dialect and the people from Ottoman who were forced to migrate by Russians in 1828 live in other villages. In this study spoken Turkish in this region will be introduced. On the basis of the collations sorted in the region we are going to decide whether the communicative language in the region is a dialect or the speech of Turkish.
Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapma yöntemidir. Bu y... more Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapma yöntemidir. Bu yöntem ile iki kelimenin farklı kısımları altı farklı şekilde birleştirilerek yeni bir kelime oluşturulabilmektedir. Oluşturulan kelime oluşumuna kaynaklık eden kelimeleri çağrıştırmaktadır. Aynı zamanda bu iki kelimenin anlamını üzerinde taşımaktadır. Türkçede bu yöntemle çok önceden oluşturulmuş az sayıda örneğe rastlanmaktadır. İngilizce gibi başka dillerde de kelime yapma yolu olarak kullanılan karma kelime yöntemiyle Türkçede son zamanlarda daha çok kelime yapılmaya başlanmıştır. "Karma kelime" terimi aynı dilden farklı kelimelerden hareketle oluşan yeni kelimeyi ve farklı dillerden biçim birimlerle oluşan yeni kelimeyi karşılamaktadır. Çalışma konusu olan aynı dilden en az iki kelimenin farklı kısımlarının birleştirilmesiyle oluşan "karma kelimeler" altı başlık altında sınıflandırılabilir. Çalışmada kaynak tarama yöntemiyle tespit edilen TDK'nin Türkçe Sözlük'üne girmemiş beşinci tip on "karma kelime" oluşumları ve anlamları bakımından incelenmiştir. Beşinci tip karma kelimelerin oluşumunda "ikizleşme noktası" tespit edilmiş ve sonuç bölümünde bu husus açıklanmıştır. Türkçe için yeni denilebilecek "karma kelime" yapma ön yargı ile yaklaşılmadığı takdirde Türkçeye zenginlik katacağı düşünülmektedir.
Posof is a district of the province Ardahan. Many factual facts and events turned to be jokes, du... more Posof is a district of the province Ardahan. Many factual facts and events turned to be jokes, due to the very naivety of its habitants. This essay tries to put some light on Posof-Georgia interaction, relying on jokes narrated on and around Posof.
After the Soviet Unions separation it became clear that there were two different groups called a... more After the Soviet Unions separation it became clear that there were two different groups called as Greek and Urum which were thought as only one group called Greek lived mostly in Ukraine and Georgia. After 1991 because of some difficulties the Urums whose native language is Turkish and who are Christians migrated to other countries mostly Greece and Russia. In this paper general information about the Urums who are living in Tsalka (Parmaksiz) region is given and also for the first time their customs, traditions and life styles are described in detail on the basis of the interviews with the Urums in this region.
Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapm... more Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapma yöntemidir. Bu yöntem ile iki kelimenin farklı kısımları altı farklı şekilde birleştirilerek yeni bir kelime oluşturulabilmektedir. Oluşturulan kelime oluşumuna kaynaklık eden kelimeleri çağrıştırmaktadır. Aynı zamanda bu iki kelimenin anlamını üzerinde taşımaktadır. Türkçede bu yöntemle çok önceden oluşturulmuş az sayıda örneğe rastlanmaktadır. İngilizce gibi başka dillerde de kelime yapma yolu olarak kullanılan karma kelime yöntemiyle Türkçede son zamanlarda daha çok kelime yapılmaya başlanmıştır. "Karma kelime" terimi aynı dilden farklı kelimelerden hareketle oluşan yeni kelimeyi ve farklı dillerden biçim birimlerle oluşan yeni kelimeyi karşılamaktadır. Çalışma konusu olan aynı dilden en az iki kelimenin farklı kısımlarının birleştirilmesiyle oluşan "karma kelimeler" altı başlık altında sınıflandırılabilir. Çalışmada kaynak tarama yöntemiyle tespit edilen TDK'nin Türkçe Sözlük'üne girmemiş beşinci tip on "karma kelime" oluşumları ve anlamları bakımından incelenmiştir. Beşinci tip karma kelimelerin oluşumunda "ikizleşme noktası" tespit edilmiş ve sonuç bölümünde bu husus açıklanmıştır. Türkçe için yeni denilebilecek "karma kelime" yapma ön yargı ile yaklaşılmadığı takdirde Türkçeye zenginlik katacağı düşünülmektedir.
Türkçe sözcükler, temelde tek heceli kök biçimine sahiptir. Kök biçimi tarihî metinlerde yer alma... more Türkçe sözcükler, temelde tek heceli kök biçimine sahiptir. Kök biçimi tarihî metinlerde yer almayan, iki ya da daha fazla heceden oluşan ve biçim birimleri arasında ilişkinin belirsiz olduğu sözcükler kapalı biçim birimi olarak adlandırılmaktadır. Araştırmacılar çeşitli yöntemlerle kapalı biçim birimi özelliği taşıyan sözcükleri çözümleme çalışmaları yapmaktadırlar. Sözcüklerin ağız, lehçe ve diğer dillerdeki izlerinden hareketle ve dilin genel mantığından yararlanılarak yapılan bu çözümlemelerin genel kabul görenleri yanında bir öneri olarak kalanları da vardır. Kapalı biçim birimi içeren sözcüklerden biri de kuyruk sözcüğüdür. Kuyruk sözcüğü üzerine birden çok çözümleme yapılmasına rağmen sözcüğün biçim birimleriyle ilgili tartışmalar devam etmektedir. Bu çalışmada kuyruk sözcüğünün tarihî metinlerde, çağdaş Türkiye Türkçesi ağızlarında, Türkçenin lehçelerinde ve diğer dillerdeki biçim birimleri incelenmiştir. Bu incelemeler yanında sözcükle ilgili daha önce yapılan çözümlemelere de yer verilmiştir. Sonuçta, elde edilen verilerden hareketle sözcüğün tek heceli kökü tespit edilmiş ve o kökten hareketle sözcüğün diğer biçim birimleriyle ilgili yeni bir çözümleme yapılmıştır.
ÖZ
Coğrafi olarak birbirine yakın toplumların dilleri arasında etkileşim kaçınılmazdır. Bu etkile... more ÖZ Coğrafi olarak birbirine yakın toplumların dilleri arasında etkileşim kaçınılmazdır. Bu etkileşimin derecesi, aynı inanca mensup olma, güçlü ekonomik ilişkilere sahip olma ya da aynı idare altında yaşama gibi etkilerle daha ileri düzeylere ulaşabilmektedir. Kimi zaman iç içe kimi zaman da yan yana yaşayan Türklerle Gürcülerin dilleri arasındaki etkileşim de üst seviyelerde olmuştur. Türkçe bu etkileşimde daha çok etkileyen dil konumundadır. Türkçe, Gürcistan’ın farklı bölgelerinde farklı etkilere sahiptir. Bu bölgeleri üç başlık altında öbeklendirmek mümkündür. Birincisi Türkçenin konuşma ve eğitim dili olduğu Borçalı bölgesidir. İkincisi, 2000’lere kadar çoğunluğunu Urum Türklerinin oluşturduğu Tsalka/Parmaksız bölgesi, çoğunluğunu Müslüman Gürcülerin oluşturduğu Acaristan özerk bölgesi, çoğunluğunu Ermenilerin oluşturduğu Cavaheti bölgesi ve 1944’te sürgüne gönderilinceye kadar çoğunluğunu Ahıska Türklerinin oluşturduğu Ahıska bölgesidir. Bu yerleşim birimlerinde yakın zamana kadar Türkçe tümüyle ya da kısmen konuşma diliyken yaşanan sürgün, göç vb. nedenlerle bu özelliğini kaybetmiştir. Türkçenin Gürcücedeki üçüncü etki alanı ölçünlü Gürcücedeki Türkçedir. Ölçünlü Gürcücede de azımsanmayacak sayıda Türkçe sözcük kullanılmaktadır. Bölgesel sınıflandırmanın dışında Gürcistan’da bireysel olarak iş ve eğitim gibi nedenlerle Türkçe öğrenenlerin sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. Hem Gürcistan’da hem de Türkiye’de bu iki dil arasındaki ödünçlemeler Türkologların en çok çalıştıkları dil alanlarının başında gelmektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesinden Gürcüceye geçen biçim birimler üzerine yapılan kitap, tez, makale ve bildiriler ele alınacaktır. Yapılan çalışmaların bazıları var olanı tekrar ederken bazıları da konuya farklı açılardan katkı sağlamıştır. Bu çalışmaların bir kısmı doğrudan Türkçeden Gürcüceye geçen söz varlığını ele alırken bir kısmı ise farklı konuları ele alırken Türkçeden Gürcüceye geçen sözcüklere de yer vermiştir. Kaynak taraması yöntemine dayanan çalışma ile Türkçeden Gürcüceye geçen Türkçe biçim birimlerinin genel betimlemesi yapılacaktır. Anahtar sözcükler: Türkçe, dil etkileşimi, sözcük ödünçleme, Gürcücede Türkçe. ABSTRACT Language interaction between societies which are close to each other geographically is inevitable. The degree of this interaction could be higher depending on effects such as having the same belief, strong economic relations and living under the same administration. The interaction between the languages of the Turks and Georgians, who lived together at times, and side by side at other times, has been high. Turkish affected Georgian more in this interaction. Turkish has different influences in different regions of Georgia. It is possible to group these regions under three headings. The first one being the Borçalı region, where Turkish is the spoken and educational language. The second is the Tsalka/Parmaksız region, which was mostly composed of Urum Turks until the 2000s, the Autonomous region of Adjaria, where the majority of Muslim Georgians were formed, the Javaheti region, which was mostly composed of Armenians, and the Ahıska region, where the majority of Meskhetian Turks were formed until they were exiled in 1944. Though Turkish was a spoken language in whole or in part, due to reasons such as exile, immigration, etc, it has lost its place. The third domain of Turkish in Georgian is Turkish in standard Georgian. A substantial number of Turkish words are also used in standard Georgian. Apart from the regional classifrication, the number of people who are learning Turkish individually in Georgia for work and educational purposes increases day by day. Both in Georgia and Turkey, the borrowings between these two languages are at the forefront of the language fields that Turcologists work the most. In this study, books, theses, articles and papers on morphemes that passed from Turkey Turkish to Georgian will be discussed. While some of the studies have repeated existing ones, others have contributed to the subject from different perspectives. While some of these studies deal with the vocabulary directly transferred from Turkish to Georgian, some of them include words that passed from Turkish to Georgian while dealing with different subjects. With the study based on the literature review method, the general description of the Turkish morphemes transferred from Turkish to Georgian will be made. Keywords: Turkish, language interaction, word borrowing, Turkish in Georgian.
Gürcistan tarih boyunca Türklerin ve Türkçenin yurtlarından biri olmuştur. Gelişmeler kimi zaman ... more Gürcistan tarih boyunca Türklerin ve Türkçenin yurtlarından biri olmuştur. Gelişmeler kimi zaman Türklerin ve Türkçenin lehine kimi zaman da aleyhine olmuştur. Günümüzde Gürcistan'da ikinci büyük etnik olan Türklerle birlikte, Türkçe konuşan diğer etnikler ciddi bir oran oluşturmaktadır. Gürcistan'da Acaristan'dan Borçalı'ya, Ahıska'dan Tiflis'e kadar pek çok yerleşim biriminde Türkçe konuşulmaktadır. Türkçenin hâkim olduğu yerleşim birimlerinden biri de Tsalka (Parmaksız) rayonudur. 1990'larda nüfusu 60.000'e yaklaşan rayondaki farklı etnikler için Türkçe, yabancı araştırmacıların "lingua franca" terimiyle karşıladıkları "ana dili farklı olanların kullandıkları ortak dil (anlaşma dili)" özelliğindedir. Çünkü Urumlar ve Borçalı Türkleri (Karapapaklar) dışında bu rayonda yaşayan Ermeniler, Gürcüler, Çingeneler, Asurîler ve Yahudiler de Türkçe konuşmaktadırlar. 1990 sonrası yaşanan "büyük göç"ün akabinde rayondan gidenlerin yerine yerleştirilen Müslüman Acarların çok az bir kısmı Türkçe bilmekte; dağlı Gürcüler olarak adlandırılan Sıvanlar ise ne yazık ki Türkçe bilmemektedirler. Oranı değişmekle birlikte rayonda Türkçe hâlâ hâkimiyetini korumaktadır. Bu rayondaki Türkçe farklı etnikler için ortak anlaşma dili olmanın yanında Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin karşılaştığı, birleştiği, yoğrulduğu ve doğrulduğu bir laboratuar özelliği de taşımaktadır. Çünkü rayondaki dört köy Azerbaycan ağzıyla konuşan Karapapaklardan oluşmakta diğerleri de 1828'de Ruslar tarafından Anadolu'dan göçürülerek oraya yerleştirilen Osmanlı tebaasından oluşmaktadır. Bu çalışma ile rayonda konuşulan Türkçe tanıtılacak. Rayondan yapılan derlemelere dayanarak yöredeki iletişim dilinin, Türkçenin farklı bir ağzı mı yoksa şivesi mi olduğu tespitine varılacaktır. Anahtar kelimeler: Gürcistan'daki Türkçe, Parmaksız Türkçesi, ortak dil. THE COMMON LANGUAGE OF DIFFERENT ETHNICS LIVING IN TSALKA (PARMAKSIZ) REGION OF GEORGIA: TURKISH ABSTRACT Georgia has been homeland of Turks and Turkish for centuries but developments were sometimes in favour of the Turks and Turkish and sometimes against them. Today Turks who are the second biggest ethnic group and the other ethnic groups speaking Turkish consist of significant percentage in Georgia. In a lot of places in Georgia from Acaristan to Borçalı and from Ahıska to Tiflis Turkish is spoken. One of the places where Turkish is widespread is Tsalka(Parmaksız) region. In 1990s the population of the region was about 60.000 and for different ethnic groups living in this region Turkish was "lingua franca" because not only Urums and Borçalı Turks (Karapapaklar) but also Ermenians, Georgians, Gypsies, Asuris and Jews speak Turkish.After 1990 ,the big immigration happenned and Müslim Adzhars, some of whom knew Turkish,settled in the region but unfortunately Sıvans who are called mountaineer Georgians didn't know Turkish. Turkish is still dominant in the region although its percentage changes. Turkish in this region is not only common speaking language but also it is like a labarotory where Azerbaijan Turkish and Turkey Turkish are met, mixed and combined. In four villages in the region Karapapaks speak Azerbaijan dialect and the people from Ottoman who were forced to migrate by Russians in 1828 live in other villages. In this study spoken Turkish in this region will be introduced. On the basis of the collations sorted in the region we are going to decide whether the communicative language in the region is a dialect or the speech of Turkish.
Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapma yöntemidir. Bu y... more Türkçede otuzu aşan kelime yapma yolu var. Onlardan biri de "karma kelime" yapma yöntemidir. Bu yöntem ile iki kelimenin farklı kısımları altı farklı şekilde birleştirilerek yeni bir kelime oluşturulabilmektedir. Oluşturulan kelime oluşumuna kaynaklık eden kelimeleri çağrıştırmaktadır. Aynı zamanda bu iki kelimenin anlamını üzerinde taşımaktadır. Türkçede bu yöntemle çok önceden oluşturulmuş az sayıda örneğe rastlanmaktadır. İngilizce gibi başka dillerde de kelime yapma yolu olarak kullanılan karma kelime yöntemiyle Türkçede son zamanlarda daha çok kelime yapılmaya başlanmıştır. "Karma kelime" terimi aynı dilden farklı kelimelerden hareketle oluşan yeni kelimeyi ve farklı dillerden biçim birimlerle oluşan yeni kelimeyi karşılamaktadır. Çalışma konusu olan aynı dilden en az iki kelimenin farklı kısımlarının birleştirilmesiyle oluşan "karma kelimeler" altı başlık altında sınıflandırılabilir. Çalışmada kaynak tarama yöntemiyle tespit edilen TDK'nin Türkçe Sözlük'üne girmemiş beşinci tip on "karma kelime" oluşumları ve anlamları bakımından incelenmiştir. Beşinci tip karma kelimelerin oluşumunda "ikizleşme noktası" tespit edilmiş ve sonuç bölümünde bu husus açıklanmıştır. Türkçe için yeni denilebilecek "karma kelime" yapma ön yargı ile yaklaşılmadığı takdirde Türkçeye zenginlik katacağı düşünülmektedir.
Uploads
Coğrafi olarak birbirine yakın toplumların dilleri arasında etkileşim kaçınılmazdır. Bu etkileşimin derecesi, aynı inanca mensup olma, güçlü ekonomik ilişkilere sahip olma ya da aynı idare altında yaşama gibi etkilerle daha ileri düzeylere ulaşabilmektedir. Kimi zaman iç içe kimi zaman da yan yana yaşayan Türklerle Gürcülerin dilleri arasındaki etkileşim de üst seviyelerde olmuştur. Türkçe bu etkileşimde daha çok etkileyen dil konumundadır. Türkçe, Gürcistan’ın farklı bölgelerinde farklı etkilere sahiptir. Bu bölgeleri üç başlık altında öbeklendirmek mümkündür. Birincisi Türkçenin konuşma ve eğitim dili olduğu Borçalı bölgesidir. İkincisi, 2000’lere kadar çoğunluğunu Urum Türklerinin oluşturduğu Tsalka/Parmaksız bölgesi, çoğunluğunu Müslüman Gürcülerin oluşturduğu Acaristan özerk bölgesi, çoğunluğunu Ermenilerin oluşturduğu Cavaheti bölgesi ve 1944’te sürgüne gönderilinceye kadar çoğunluğunu Ahıska Türklerinin oluşturduğu Ahıska bölgesidir. Bu yerleşim birimlerinde yakın zamana kadar Türkçe tümüyle ya da kısmen konuşma diliyken yaşanan sürgün, göç vb. nedenlerle bu özelliğini kaybetmiştir. Türkçenin Gürcücedeki üçüncü etki alanı ölçünlü Gürcücedeki Türkçedir. Ölçünlü Gürcücede de azımsanmayacak sayıda Türkçe sözcük kullanılmaktadır. Bölgesel sınıflandırmanın dışında Gürcistan’da bireysel olarak iş ve eğitim gibi nedenlerle Türkçe öğrenenlerin sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. Hem Gürcistan’da hem de Türkiye’de bu iki dil arasındaki ödünçlemeler Türkologların en çok çalıştıkları dil alanlarının başında gelmektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesinden Gürcüceye geçen biçim birimler üzerine yapılan kitap, tez, makale ve bildiriler ele alınacaktır. Yapılan çalışmaların bazıları var olanı tekrar ederken bazıları da konuya farklı açılardan katkı sağlamıştır. Bu çalışmaların bir kısmı doğrudan Türkçeden Gürcüceye geçen söz varlığını ele alırken bir kısmı ise farklı konuları ele alırken Türkçeden Gürcüceye geçen sözcüklere de yer vermiştir. Kaynak taraması yöntemine dayanan çalışma ile Türkçeden Gürcüceye geçen Türkçe biçim birimlerinin genel betimlemesi yapılacaktır.
Anahtar sözcükler: Türkçe, dil etkileşimi, sözcük ödünçleme, Gürcücede Türkçe.
ABSTRACT
Language interaction between societies which are close to each other geographically is inevitable. The degree of this interaction could be higher depending on effects such as having the same belief, strong economic relations and living under the same administration. The interaction between the languages of the Turks and Georgians, who lived together at times, and side by side at other times, has been high. Turkish affected Georgian more in this interaction. Turkish has different influences in different regions of Georgia. It is possible to group these regions under three headings. The first one being the Borçalı region, where Turkish is the spoken and educational language. The second is the Tsalka/Parmaksız region, which was mostly composed of Urum Turks until the 2000s, the Autonomous region of Adjaria, where the majority of Muslim Georgians were formed, the Javaheti region, which was mostly composed of Armenians, and the Ahıska region, where the majority of Meskhetian Turks were formed until they were exiled in 1944. Though Turkish was a spoken language in whole or in part, due to reasons such as exile, immigration, etc, it has lost its place. The third domain of Turkish in Georgian is Turkish in standard Georgian. A substantial number of Turkish words are also used in standard Georgian. Apart from the regional classifrication, the number of people who are learning Turkish individually in Georgia for work and educational purposes increases day by day. Both in Georgia and Turkey, the borrowings between these two languages are at the forefront of the language fields that Turcologists work the most. In this study, books, theses, articles and papers on morphemes that passed from Turkey Turkish to Georgian will be discussed. While some of the studies have repeated existing ones, others have contributed to the subject from different perspectives. While some of these studies deal with the vocabulary directly transferred from Turkish to Georgian, some of them include words that passed from Turkish to Georgian while dealing with different subjects. With the study based on the literature review method, the general description of the Turkish morphemes transferred from Turkish to Georgian will be made.
Keywords: Turkish, language interaction, word borrowing, Turkish in Georgian.
Coğrafi olarak birbirine yakın toplumların dilleri arasında etkileşim kaçınılmazdır. Bu etkileşimin derecesi, aynı inanca mensup olma, güçlü ekonomik ilişkilere sahip olma ya da aynı idare altında yaşama gibi etkilerle daha ileri düzeylere ulaşabilmektedir. Kimi zaman iç içe kimi zaman da yan yana yaşayan Türklerle Gürcülerin dilleri arasındaki etkileşim de üst seviyelerde olmuştur. Türkçe bu etkileşimde daha çok etkileyen dil konumundadır. Türkçe, Gürcistan’ın farklı bölgelerinde farklı etkilere sahiptir. Bu bölgeleri üç başlık altında öbeklendirmek mümkündür. Birincisi Türkçenin konuşma ve eğitim dili olduğu Borçalı bölgesidir. İkincisi, 2000’lere kadar çoğunluğunu Urum Türklerinin oluşturduğu Tsalka/Parmaksız bölgesi, çoğunluğunu Müslüman Gürcülerin oluşturduğu Acaristan özerk bölgesi, çoğunluğunu Ermenilerin oluşturduğu Cavaheti bölgesi ve 1944’te sürgüne gönderilinceye kadar çoğunluğunu Ahıska Türklerinin oluşturduğu Ahıska bölgesidir. Bu yerleşim birimlerinde yakın zamana kadar Türkçe tümüyle ya da kısmen konuşma diliyken yaşanan sürgün, göç vb. nedenlerle bu özelliğini kaybetmiştir. Türkçenin Gürcücedeki üçüncü etki alanı ölçünlü Gürcücedeki Türkçedir. Ölçünlü Gürcücede de azımsanmayacak sayıda Türkçe sözcük kullanılmaktadır. Bölgesel sınıflandırmanın dışında Gürcistan’da bireysel olarak iş ve eğitim gibi nedenlerle Türkçe öğrenenlerin sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. Hem Gürcistan’da hem de Türkiye’de bu iki dil arasındaki ödünçlemeler Türkologların en çok çalıştıkları dil alanlarının başında gelmektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesinden Gürcüceye geçen biçim birimler üzerine yapılan kitap, tez, makale ve bildiriler ele alınacaktır. Yapılan çalışmaların bazıları var olanı tekrar ederken bazıları da konuya farklı açılardan katkı sağlamıştır. Bu çalışmaların bir kısmı doğrudan Türkçeden Gürcüceye geçen söz varlığını ele alırken bir kısmı ise farklı konuları ele alırken Türkçeden Gürcüceye geçen sözcüklere de yer vermiştir. Kaynak taraması yöntemine dayanan çalışma ile Türkçeden Gürcüceye geçen Türkçe biçim birimlerinin genel betimlemesi yapılacaktır.
Anahtar sözcükler: Türkçe, dil etkileşimi, sözcük ödünçleme, Gürcücede Türkçe.
ABSTRACT
Language interaction between societies which are close to each other geographically is inevitable. The degree of this interaction could be higher depending on effects such as having the same belief, strong economic relations and living under the same administration. The interaction between the languages of the Turks and Georgians, who lived together at times, and side by side at other times, has been high. Turkish affected Georgian more in this interaction. Turkish has different influences in different regions of Georgia. It is possible to group these regions under three headings. The first one being the Borçalı region, where Turkish is the spoken and educational language. The second is the Tsalka/Parmaksız region, which was mostly composed of Urum Turks until the 2000s, the Autonomous region of Adjaria, where the majority of Muslim Georgians were formed, the Javaheti region, which was mostly composed of Armenians, and the Ahıska region, where the majority of Meskhetian Turks were formed until they were exiled in 1944. Though Turkish was a spoken language in whole or in part, due to reasons such as exile, immigration, etc, it has lost its place. The third domain of Turkish in Georgian is Turkish in standard Georgian. A substantial number of Turkish words are also used in standard Georgian. Apart from the regional classifrication, the number of people who are learning Turkish individually in Georgia for work and educational purposes increases day by day. Both in Georgia and Turkey, the borrowings between these two languages are at the forefront of the language fields that Turcologists work the most. In this study, books, theses, articles and papers on morphemes that passed from Turkey Turkish to Georgian will be discussed. While some of the studies have repeated existing ones, others have contributed to the subject from different perspectives. While some of these studies deal with the vocabulary directly transferred from Turkish to Georgian, some of them include words that passed from Turkish to Georgian while dealing with different subjects. With the study based on the literature review method, the general description of the Turkish morphemes transferred from Turkish to Georgian will be made.
Keywords: Turkish, language interaction, word borrowing, Turkish in Georgian.