Prifysgol Aberystwyth
Prifysgol ymchwil cyhoeddus yn Aberystwyth, Ceredigion yw Prifysgol Aberystwyth. Hyd fis Medi 2007 ei henw swyddogol oedd Prifysgol Cymru, Aberystwyth.[2] Yn 1872 yr agorwyd sefydliad prifysgol cyntaf Cymru — 'y Coleg ger y Lli' a'r prifathro cyntaf oedd Thomas Charles Edwards. Ers hynny tyfodd nifer y myfyrwyr o 26 i dros 7,000 o fyfyrwyr, gan gynnwys bron i 2,000 o Gymru, a thros 1,100 o uwchraddedigion. Mae yno ddeunaw adran academaidd, sy'n dysgu ystod eang o bynciau. Yn 2016 fe'i dynodwyd y brifysgol mwyaf diogel i fyfyrwyr yng Nghymru ac ymysg y 10 saffa yn y DU (yn ôl y Complete University Guide 2016).
| Aberystwyth | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Prif fynedfa'r Hen Goleg | |||||||||||||
| Arwyddair | Nid Byd, Byd Heb Wybodaeth | ||||||||||||
| Sefydlwyd | 1872 | ||||||||||||
| Math | Cyhoeddus | ||||||||||||
| Canghellor | John Thomas, Barwn Thomas Cwmgiedd | ||||||||||||
| Is-ganghellor | Elizabeth Treasure | ||||||||||||
| Staff | 5,230 | ||||||||||||
| Myfyrwyr | 7,720 [1] | ||||||||||||
| Israddedigion | 6,605 [1] | ||||||||||||
| Ôlraddedigion | 1,115 [1] | ||||||||||||
| Lleoliad | Aberystwyth,  Cymru
| ||||||||||||
| Lliwiau | |||||||||||||
| Tadogaethau | Prifysgol Cymru AMBA ACU University Alliance Universities UK HiPACT SEDA HEA | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Gwefan | http://www.aber.ac.uk/cy/ | ||||||||||||
Mae ymchwil yn rhan greiddiol o genhadaeth a gwaith y Brifysgol. Fe'i cefnogir gan Strategaeth Ymchwil er mwyn sicrhau y gall y Brifysgol barhau i gynhyrchu gwaith o safon uchel ac ymateb i amgylchedd sy'n newid drwy'r amser, mewn perthynas ag ymchwil a chyllido ymchwil.[3]
Ceir chwech Athrofa oddi fewn i Brifysgol Aberystwyth:[4]
- Athrofa'r Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig
- Athrofa Datblygu Proffesiynol
- Athrofa Busnes a’r Gyfraith
- Athrofa Daearyddiaeth, Hanes, Gwleidyddiaeth & Seicoleg
- Athrofa Llenyddiaeth, Ieithoedd a'r Celfyddydau Creadigol
- Athrofa Mathemateg, Ffiseg a Chyfrifiadureg
a deunaw o Adrannau academaidd gan gynnwys Adran y Gymraeg ac Astudiaethau Celtaidd, yr Adran Wleidyddiaeth Rhyngwladol (yr adran hynnaf o'i fath yn y byd) a'r Sefydliad Gwyddorau Biolegol, Amgylghcheddol a Gwledig sy'n adnabyddus yn fyd-eang am ei ymchwil.[5]
Mae modd astudio trwy gyfrwng y Gymraeg mewn ystod eang iawn o feysydd bellach ym Mhrifysgol Aberystwyth, gyda dros 300 o gyrsiau bellach ar gael ble gellir astudio yn rhannol neu yn gyfan gwbl yn Gymraeg.[6]
Safon
golyguYn 2016, o ran bodlonrwydd myfyrwyr, roedd Prifysgol Aberystwyth yn 4ydd ar restr 'Ymchwil Myfyrwyr Cenedlaethol' o holl brifysgolion gwledydd Prydain, a 1af yng Nghymru, gyda 92% o'r myfyrwyr yn mynegi eu boddhad llwyr.[7] 4ydd yn y DU a 1af yng Nghymru, Arolwg Cenedlaethol Myfyrwyr 2016
O ran yr addysg a'r addysgu, roedd yn 79fed yn Rhestr Prifysgolion Da y The Times/Sunday Times a 93ydd y flwyddyn cyn hynny; yng Nghymru, roedd y drydedd brifysgol gorau.[8][9] Ceir rhestr 'Cyflogwyr o Fyd Busnes, TG a Pherianneg' hefyd, a dyfarnwyd Aberystwyth yn gydradd 49fed o ran y potensial i fyfyriw gael gwaith wedi cwbwlhau ei radd; gweler adroddiad Times Higher Education.[10] Yn y Times Higher Education World University Rankings 2016-17, roedd o fewn y 40 prifysgol gorau yn y DU.[11]
Yn 2016 roedd 92% o'i graddedigion mewn swyddi neu Addysg bellach o fewn 6 mis o raddio ac roedd 95% o ymchwil y Brifysgol o safon a gydnabyddir yn rhyngwladol neu’n uwch.
Y Gymraeg ym Mhrifysgol Aberystwyth
golyguNoda Hefin Jones, yn ei astudiaeth o'r Ymerodraeth Brydeinig: "wrth sefydlu prifysgol gyntaf Cymru yn Aberystwyth yn 1872, nid oedd yr Anghydffurfwyr yn cynnig dim yn Gymraeg. Saesneg oedd popeth. Cafodd hyd yn oed y Gymraeg, pan gafodd ei chyflwyno fel pwnc ymhen hir a hwyr, ei dysgu drwy'r Saesneg."[12]
Ym mlwyddyn academaidd 2014-2015, roedd tua 1068 o fyfyrwyr Prifysgol Aberystwyth yn gallu siarad Cymraeg. Roedd hyn yn ostyngiad o tua 79 o fyfyrwyr o gymharu â'r flwyddyn flaenorol.[13]
Pobl nodedig
golyguLlywyddion
golygu- 1872–1895, Henry Austin Bruce
- 1895–1913, Stuart Rendel
- 1913–1926, John Williams
- 1926–1944, Edmund Davies
- 1944–1954, Thomas Jones (T. J.)
- 1955–1964, David Hughes Parry
- 1964–1976, Ben Bowen Thomas
- 1977–1985, Cledwyn Hughes
- 1985–1997, Melvyn Rosser
- 1997–2007, Elystan Morgan
- 2007–2017, Emyr Jones Parry
- 2017–presennol , John Thomas, Barwn Thomas Cwmgiedd
Prifathrawon ac Is-Ganhellorion
golygu- 1872–1891 Thomas Charles Edwards
- 1891–1919 Thomas Francis Roberts
- 1919–1926 John Humphreys Davies
- 1927–1934 Henry Stuart-Jones
- 1934–1952 Ifor Leslie Evans
- 1953–1957 Goronwy Rees
- 1958–1969 Thomas Parry
- 1969–1979 Goronwy Daniel
- 1979–1989 Gareth Owen
- 1989–1994 Kenneth O. Morgan
- 1994–2004 Derec Llwyd Morgan
- 2004–2011 Noel Lloyd
- 2011–2016 April McMahon
- 2016–2017 John Grattan (dros dro)
- 2016– Elizabeth Treasure[14]
Staff nodedig
golyguGweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ 1.0 1.1 1.2 Where do HE students study?. hesa. Adalwyd ar 9 Mehefin 2021.
- ↑ "BBC Mid Wales News – Three universities go independent". BBC. 1 Medi 2007. Cyrchwyd 3 Medi 2007.
- ↑ aber.ac.uk; adalwyd 21 Tachwedd 2016.
- ↑ "Aberystwyth University - Why Aberystwyth?". www.aber.ac.uk. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-08-21. Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.
- ↑ https://www.aber.ac.uk/cy/university/institutes/ Archifwyd 2016-04-10 yn y Peiriant Wayback Adalwyd ar 21 Tachwedd 2016
- ↑ https://www.aber.ac.uk/cy/undergrad/astudio-cyfrwng-cymraeg/ Archifwyd 2017-07-15 yn y Peiriant Wayback Adalwyd 21/11/16
- ↑ "NSS Results 2016". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-11-15. Cyrchwyd 13 Medi 2016.
- ↑ Cyfieithiad o The Times/Sunday Times Good University Guide.
- ↑ "Cardiff University ranked top in Wales despite losing ground". BBC News. Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.
- ↑ "The best UK universities chosen by major employers". Times Higher Education (THE). Cyrchwyd 15 Chwefror 2016.
- ↑ gefan aber.ac.uk; adalwyd 24 Tachwedd.
- ↑ Hefin Jones. Celwydd a Choncwest: Yr Ymerodraeth Brydeinig ar draws y byd (Llanrwst, Gwasg Carreg Gwalch, 2016), t. 34.
- ↑ https://www.aber.ac.uk/en/media/departmental/theuniversity/pantycelyn/Adroddiad-(TERFYNOL---cyfansawdd---elfennau-wedi-eu-dileu).pdf[dolen farw]
- ↑ "Aberystwyth University appoints new vice chancellor". BBC News. 15 Rhagfyr 2016. Cyrchwyd 28 Ionawr 2017.