Uređujete Krv
Izgled
Izmjenu je moguće poništiti. Molimo da ispod uporedite razlike u verzijama kako biste bili sigurni da ovo zaista želite uraditi, te sačuvajte stranicu i izmjene će biti poništene.
Trenutna verzija | Vaš tekst | ||
Red 1: | Red 1: | ||
{{Drugo_značenje|Krv |
{{Drugo_značenje|naslov=Krv|Krv}} |
||
[[Datoteka:Blut-EDTA.jpg|mini|desno|250px|Epruvete sa krvlju: desno svježa krv, lijevo izdvojena krvna plazma i krvne ćelije]] |
[[Datoteka:Blut-EDTA.jpg|mini|desno|250px|Epruvete sa krvlju: desno svježa krv, lijevo izdvojena krvna plazma i krvne ćelije]] |
||
'''Krv''' je [[Cirkulacija (fiziologija)|cirkulatorno]] [[Biološko tkivo|tkivo]], koje se sastoji od tečne [[Krvna plazma|plazme]] i [[Ćelija (biologija)|ćelija]] ([[crvene krvne ćelije |
'''Krv''' je [[Cirkulacija (fiziologija)|cirkulatorno]] [[Biološko tkivo|tkivo]], koje se sastoji od tečne [[Krvna plazma|plazme]] i [[Ćelija (biologija)|ćelija]] ([[crvene krvne ćelije]], [[bijele krvne ćelije]] i [[trombociti]]). [[Medicina|Medicinski]] termini, koji se vezuju za krv, često počinju sa ''hemo-'' ili ''hemato-'' (od [[Grčki jezik|grčke riječi]] "''haima''", što znači "krv"). |
||
Glavna uloga krvi je da dovodi [[kisik]], [[glukoza|glukozu]] i ostale konstitucijske elemente do [[biološko tkivo|tkiva]], te da otkloni štetne produkte (kao što su [[ugljik dioksid]] i [[laktička kiselina]]). Krv omogućava da ćelije ([[leukociti]], abnormalne ćelije [[tumor]]a) i druge tvari ([[amino kiseline]], [[lipidi]], [[hormoni]]), budu razmijenjeni između tkiva i organa. Problemi sa nadoknadom krvi i cirkulacijom mogu dovesti do velikih poremećaja u tkivu. |
Glavna uloga krvi je da dovodi [[kisik]], [[glukoza|glukozu]] i ostale konstitucijske elemente do [[biološko tkivo|tkiva]], te da otkloni štetne produkte (kao što su [[ugljik dioksid]] i [[laktička kiselina]]). Krv omogućava da ćelije ([[leukociti]], abnormalne ćelije [[tumor]]a) i druge tvari ([[amino kiseline]], [[lipidi]], [[hormoni]]), budu razmijenjeni između tkiva i organa. Problemi sa nadoknadom krvi i cirkulacijom mogu dovesti do velikih poremećaja u tkivu. |
||
Red 7: | Red 7: | ||
=== Beskičmenjaci === |
=== Beskičmenjaci === |
||
Kod nekih manjih [[beskičmenjaci|beskičmenjaka]] kisik se rastapa u plazmi. Veće životinje koriste disajne proteine da bi povećali kisikov kapacitet nošenja. [[Hemoglobin]] je najprostranjeniji disajni protein u prirodi. Hemocijanin (plavog pigmenta) sadrži [[bakar]] i može se naći kod |
Kod nekih manjih [[beskičmenjaci|beskičmenjaka]], kisik se rastapa u plazmi. Veće životinje koriste disajne proteine da bi povećali kisikov kapacitet nošenja. [[Hemoglobin]] je najprostranjeniji disajni protein u prirodi. Hemocijanin (plavog pigmenta) sadrži [[bakar]] i može se naći kod mekušaca i [[crustacean]]s. |
||
Kod mnogih beskičmenjaka, proteini koji nose kisik lako |
Kod mnogih beskičmenjaka, ovi su proteini koji nose kisik lako topivi u krvi; u kičmenjaka, nalaze se unutar posebnih [[crvena krvna ćelija|crvenih ćelija]], tako omogućujući veću koncentraciju disajnih pigmenata bez povećanja žitkosti krvi i bez oštećenja organa, poput [[bubreg]]a, koji filtriraju krv. |
||
=== Insekti === |
=== Insekti === |
||
Kod [[insekti|insekata]], krv (pravilniji naziv je [[hemolimfa]]) nije uključena u transport kisika. Otvori zvani |
Kod [[insekti|insekata]], krv (pravilniji naziv je [[hemolimfa]]) nije uključena u transport kisika. (Otvori zvani [[trahea|trahee]] dozvoljavaju kisiku iz zraka ulazak u tijelo, koji difuzijom ide direktno do tkiva). Krv insekata se ponovo izliva u tkiva, kako bi odstranila otpadne produkte. |
||
== Anatomija krvi == |
== Anatomija krvi == |
||
Krv se sastoji od nekoliko vrsta sićušnih tijela; ovi elementi čine oko 45% krvi. Ostalih 55% je [[krvna plazma]], žućkasta tekućina koja služi kao tekuće (plovuće) sredstvo. Normalni [[pH]] ljudske arterijske krvi je približno 7.40. Nekih 7% ljudske težine je krv. |
Krv se sastoji od nekoliko vrsta sićušnih tijela; ovi elementi čine oko 45% krvi. Ostalih 55% je [[krvna plazma]], žućkasta tekućina koja služi kao tekuće (plovuće) sredstvo. Normalni [[pH]] ljudske arterijske krvi je približno 7.40. Nekih 7% ljudske težine je krv. |
||
Sićušna tijela: |
Sićušna tijela: |
||
Red 63: | Red 63: | ||
U klasičnoj [[Grčka|grčkoj]] medicini, krv se dovodila u vezu sa zrakom, proljećem i veselom, proždrljivom ličnosti. Vjerovanje je bilo da se krv stvara u [[jetra|jetri]]. |
U klasičnoj [[Grčka|grčkoj]] medicini, krv se dovodila u vezu sa zrakom, proljećem i veselom, proždrljivom ličnosti. Vjerovanje je bilo da se krv stvara u [[jetra|jetri]]. |
||
=== |
=== Diagnoza === |
||
[[Krvni pritisak]] i [[ |
[[Krvni pritisak]] i [[Testovi krvi]] su najčešći testovi, koji se obavljaju, a koji se odnose na krv. |
||
=== Patologija === |
=== Patologija === |
||
Red 71: | Red 71: | ||
''Pogledajte članak: [[Bolesti krvi]]'' |
''Pogledajte članak: [[Bolesti krvi]]'' |
||
* |
* Rane mogu uzrokovati veliki gubitak krvi. [[Trombociti]] zgrušavaju krv, time blokirajući manje rane, ali s većim se mora postupiti s brzinom da bi se izbjegla [[eksangvinacija]]. Ostećenje unutrašnjih organa može izazvati [[unutrašnje krvarenje]], odnosno [[hemoragija|hemoragiju]]. |
||
* Blokada cirkulacije također može stvoriti mnogo medicinskih poteškoća od [[ishemija|ishemije]] (smanjen protok krvi) u kraćem roku do [[nekroza|nekroze]] tkiva i [[gangrena|gangrene]] u dužem periodu. |
* Blokada cirkulacije također može stvoriti mnogo medicinskih poteškoća od [[ishemija|ishemije]] (smanjen protok krvi) u kraćem roku do [[nekroza|nekroze]] tkiva i [[gangrena|gangrene]] u dužem periodu. |
||
* [[Hemofilija]] je genetska bolest koja uzrokuje disfunkciju jednih od mehanizama zgrušavanja krvi. Rane koje su inače zanemarljive na taj način postaju opasne po život, a češće vode do [[hemartroza|hemartroze]], odnosno krvarenja u zglobovima, što može biti paralizirajuće. |
* [[Hemofilija]] je genetska bolest koja uzrokuje disfunkciju jednih od mehanizama zgrušavanja krvi. Rane koje su inače zanemarljive na taj način postaju opasne po život, a češće vode do [[hemartroza|hemartroze]], odnosno krvarenja u zglobovima, što može biti paralizirajuće. |
||
* [[Leukemija]] je grupa [[rak (medicina)|rakova]] tkiva od koje se krv sadrži. |
* [[Leukemija]] je grupa [[rak (medicina)|rakova]] tkiva od koje se krv sadrži. |
||
* Veliki gubitak krvi, da li traumatični ili ne (npr. tokom operacije), kao i pojedine krvne bolesti poput [[anemija|anemije]] i [[talasemija|talasemije]], zahtjevaju [[transfuzija krvi|transfuziju krvi]]. U nekim zemljama svijeta postoje [[banka krvi|banke krvi]] da bi se potreba za krvlju zadovoljila. Osoba koja prima krv transfuzijom mora imati [[krvna grupa|krvnu grupu]] kompatibilnu sa krvnom grupom donatora. |
* Veliki gubitak krvi, da li traumatični ili ne (npr. tokom operacije), kao i pojedine krvne bolesti poput [[anemija|anemije]] i [[talasemija|talasemije]], zahtjevaju [[transfuzija krvi|transfuziju krvi]]. U nekim zemljama svijeta postoje [[banka krvi|banke krvi]] da bi se potreba za krvlju zadovoljila. Osoba koja prima krv transfuzijom mora imati [[krvna grupa|krvnu grupu]] kompatibilnu sa krvnom grupom donatora. |
||
* Krv je bitan vektor u [[infekcija]]ma. [[Sida]], čiji se virus [[HIV]] prenosi kontaktom između krvi, sjemena ([[sperma|sperme]]), ili lučenjem tjelesnih tekućina osobe s infekcijom. [[Hepatitis B]] i [[ |
* Krv je bitan vektor u [[infekcija]]ma. [[Sida]], čiji se virus [[HIV]] prenosi kontaktom između krvi, sjemena ([[sperma|sperme]]), ili lučenjem tjelesnih tekućina osobe s infekcijom. [[Hepatitis B]] i [[Hepatitis C]] se prenose prvenstveno kroz kontakt s krvlju. |
||
* Infekcija krvi je [[bakteremija]] ili [[sepsa]]. [[Malarija]] i [[tripanosomijaza]] (bolest spavanja) su parazitne infekcije nošene kroz krv. |
* Infekcija krvi je [[bakteremija]] ili [[sepsa]]. [[Malarija]] i [[tripanosomijaza]] (bolest spavanja) su parazitne infekcije nošene kroz krv. |
||
Red 85: | Red 85: | ||
Ostali krvni proizvodi koji se primjenjuju putem [[vena]] su ćelije, krvna plazma, krioprecipitati (produkti koji se dobiju grijanjem smrznute plazme) ili koncentrati specificnih faktora zgrušavanja. |
Ostali krvni proizvodi koji se primjenjuju putem [[vena]] su ćelije, krvna plazma, krioprecipitati (produkti koji se dobiju grijanjem smrznute plazme) ili koncentrati specificnih faktora zgrušavanja. |
||
Mnogi se oblici lijekova (od [[antibiotik]]a do [[hemoterapija|hemoterapije]] |
Mnogi se oblici lijekova (od [[antibiotik]]a do [[hemoterapija|hemoterapije]] primjenjuju putem vena, jer nisu lahko ili dovoljno upijeni u [[probavni trakt|probavnom traktu]]. |
||
== Također pogledajte == |
|||
*[[Krvna grupa]] |
|||
*[[Hemoliza]] |
|||
* [[Umjetna krv]] |
|||
* [[Spisak komponenti ljudske krvi]] |
|||
* Krv kao [[hrana]]: pogledati [[Crni puding]] |
|||
==Reference== |
|||
{{reference}} |
|||
== Vanjski linkovi == |
== Vanjski linkovi == |
||
* [https://www.youtube.com/watch?v=33lC72nxC_8 Nauka 50: Krv (RTS Obrazovno-naučni program - Zvanični kanal)] |
|||
* [http://www.auuuu.org/circulatory/blood/ Krv] |
* [http://www.auuuu.org/circulatory/blood/ Krv] |
||
{{kardiovaskularni_sistem}} |
|||
{{krv}} |
|||
{{Transfuzijska medicina}} |
|||
{{Wikicitat}} |
{{Wikicitat}} |
||
{{Commonscat|Blood}} |
|||
[[Kategorija:Kardiovaskularni sistem]] |
[[Kategorija:Kardiovaskularni sistem]] |
||
[[Kategorija:Krv]] |
[[Kategorija:Krv]] |
||
{{Link FA|de}} |
|||
[[af:Bloed]] |
|||
[[am:ደም]] |
|||
[[an:Sangre]] |
|||
[[ar:دم]] |
|||
[[arc:ܕܡܐ]] |
|||
[[arz:دم]] |
|||
[[az:Qan]] |
|||
[[bar:Bluad]] |
|||
[[bat-smg:Kraus]] |
|||
[[be:Кроў]] |
|||
[[be-x-old:Кроў]] |
|||
[[bg:Кръв]] |
|||
[[bn:রক্ত]] |
|||
[[ca:Sang]] |
|||
[[cdo:Háik]] |
|||
[[ceb:Dugo]] |
|||
[[ckb:خوێن]] |
|||
[[cs:Krev]] |
|||
[[cv:Юн]] |
|||
[[cy:Gwaed]] |
|||
[[da:Blod]] |
|||
[[de:Blut]] |
|||
[[dv:ލޭ]] |
|||
[[el:Αίμα]] |
|||
[[en:Blood]] |
|||
[[eo:Sango]] |
|||
[[es:Sangre]] |
|||
[[et:Veri]] |
|||
[[eu:Odol]] |
|||
[[fa:خون]] |
|||
[[fi:Veri]] |
|||
[[fiu-vro:Veri]] |
|||
[[fr:Sang]] |
|||
[[fur:Sanc]] |
|||
[[ga:Fuil]] |
|||
[[gd:Fuil]] |
|||
[[gl:Sangue]] |
|||
[[gu:રક્ત]] |
|||
[[hak:Hiet-yi̍t]] |
|||
[[he:דם]] |
|||
[[hi:रक्त]] |
|||
[[hif:Khuun]] |
|||
[[hr:Krv]] |
|||
[[ht:San (non)]] |
|||
[[hu:Vér]] |
|||
[[hy:Արյուն]] |
|||
[[ia:Sanguine]] |
|||
[[id:Darah]] |
|||
[[io:Sango]] |
|||
[[is:Blóð]] |
|||
[[it:Sangue]] |
|||
[[ja:血液]] |
|||
[[jv:Getih]] |
|||
[[ka:სისხლი]] |
|||
[[kk:Қан]] |
|||
[[km:ឈាម]] |
|||
[[kn:ರಕ್ತ]] |
|||
[[ko:혈액]] |
|||
[[ku:Xwîn]] |
|||
[[la:Sanguis]] |
|||
[[lb:Blutt]] |
|||
[[lmo:Sangu]] |
|||
[[ln:Makilá]] |
|||
[[lt:Kraujas]] |
|||
[[lv:Asinis]] |
|||
[[mg:Ra]] |
|||
[[mhr:Вӱр]] |
|||
[[mk:Крв]] |
|||
[[ml:രക്തം]] |
|||
[[mn:Цус]] |
|||
[[mr:रक्त]] |
|||
[[ms:Darah]] |
|||
[[mt:Demm]] |
|||
[[nah:Eztli]] |
|||
[[nds:Blood]] |
|||
[[new:हि]] |
|||
[[nl:Bloed]] |
|||
[[nn:Blod]] |
|||
[[no:Blod]] |
|||
[[oc:Sang]] |
|||
[[pam:Daya]] |
|||
[[pl:Krew]] |
|||
[[pnb:لعو]] |
|||
[[ps:وينه]] |
|||
[[pt:Sangue]] |
|||
[[qu:Yawar]] |
|||
[[ro:Sânge]] |
|||
[[ru:Кровь]] |
|||
[[sah:Хаан]] |
|||
[[scn:Sangu]] |
|||
[[sco:Bluid]] |
|||
[[sh:Krv]] |
|||
[[si:රුධිරය]] |
|||
[[simple:Blood]] |
|||
[[sk:Krv]] |
|||
[[sl:Kri]] |
|||
[[so:Dhiig]] |
|||
[[sq:Gjaku]] |
|||
[[sr:Крв]] |
|||
[[su:Getih]] |
|||
[[sv:Blod]] |
|||
[[sw:Damu]] |
|||
[[ta:குருதி]] |
|||
[[te:రక్తం]] |
|||
[[th:เลือด]] |
|||
[[tl:Dugo]] |
|||
[[tr:Kan]] |
|||
[[tt:Кан]] |
|||
[[uk:Кров]] |
|||
[[ur:خون]] |
|||
[[vec:Sangue]] |
|||
[[vi:Máu]] |
|||
[[vls:Bloed]] |
|||
[[war:Dugo]] |
|||
[[wo:Dereet]] |
|||
[[yi:בלוט]] |
|||
[[yo:Ẹ̀jẹ̀]] |
|||
[[zh:血液]] |
|||
[[zh-min-nan:Hoeh]] |
|||
[[zh-yue:血]] |