Палеагляцыялогія

Паўночнае паўшар'е Зямлі падчас апошняга зледзянення. Узровень Сусветнага акіяна ўпаў на 120 м з-за расходу вады на 3-4-кіламетровыя ледавікі. Льдамі былі пакрыты Альпы і Гімалаі. Зімовыя льды ў моры распасціраліся не гэтак далёка. Адна з папулярных «кампрамісных» палеагляцыялагічных рэканструкцый у асяроддзі «ўмераных гляцыялістаў і антыгляцыялістаў», гл - марынізм (антыгляціялізм)

Старажнытналедавіковыя ландшафты плато Путарана

Комплекс сярэдзінных і бакавых марэн

Берынгійскі сухапутны мост

Палеагляцыялогія — галіна гляцыялогіі, якая вывучае прыродныя льды мінулага, а ў шырокім сэнсе - прыродныя нівальна-гляцыяльныя сістэмы мінулага, у якіх галоўную ролю гулялі ледавікі.

М. Р. Гросвальд, адзін з заснавальнікаў айчыннай і сусветнай гляцыялагічнай школы, пісаў, што яшчэ ў сярэдзіне XX стагоддзя палеагляцыялогію атаясамлівалі з палеаледавікавядзеннем, аднак ужо цяпер з'явіліся даследаванні ў галіне палеаснегаведзяння, па старажытных марскім льдам, палеамерзлотавядзення і па іншых напрамках. Палеагляцыялогія вывучае таксама гісторыю існуючых прыродных льдоў для выяўлення сучасных тэндэнцый у іх дынаміцы і стварэння асноў для прагнозу будучых кліматычных змен.

Палеагляцыялогія блізкая да палеагеаграфіі, гляцыяльнай геалогіі і геамарфалогіі, чацвярцічнай геалогіі (геалогіі чацвярцічнага перыяду) і палеагідралогіі. Аднак гэтыя і іншыя падобныя дысцыпліны вывучаюць фізіка-геаграфічную абстаноўку ў мінулым, развіццё зямной кары і рэльефу зямной паверхні пад уплывам зледзяненняў, у той час як прадметам палеагляцыялогіі з'яўляюцца самі прыродныя льды мінулага.

Галоўнай задачай палеагляцыялогіі з'яўляецца рэканструкцыя для розных храналагічных зрэзаў фізічных параметраў ледзяных утварэнняў, памераў, формы і будынкаў ледзяных цел, іх геаграфічнага распаўсюджанню, балансу масы і яго складнікаў, тэмпературнага рэжыму і цеплавога балансу, дынамікі і геалагічнай дзейнасці, механізмаў утварэння і дэградацыі. Асаблівае месца ў палеагляцыялогіі адводзіцца аналізу прамых і зваротных сувязяў прыродных льдоў у глабальнай сістэме атмасфера — акіян — суша — абледзяненне.

Метады палеагляцыялогіі

Метады палеагляцыялогіі грунтуюцца на комплексным выкарыстанні двух асноўных груп фактаў.

Першая група ахоплівае даныя аб слядах экзарацыі (ледавіковай эрозіі) і ледавіковай акумуляцыі, рэчавым складзе ледавіковых адкладаў, іх дакладных радыёізатопных, палеатэмпературных, палеанталагічных, палеамагнітных характарыстыках. Гэтыя факты грунтуюцца таксама на аналізе размаху і размеркавання гляцыёізастатычных рухаў зямной кары, рэліктавых крыягенных тэкстур і іншых прыкмет халодных кліматаў і старажытных зледзяненняў.

Другая група фактаў заключае ў сябе даныя назіранняў на сучасных ледавіках, у тым ліку звесткі аб залежнасці формы іх падоўжных і папярочных профіляў ад планавых памераў, аб інтэнсіўнасці і механізмах масаэнергаабмена льдоў з атмасферай, акіянам і зямной карой.

У сучаснай палеагляцыялогіі ўжываюць некалькі падыходаў:

• сумеснае даследаванне рэжыму і кароткаперыядычных ваганняў існуючых ледавікоў, якія вызначаюцца метадамі абсалютнай геахраналогіі;
• рэканструкцыя старажытных ледавікоў на аснове геолага-геамарфалагічныя дадзеных (традыцыйныя метады палеагляцыялогіі, якія з'явіліся яшчэ ў часы Ж. Л. Агасіса, гл напр.);
• стварэнне эмпірыка-актуалістычных мадэляў старажытных ледавікоў, якія выкарыстоўваюць даныя аб рэжыме сучаснага зледзянення (напрыклад,);
• прымяненне тэорыі аўтаматычнага рэгулявання для аналізу ваганняў у глабальных прыродных сістэмах, якія ўключаюць у сябе ледавікі, марскія льды і снежныя полагі;
• атрыманне інфармацыі, неабходнай для рэканструкцыі старажытных кліматаў, а менавіта: дадзеных пра ваганні палеатэмператур на аснове ізатопнага складу лёду з глыбокіх свідравін мацерыковых ледавікоў, пра змест вуглякіслага газу ў старажытных атмасферах, запыленасці паветра і аб атмасферных ападках .

На аснове палеагляцыялагічных метадаў быў даказаны пліацэнавы (а некаторыя спецыялісты мяркуюць, што нават і міацэнавы) ўзрост пачатку кайназойскіх зледзяненняў палярных абласцей Зямлі, а таксама сінхроннасць этапаў разрастання ледавіковых пакроваў Паўночнага і Паўднёвага паўшар'яў. Былі таксама атрыманы ацэнкі аб'ёмаў старажытных ледавікоў і эвстатычных паніжэнняў узроўню Сусветнага акіяна. Дасягнення палеаляцыялогіі дазволілі шэрагу вядучых гляцыёлагаў свету вылучыць канцэпцыю, згодна з якой старажытныя аблядненні распаўсюджваліся не толькі на сушу, але і на шэраг кантынентальнага шэльфа і глыбокіх палярных басейнаў .

Ужо ў 1990-х гадах на аснове комплексных метадаў палеагляцыялогіі і дэдуктыўнага метаду пазнання была створана мадэль Панарктычнага ледавіковага покрыва і закладзены асновы новага навуковага напрамку - марынагляцыялогіі . А ўжо ў пачатку новага тысячагоддзя была прапанавана мадэль Арктычнага ледавіковага покрыва , які перакрываў магутнымі ўзаемазлучанымі ледавіковымі шчытамі арктычную сушу і кантынентальныя шэльфы Паўночнага паўшар'я, уключаючы ўсю гіганцкую вобласць Паўночнага палярнага басейна.

Спасылкі

• Ледники и климат в прошлом. Архівавана 14 сакавіка 2016.
• Евгений Подольский. Ледяные миры.
• М. Г. Гросвальд. П. А. Кропоткин и проблема древнего оледенения Сибири. — 2002.
• М. Г. Гросвальд. Проблема ледниковой истории полярного шельфа остаётся нерешённой.(недаступная спасылка)
• Keenan Lee. THE MISSOULA FLOOD. Архівавана 27 чэрвеня 2010.
• Keenan Lee. THE BONNEVILLE FLOOD. Архівавана 27 чэрвеня 2010.
• Keenan Lee. THREE GLACIERS FLOOD. Arkansas River, Colorado Архівавана 27 чэрвеня 2010.
• United States Geological Survey The Channeled Scablands of Eastern Washington (англ.).
• Российские гляциологи достали из Эльбруса историю Евразии (видео и текст) Архівавана 19 ліпеня 2014.
• А. Н. Рудой. Палеогляциология. Архівавана 5 сакавіка 2016.

Гл. таксама

• Дэпрэсія снегавой лініі