S&P 500

S&P 500 je berzovni indeks koji sadrži dionice 500 korporcija uglavnom iz Sjedinjenih Američkih Država. To je jedan od najpriznatijih indeksa a kreirala ga je firma Standard & Poor's, jedna od podružnica kompanije McGraw-Hill. S&P 500 se također odnosi i na 500 kompanija čije su dionice uključene u indeks.

S&P 500 indeks je dio širih indeksa S&P 1500 i S&P Global 1200. Sve dionice koje u uključene u indeks su dionice velikih, javnih kompanija a trguju se na svim većim američkim berzama kao npr. Njujorškoj berzi i NASDAQ. Poslije Dow Jones-a, S&P 500 je najviše praćeni indeks velike tržišne kapitalizacije u SAD. Smatra se da je on "zvijezda vodilja" američke ekonomije i jedna je od komponenti Indeksa vodećih indikatora. Često se obilježava simbolom (tickerom) GSPC ili SPX.

Mnogi indeksni fondovi i berzansko-tržišni fondovi prate kretanje S&P 500 tako da obično drže iste dionice kao i indeks u istoj proporciji, i tako pokušavaju da dostignu njegovu performansu. Zbog toga, kompanija čije se dionice uvrste u ovaj indeks može doživjeti nagli rast u cijeni svojih dionica, jer menadžeri uzajamnih fondova moraju kupiti njihove dionice da bi njihovi fondovi održali isti sastav portfolija kao i S&P 500 indeks.

Prilikom tehničkih analiza performansi dionica i uzajamnih fondova, S&P 500 se često koristi kao baza za usporedbu. Tom metodom, na grafikonom se prikazuje kretanje S&P 500 indeksa u određenom intervalu zajedno sa kretanjem analizirane dionice ili uzajamnog fonda.

Historija

Prije 1957. godine, primarni S&P berzovni indeks se sastojao od 90 kompanija, nazvan S&P 90, a praćen je i objavljivan na dnevnoj bazi. Također, postojao je i širi indeks koji je uključivao 423 kompanije, a objavljivan je sedmično. 4. marta 1957. godine, uveden je široki berzovni indeks u realnom vremenu - S&P 500. Uvođenje je bilo moguće, zahvaljujući napredovanju kompjuterske tehnologije, kojom se tada moglo izračunati i distribuirati indeks u realnom vremenu.

S&P 500 se koristi kao indikator globalnog američkog tržišta, pošto uključuje "divlje rastuće" dionice (one koje naglo narastu i naglo padnu i nestanu, uglavnom dionice internet firmi, tzv. dot-com efekat) i dionice koje su relativno stabilne, a obje vrste dionica su prisutne na NASDAQ i Njujorškoj berzi. S&P 500 je dosegao svoju najveću vrijednost svih vremena 1527,46 pri zatvaranju 24. marta 2000. godine, i 1553,11 najvišu dnevnu vrijednost. Poslije toga, indeks je počeo padati i gubiti gotovo 50% svoje vrijednosti, idući ispod 800 tokom jula 2002. godine i dosežući svoju najnižu vrijednost "medvjeđeg tržišta" 10. oktobra 2002. godine, kada je iznosio 768,63. Od tada američka tržišta dionica se lagano oporavljaju. Iako je tokom oktobra 2006. godine, vrijednost Dow Jones indeksa dosegla sedmogošnji rekord, S&P 500 nije bio ni blizu svoje najviše vrijednosti. Čak i krajem 2006. godine, S&P 500 je još uvijek ispod svog rekorda, mada se 30.novembra 2006. godine po prvi put u zadnjih šest godina popeo iznad 1400.

Selekcija

Komponente koje sačinjavaju S&P 500 bira odbor. U tom pogledu sličan je Dow 30 indeks, ali se razlikuje od mnogih drugi koji su bazirani na strogim pravilima.

Iako indeks uključuje mnoge velike američke korporacije, on nije jednostavno lista 500 najvećih kompanija, te uključuje nekolicinu korporacija koje imaju sjedište van SAD i tehnički gledano nisu američke firme. (19. septembra 2006. godine bilo je ih 11 u S&P 500). Kompanije se pažljivo biraju tako da reprezentuju različite grane privrede. Također, dionice koje se ne trguju javno (uglavnom one koje posjeduje privatne osobe ili porodice) kao i dionice koje nemaju dovoljnu likvidnost ne mogu biti uključene u indeks. Nasuprot njemu, poznati Fortune 500 pokušava da načini listu najvećih kompanija u SAD polazeći od njihovog bruto prihoda, ne gledajući da li se njihovim dionicama javno trguje ili da li su likvidne, niti se podešava zastupljenost raznih grana privrede, a isključuju se one koje nemaju sjedište u SAD.

Uravnotežavanje

Indeks je ranije bio uravnotežavan putem tržišne vrijednosti. To znači, da kretanje cijene dionice kompanije koja ima ukupnu tržišnu kapitalizaciju (cijena dionice x broj svih emitovanih dionica) ima veći uticaj na indeks od kompanije čija je tržišna kapitalizacija manja.

Od tada, indeks je uravnotežen preko likvidnosti, što znači da Standard & Poors odlučuju koje su dionice likvidne te one bivaju uključene u indeks. Tranzicija na novi način uravnoteženja je bila u dvije faze, prva 18. marta 2005. a druga 16. septembra iste godine. Samo manji dio kompanija nemaju sve emitovane dionice uključene u indeks (jer nisu likvidne), većina, ipak, ima sve dionice kojima se trguje uključene u indeksnu kalkulaciju, te je ona jednaka njihovoj ukupnoj tržišnoj kapitalizaciji.

Komponente

Lista kompanija koje su trenutno uključene u S&P 500 indeks se može pronaći na web site-u Standard & Poor's [1] (format: Microsoft Excel)

Investiranje

Pored investiranja u individualne dionice iz S&P 500 indeksa, postoji mogućnost investiranja u ETF fondove, koji predstavljaju vlasništvo nad portfolijom vrijednosnih papira koje odgovaraju osnovnom S&P 500 indeksu. Ovaj ETF fond se naziva Standard & Poor's depozitni računi (skr. SPDRs izgovara se "spajders" (paukovi)) a ticker simbol mu je SPY. Obično se trgovina SPDR obavlja u obimu od 42 miliona dionica na dan, druga po veličini (veća je samo QQQQ). Postoje i noviji manji iShares S&P 500 (IVV), Rydex S&P 500 (RSP) i drugi.

Relativno kompaktan sastav ETF fonda je pruža priliku manjim investitorima da osvare isti prinos kao i S&P 500 indeks (umanjen za taksu i proviziju). Njima se trguje kao i sa svakom drugom dionicom na tržištu. Mogu se kupovati na kredit, prodavati prije kupovine ("prodavanje kratko") ili držati kao dugoročna investicija.