Τύανα

Τα Τύανα ήταν αρχαία πόλη στη μικρασιατική περιοχή της Καππαδοκίας, στην επαρχία Νίγδης της Κεντρικής Ανατολίας στην Τουρκία. Ο Ξενοφών την αναφέρει στο βιβλίο του Κύρου Ανάβασις με το όνομα Δάνα, ως μεγάλη και ευημερούσα πόλη.

Τύανα

Το ρωμαϊκό υδραγωγείο των Τυάνων
Τοποθεσία	Κεμερχισάρ, επαρχία Νίγδης, Τουρκία
Περιοχή	Καππαδοκία
Συντεταγμένες	37°50′53″N 34°36′40″E
Είδος	Οικισμός
Σημειώσεις
Κατάσταση	Ερείπια

Θέση

Τα ερείπια των Τυάνων βρίσκονται στο Κεμερχισάρ, τρία μίλια νοτίως της Νίγδης. Υπάρχουν ερείπια ενός αρχαίου Ρωμαϊκού υδραγωγείου και κοιμητήρια σε βράχους. Η περιβάλλουσα πεδιάδα ήταν γνωστή ως Τυανίτις. Ευρίσκονταν σε στρατηγική θέση στο δρόμο προς τη Συρία μέσω των Θυρών της Κιλικίας. Θεωρούνται ο τόπος γεννήσεως του Απολλωνίου του Τυανέως.

Ιστορία

Κατά τον Ελληνικό μύθο η πόλη ονομαζόταν κατ' αρχήν Θόανα, διότι ο Θόας, ένας Θραξ βασιλιάς, ήταν ο ιδρυτής τους, στην Καππαδοκία, στους πρόποδες του όρους Ταύρου και κοντά στις Θύρες της Κιλικίας.Από τα Τύανα πέρασαν με τα στρατελυματα τους ο Κύρος και ο Μέγας Αλέξανδρος. Κατά τα χρόνια του Καρακάλλα η πόλη ονομάστηκε Antoniana colonia Tyana. Μετά τον προσεταιρισμό της στη Βασίλισσα Ζηνοβία της Παλμύρας κατελήφθη από τον Αυρηλιανό το 272, ο οποίος δεν άφησε τους στρατιώτες του να την καταστρέψουν, διότι ο Απολλώνιος ο Τυανεύς εμφανίστηκε σε αυτόν, παρακαλώντας για την ασφάλεια της πόλης.

Απο τα Τύανα καταγόταν ο Άγιος Ορέστης, χριστιανός που μαρτύρησε το 304 μ.Χ. κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού. Το λείψανο του αγίου ρίχθηκε στο ποτάμι, αλλά ευσεβείς χριστιανοί το περισυνέλεξαν και το τοποθέτησαν στον περικαλλή ναό, που ανήγειραν προς τιμήν του στα Τύανα.

Το 371, ο Ουάλης δημιούργησε μια δεύτερη επαρχία στην Καππαδοκία, της οποίας η μητρόπολη ήταν τα Τύανα.

Στα Τύανα γεννήθηκε το 1859 ο Προκόπιος Λαζαρίδης μετέπειτα μητροπολίτης Ικονίου.

Σύγχρονη εποχή

Προ της ανταλλαγής των πληθυσμών με την Τουρκία τα Τύανα αριθμούσαν 300 περίπου οικογένειες, καθαρώς ελληνικές. Από της 3.9.1924 οι Τυανείς κατέφυγαν στην Ελλάδα εξαναγκασθέντες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, από τις πιέσεις των Τούρκων. Σήμερα είναι ένα χωριό της Καππαδοκίας, στον νομό Ικονίου, νότια της Νίγδης, και εξακολουθεί να βρίσκεται σε θαυμάσια τοποθεσία. Το σύγχρονο χωριό, πάντα στις κλιτύες του Ταύρου, έχει κτιστεί λίγο πιο βόρεια της αρχαίας πόλεως Τύανα.

Οικονομία

Ένας από τους παράγοντες στους οποίους η πόλη οφείλει την ιστορική σημασία που απέκτησε στην αρχαιότητα ήταν η γόνιμη κατά το μεγαλύτερο μέρος γη της και η αφθονία των υδάτινων πόρων. Η οικονομία της βασιζόταν κατεξοχήν στη γεωργία, στην οποία πρωτεύοντα ρόλο είχε η καλλιέργεια σιτηρών και αμπέλου. Σημαντική θέση στην οικονομία της πόλης είχε και η ιπποτροφία.

Οι συνέπειες της υπαγωγής στη ρωμαϊκή κυριαρχία ήταν διττές για την οικονομία των Τυάνων. Καθώς η πόλη βρισκόταν κατά μήκος της οδού που ακολουθούσαν τα ρωμαϊκά στρατεύματα, επωμιζόταν τα έξοδα για τη μακροχρόνια παραμονή στρατού στη χώρα της. Στον αντίποδα αυτής της επιβάρυνσης ο χαρακτήρας της πόλης ως συγκοινωνιακού κόμβου πρέπει να ευνόησε την άνθηση του εμπορίου και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων. Η οικονομία των Τυάνων δε λειτουργούσε αποκλειστικά με βάση τις νομισματικές συναλλαγές αλλά και με την ανταλλαγή προϊόντων. Αυτό συνάγεται από τη μικρή νομισματική παραγωγή του νομισματοκοπείου των Τυάνων, η οποία μάλιστα σταμάτησε ή περιορίστηκε σημαντικά μετά το 213 μ.Χ.

Θρησκεία

Οι θεότητες που λατρεύονταν στα Τύανα αντανακλούν τις ποικίλες πολιτιστικές επιδράσεις που διαχρονικά σφράγισαν την ιστορία αυτής της πόλης. Κύρια θεότητα της πόλης ήταν η ασσυριακής καταγωγής Αστάρτη. Κατάλοιπο του χεττιτικού παρελθόντος του οικισμού ήταν η λατρεία του ταύρου καθώς και του Δία που έφερε το τοπικό επίθετο Ασβαμαίος και το εκεί ιερό του είχε υπερτοπική σημασία. Μεγάλη διάδοση φαίνεται ότι είχε και η λατρεία του Ηρακλή, η οποία οφείλεται πιθανόν σε συρο-φοινικικές επιρροές. Από τις ελληνικές θεότητες η Αθηνά είχε ταυτιστεί με την καππαδοκική θεά Μα. Μαρτυρείται επίσης λατρεία του Ασκληπιού, της Υγείας και του Τελεσφόρου, η οποία συνδέεται πιθανότατα με την ύπαρξη πολλών ιαματικών πηγών στην περιοχή της πόλης. Στο πλαίσιο του θρησκευτικού συγκρητισμού είναι πολύ πιθανό ότι όλες οι θεότητες που έφεραν ελληνικά ονόματα είχαν ταυτιστεί με κάποιες ανατολικές λατρείες. Στους Αυτοκρατορικούς χρόνους εισήχθη η λατρεία της θεάς Ρώμης, και, πιθανότατα, η αυτοκρατορική λατρεία. Ως ήρωες της πόλης λατρεύτηκαν η ασσυριακής καταγωγής Σεμίραμις, ο Περσέας, ο Απολλώνιος ο Τυανέας και, πιθανότατα, οι Ορέστης και Πυλάδης καθώς και οι Αμαζόνες.

Δείτε επίσης

• Απολλώνιος ο Τυανέας
• Προκόπιος Ικονίου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι - Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, τόμος 12, σελ. 367
• "Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα", τόμος 58, σελ. 286
• Τύανα: Συνοπτική ιστορία greek_greek.en-academic.com
• Σοφού, Αθανασία (16 Οκτωβρίου 2002). «Τύανα (Αρχαιότητα)». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Μικρά Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2022. 
• Τα Τύανα της Καππαδοκίας, το αρχαιότατο ίδρυμα των Ταύρων Θρακών www.arxeion-politismou.gr