Razlika između verzija stranice "Država"

Pregled historije

[nepregledana izmjena]

[pregledana izmjena]

← Starija izmjena

Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

Verzija na dan 8 juni 2017 u 23:40 uredi 109.92.100.82 (razgovor) →Državni organi ← Starija izmjena		Trenutna verzija na dan 5 novembar 2024 u 17:06 uredi poništi CommonsDelinker (razgovor \| doprinosi) Botovi, Urednici 9.112 edits Zamjenjujem datoteku Leviathan_by_Thomas_Hobbes.jpg datotekom Leviathan_frontispiece_cropped_British_Library.jpg (izvršilac: CommonsDelinker; razlog: [[:c:COM:FR\|File
(Nije prikazana 10 međuverzija 7 korisnika)
Red 1: {{Nedostaju izvori}} [[Datoteka:~~Leviathan_by_Thomas_Hobbes~~Leviathan frontispiece cropped British Library.jpg\|mini\|desno\|200px\|Levijatan: djelo o društvu i legitimnom vladanju]] '''Država''' je u društvenim naukama obavezujuća politička institucija centralizovane vlasti i organizacija društva koja posjeduje monopol legitimnog korištenja sile na određenoj teritoriji. Prema [[međunarodno pravo\|međunarodnom pravu]] i međunarodnim odnosima, država obično označava politički subjekt koji je [[suverenitet\|suveren]], tj. nije podložan nikakvoj višoj političkoj vlasti. == Etimologija ~~Selami Mustafa 04/01/1991~~ == U [[bosanski jezik\|bosanskom jeziku]] riječ ''država'' potiče od glagola ''držati'': vladar ili vlada '''drži''' pod svojom vlašću teritoriju i njeno stanovništvo. Riječi ''[[zemlja (država)\|zemlja]]'' i ''država'' u bosanskom jeziku često imaju isto značenje, iako je po definiciji ''zemlja'' samo geografski pojam. U mnogim drugim jezicima naziv za državu je izveden od [[latinski\|latinskog]] ''status'' (na bosanskom ''stanje'', ''status''): [[italijanski]] ''stato'', [[engleski]] ''state'', [[španski]] ''estado'', [[njemački]] ''~~staat~~Staat'', itd. == O državi ~~Selami Mustafa 04/01/1991~~== Član 1. [[Montevidejska konvencija\|Montevidejske konvencije]] navodi općeprihvaćene pravne kriterije za državu : Red 23: Činjenica je da mnoge države u određenoj mjeri zavise od moćnijih država i/ili dobrovoljno ulaze u veće političke sile, kao što su [[Ujedinjeni narodi]], [[Evropska Unija]], [[Svjetska trgovačka organizacija]] i druge međunarodne organizacije. Iako se mnoge države tako praktički stavljaju u podređen položaj, njihov položaj u odnosu na međunarodne organizacije ili moćnije države je ipak mnogo jači nego položaj državnih podjedinica u odnosu na državu. U zadnje vrijeme sve više raste moć naddržavnih ustanova. Zato mnogi ljudi (pogotovo oni koji zastupaju konstitutivnu teoriju međunarodnog prava) odbacuju pojam suvereniteta kao nešto zastarjelo i gledaju na državu samo kao na jedinicu političke podjele planete. == Teorije o nastanku države ~~Selami Mustafa 04/01/1991~~== Mnogi teoretičari države i prava, sociolozi i filozofi su dali svoje teorije i mišljenja o načinu formiranja prvih država. Iako se ni za jednu teoriju ne može reći da je najtačnija, sve se slažu oko jedne stvari, a to je da država i pravo nisu nastale u jednom momentu u ljudskoj historiji, već da su rezultat dugotrajnog procesa. * Jedno od prvih mišljenja o postanku države je iznio [[Antička filozofija\|antički grčki]] [[Filozofija\|filozof]] [[Aristotel]] u svom djelu [[Politika (Aristotel)\|Politika]]. Njemu su veoma važni društveni odnosi i rast stanovništva koji je, zajedno sa ekonomskim i psihološkim elementima, stimulisao ljude da stvore prvobitne zajednice, naselja, koji će se u svojoj konačnici razviti u države. * Psihološke teorije polaze od toga da pojedine osobe ili grupe ljudi posjeduju određene psihofizičke prednosti nad drugima, koje im omogućavaju da zauzmu bolji (ekonomski i politički) položaj u društvu, i druge podrede sebi. Ovo su kontroverzne teorije jer, u svojoj ekstremnoj varijanti, zagovaraju i rasnu teoriju segregacije. * Određeni [[Sociologija\|sociolozi]] i teoretičari (Oppenheimer, Duhring, Gumplowicz itd.) stavljaju elemente političke prisile i društvene sile ispred ekonomskih faktora, u nastanku države. ▼ ▲* Određeni [[Sociologija\|sociolozi]] i teoretičari (Oppenheimer, Duhring, Gumplowicz itd.) stavljaju elemente političke prisile i društvene sile ispred ekonomskih faktora, u nastanku države. * Zagovornici materijalističke teorije imaju suprotne tvrdnje od teoretičara "teorije sile". Naime, po ovim teoretičarima ekonomski faktori su doveli do nastanka privatnog vlasništva, diferencijacije društva i nastanka klasa, su u konačnici doveli i do nastanka države i prava. == Državni organi ~~Selami Mustafa 04/01/1991~~== * [[Zakonodavna vlast]] - obično je to parlament, ali često i Vlade i predsjednici država imaju pravo donositi odluke i ukaze s zakonodavnom težinom * [[Sudska vlast]] - sudovi, od lokalnih do državnih, najviše sudsko tijelo u državi je Vrhovni sud (Ustavni sud je dio sudskog sistema, ali ne spada u hijerarhiju), brinu se za provođenje zakona * [[Izvršna vlast]] - Vlada, na čelu s predsjednikom Vlade (Premijerom), brine za vođenje države, članovi Vlade su ministri, tipično svaka država ima ministarstva policije, odbrane (vojske), privrede, i vanjskih poslova Line 86 ⟶ 81: * {{Cite book\|author=Scott, James C.\|title=Seeing like a state: how certain schemes to improve the human condition have failed\|publisher=Yale University Press\|year=1998\|isbn=978-0-300-07815-2\|url=http://books.google.com/books?id=PqcPCgsr2u0C}} * {{cite book\|author=Taylor, Michael\|title=Community, anarchy, and liberty\|publisher=Cambridge University Press\|year=1982\|isbn=978-0-521-27014-4\|url=http://books.google.com/books?id=eI9xYg7CwiwC}} * {{cite web\|author=Uzgalis, William\|title=John Locke\|work=Stanford Encyclopedia of Philosophy\|date=~~May~~5. 5,. 2007\|url=http://plato.stanford.edu/entries/locke/index.html}} {{Wikicitat}} {{Commonscat\|Countries}} [[Kategorija:Politička geografija]] [[Kategorija:Politička terminologija]] [[Kategorija:Vrste administrativnih podjela]] [[Kategorija:Država\| ]]