Μάσκα του Τουταγχαμών
Η Μάσκα του Τουταγχαμών είναι το νεκρικό προσωπείο του αρχαίου Αιγύπτιου Φαραώ Τουταγχαμών της 18ης δυναστείας που βασίλεψε μεταξύ 1332-1323 π.Χ. Ανακαλύφθηκε από τον Xάουαρντ Κάρτερ, το 1925, στον τάφο KV62 στην Κοιλάδα των Βασιλέων, και φιλοξενείται σήμερα στο Αιγυπτιακό Μουσείο Καΐρου.[1] Η μάσκα αυτή είναι ένα από τα πιο φημισμένα έργα τέχνης στον κόσμο.[2]
Θυμίζοντας τον Όσιρι, τον Αιγύπτιο θεό της μεταθανάτιας ζωής, έχει ύψος 54 εκ., ζυγίζει πάνω από 10 κιλά και είναι διακοσμημένο με ημιπολύτιμους λίθους. Στον ώμο του προσωπείου υπάρχει επιγραφή στα ιερογλυφικά ενός αρχαίου αιγυπτιακού ξορκιού από το Βιβλίο των Νεκρών. Η μάσκα χρειάστηκε να συντηρηθεί το 2015, όταν η 2,5 κιλών γενειάδα τυλιγμένη σε πλεξούδα αποκολλήθηκε και οι εργάτες του μουσείου την κόλλησαν και πάλι στην θέση της.
Σύμφωνα με τον Αιγυπτιολόγο Νicholas Reeves, η μάσκα αυτή "δεν αποτελεί μόνο το αξιολογότερο ανάμεσα σε όλα τα αντικείμενα που βρέθηκαν στο εσωτερικό του τάφου του Τουταγχαμών, αλλά είναι ίσως και το γνωστότερο αντικείμενο της αρχαίας Αιγύπτου".[2] Από το 2001, η έρευνα έχει προτείνει ότι είναι πιθανόν αρχικά να προοριζόταν για την βασίλισσα Νεφερνεφερουατέν.[3] Ο βασιλικός τίτλος της (Ankhkheperure) βρέθηκε μερικώς σβησμένος σε μία βασιλική δέλτο στο εσωτερικό της μάσκας.[4]
Ανακάλυψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ταφικός θάλαμος του Τουταγχαμών βρέθηκε στη Νεκρόπολη των Θηβών στην Κοιλάδα των Βασιλέων το 1922, και ανοίχθηκε το 1923. Θα περνούσαν ακόμη δύο χρόνια μέχρι η ανασκαφική ομάδα, καθοδηγούμενη από τον Άγγλο αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ, να μπορέσει να ανοίξει την βαριά σαρκοφάγο η οποία περιείχε την μούμια του Τουταγχαμών. Στις 28 Οκτωβρίου του 1925[5], άνοιξαν την εσωτερικότερη από τις τρεις λάρνακες και έτσι αποκαλύφθηκε η χρυσή μάσκα, την οποία αντίκρυζαν για πρώτη φορά εδώ και 3,250 χρόνια περίπου. Ο Κάρτερ έγραψε στο ημερολόγιό του:
Τα καρφιά αφαιρέθηκαν, το κάλυμμα σηκώθηκε. Αποκαλύφθηκε η πιο μεγαλειώδης σκηνή: η μούμια του νεαρού βασιλιά, τυλιγμένη με μεγάλη φροντίδα, με χρυσή μάσκα στο πρόσωπο, θλιμμένης, αλλά και γαλήνιας έκφρασης, μοιάζοντας στον Όσιρι … Η μάσκα κουβαλά τις ιδιότητες του θεού, αλλά έχει την όψη του Τουτ ανκ αμεν – ήρεμη και όμορφη, με τα ίδια χαρακτηριστικά τα οποία συναντάμε στα αγάλματα και τις σαρκοφάγους του. Η μάσκα είχε μετακινηθεί ελαφρώς προς τα πίσω, με το βλέμμα να ατενίζει ευθεία στα ουράνια.[6]
Τον Δεκέμβρη του 1925, η μάσκα αφαιρέθηκε από τον τάφο, τοποθετήθηκε σε ένα κιβώτιο και μεταφέρθηκε 635 χλμ μακριά, στο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου, όπου παραμένει σε δημόσια έκθεση.
Η μάσκα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μάσκα έχει ύψος 54 εκ., πλάτος 39,3 εκ. και βάθος 49 εκ. Είναι διαμορφωμένη από δύο στρώσεις υψηλής ποιότητας χρυσού που ποικίλουν σε πάχος μεταξύ 1,5 – 3 χιλιοστών και ζυγίζουν 10,23 κιλά.[7] Με κρυσταλλογραφία ακτίνων Χ έχει αποκαλυφθεί ότι η μάσκα περιέχει δύο κράματα χρυσού: ένα ανοιχτής απόχρωσης 18,4 καρατίων για το πρόσωπο και το λαιμό και ένα βάρους 22,5 καρατίων για την υπόλοιπη μάσκα.[8]
Το πρόσωπο αναπαριστά την φυσική εικόνα του βασιλιά, και η ίδια εικόνα βρέθηκε από τους ανασκαφείς και αλλού, εσωτερικά του τάφου, συγκεκριμένα στα αγάλματα-φύλακες.[8] Φορά το χαρακτηριστικό φαραωνικό κάλυμμα κεφαλής (Νέμες) που επιστέφεται με το βασιλικό έμβλημα της κόμπρας (ουατζέτ) και του όρνεου (Νεκχεμπέτ), τα οποία συμβολίζουν την κυριαρχία του Τουταγχαμών τόσο στην Κάτω Αίγυπτο όσο και στην Άνω Αίγυπτο. Τα αυτιά είναι τρυπημένα ώστε να συγκρατούν ενώτια, ένα χαρακτηριστικό στοιχείο που φαίνεται να διατηρήθηκε για τις βασίλισσες και τα παιδιά σε όλα σχεδόν τα σωζόμενα αρχαία αιγυπτιακά έργα τέχνης.[4] Περιέχει ενθέματα από χρωματιστό υάλωμα και ημιπολύτιμα πετράδια, μεταξύ των οποίων λάπις λάζουλι (στο περίγραμμα των ματιών και στα φρύδια), χαλαζία (στα μάτια), οψιανό (στις κόρες των ματιών), καρνεόλη, άστριους, τιρκουάζ, αμαζονίτη, φαγεντιανή και άλλους λίθους (ένθετους στο πλατύ περιδέραιο).[9][10]
Γενειάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Όταν ανακαλύφθηκε το 1925, η 2,5 κιλών[11] επιμήκης χρυσή γενειάδα, με ένθετο μπλε λάπις λάζουλι,[12] δίνοντάς του την όψη πλεξούδας, έπρεπε να διαχωριστεί από την μάσκα, αλλά το 1944 επανακολλήθηκε στο πηγούνι με την χρήση ενός ξύλινου πίρου.[13]
Toν Αύγουστο 2014, η γενειάδα αποκολλήθηκε όταν η μάσκα αφαιρέθηκε από την προθήκη έκθεσής της προκειμένου να συντηρηθεί. Οι αρμόδιοι υπάλληλοι του μουσείου χρησιμοποίησαν μία ειδική συγκολλητική ουσία σε μία προσπάθεια να αποκαταστήσουν το γένι, αλλά το αποσταθεροποίησαν. Η ζημιά έγινε αντιληπτή τον Ιανούαριο 2015 και διορθώθηκε από μία ομάδα Γερμανο-Αιγυπτίων που το προσκόλλησαν και πάλι χρησιμοποιώντας κερήθρα, ένα φυσικό υλικό που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι.[14]
Τον Ιανουάριο 2016, ανακοινώθηκε ότι οκτώ υπάλληλοι του Αιγυπτιακού Μουσείου θα δικάζονταν με την κατηγορία να έχουν αγνοήσει τις επιστημονικές και επαγγελματικές μεθόδους αποκατάστασης και να έχουν προκαλέσει μόνιμη καταστροφή στη μάσκα. Μεταξύ αυτών που διώχθηκαν ποινικά ήταν ένας πρώην διευθυντής του μουσείου και ένας πρώην διευθυντής συντήρησης.[15] Η ημερομηνία της δίκης παραμένει άγνωστη.[16]
Επιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα αποτροπαϊκό ξόρκι υπάρχει σε επιγραφή στα αιγυπτιακά ιερογλυφικά στην πίσω πλευρά και τους ώμους της μάσκας, διευθετημένο σε δέκα κάθετες και δυο οριζόντιες σειρές.[8] Το ξόρκι αυτό πρωτοεμφανίστηκε σε μάσκες του Μέσου Βασιλείου, 500 χρονια πριν από την εποχή που έζησε ο Τουταγχαμών, και χρησιμοποιήθηκε στο Κεφάλαιο 151 του Βιβλίου των Νεκρών.[17]
Περιδέραιο από χάντρες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παρόλο που συνήθως αφαιρείται όταν εκτίθεται, η μάσκα έχει ένα περιδέραιο με τρεις σειρές από δισκοειδείς χάνδρες, φτιαγμένες από χρυσό και μπλε φαγεντιανή με άνθη λωτού στις απολήξεις και τον ουραίο στα κουμπώματα.[18]
Εικόνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Η νεκρική μάσκα του Τουταγχαμών in situ, το 1925. -
Το περιδέραιο της μάσκας φτιαγμένο από χάντρες (αριστερά) και το γένι (δεξιά). -
Η μάσκα του νεαρού φαραώ Τουταγχαμών χωρίς το γένι.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Reeves, Nicholas (2015). "Tutankhamun's Mask Reconsidered". In Oppenheim, Adela; Goelet, Ogden (eds.). Bulletin of the Egyptological Seminar. 19. Egyptological Seminar of New York. ISBN 978-0-9816-1202-7.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Reeves 2015, p. 511.
- ↑ 2,0 2,1 Reeves 2015, p. 522
- ↑ Marianne Eaton-Krauss (2015). The Unknown Tutankhamun. Bloomsbury Academic. p. 111. ISBN 978-1-4725-7561-6
- ↑ 4,0 4,1 James Seidel (26 November 2015). "Tutankhamun's mask: Evidence of an erased name points to the fate of heretic Queen Nefertiti". News.com.au. News Corp Australia. Retrieved 28 November 2015
- ↑ Christiane Desroches-Noblecourt (1965). Tutankhamen: Life and Death of a Pharaoh. Doubleday. p. 55. ISBN 978-0-1400-2351-0.
- ↑ "Howard Carter's excavation diaries (transcripts and scans)". The Griffith Institute. University of Oxford. Retrieved 10 April 2016.
- ↑ Reeves 2015, p. 512
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Reeves 2015, p. 513
- ↑ "Tutankhamun: Anatomy of an excavation, the Howard Carter archives". The Griffith Institute. University of Oxford. Retrieved 28 November 2015
- ↑ Alessandro Bongioanni; Maria Sole Croce (2003). The Treasures of Ancient Egypt from the Egyptian Museum in Cairo. Rizzoli. p. 310. ISBN 978-0-7893-0986-0.
- ↑ Nevine El-Aref (22 October 2015). "Interview with German conservator Christian Eckmann". Ahram Online. Retrieved 18 December 2015.
- ↑ Abeer El-Shahawy; Matḥaf al-Miṣrī (2005). The Egyptian Museum in Cairo. The American University in Cairo Press. p. 212. ISBN 978-977-17-2183-3.
- ↑ Does King Tut have a new barber?". Dr Zahi Hawass. Laboratoriorosso. 22 February 2015. Retrieved 18 December 2015.
- ↑ Liam Stack (16 December 2015). "Repaired King Tut mask back on display in Egypt". The New York Times. Retrieved 16 December 2015.
- ↑ "8 employees referred to trial over damage to Tutankhamun mask" Αρχειοθετήθηκε 2019-10-28 στο Wayback Machine.. Daily News Egypt. 23 January 2016.
- ↑ "CNN It did not say when the trial will be". CNN News. 28 January 2016.
- ↑ "Tut exhibit: Gold death mask of Tutankhamun". Tour Egypt.
- ↑ Reeves 2015, p. 514
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Τα ημερολόγια του Χάουαρντ Κάρτερ , Griffith Institute