Estero
Kemia kombinaĵo derivita de acido
|
Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Ester |
Estero estas kemia kombinaĵo derivita de acido (organika aŭ neorganika), en kiu minimume unu hidroksila –OH grupo estas anstataŭigita de alkila –O– grupo. Kutime esteroj estas derivitaj de karboksilata acido kaj alkoholo. La plej gravaj organikaj esteroj estas la grandmolekulaj grasoj kaj oleoj (ili estas ĉefe la estero de glicerino kaj stearinacido, palmitata acido aŭ oleoacido) .
La esteroj kombinitaj kun karbonacidoj havas tri grupojn:
- fruktoesteroj. Ili estas malgrandpezaj molekuloj, likvaĵoj bonodoraj, aromaĵoj de la frukto.
- vaksoj (kiel abelvakso, lanolino, spermaceto) estas la esteroj de la grandmolekula (entenas multajn karbonatomojn) grasacido kaj grandmolekula unuvalora (ĝi havas nur unu hidroksilgrupon) alkoholo. Ili estas senodoraj, solidaj materialoj.
- gliceridoj
La plej grava neorganika estero estas la estero de la nitrata acido de la glicerino, la t.n. nitroglicerino.
Ekzemploj:
Esteroj
redaktiKlasoj kaj sekvoj laŭ alfabeta ordo:
- 2-Butila acetato
- 2-Butila benzoato
- 2-butila formiato
- 2-Butila salikato
- 3-Butila benzoato
- 3-Butila salikato
Aliloj
redakti- Alila acetato
- Alila acetilsalikato
- Alila adipato
- Alila antranilato
- Alila benzoato
- Alila butirato
- Alila cianoacetato
- Alila cianoakrilato
- Alila cinamato
- Alila fenilacetato
- Alila fenilbutirato
- Alila fenilpropionato
- Alila fenoksoacetato
- Alila formiato
- Alila glutamato
- Alila glutarato
- Alila heptanato
- Alila izobutirato
- Alila izovalerato
- Alila kaproato
- Alila karbonato
- Alila krotonato
- Alila nitrato
- Alila oksalato
- Alila oktanato
- Alila propionato
- Alila salikato
- Alila sorbato
- Alila tioacetato
- Alila valerato
Amiloj
redakti- Amila adipato
- Amila antranilato
- Amila benzoato
- Amila cianoacetato
- Amila cianoakrilato
- Amila fenilacetato
- Amila fenilpropionato
- Amila glutamato
- Amila glutarato
- Amila heksanato
- Amila heptanato
- Amila izobutirato
- Amila izovalerato
- Amila karbonato
- Amila kloroformiato
- Amila oksalato
- Amila oktanato
- Amila salikato
- Amila sorbato
- Amila sulfato
- Amila sulfido
- Amila sulfito
Aniziloj
redakti- Anizila acetato
- Anizila adipato
- Anizila antranilato
- Anizila benzoato
- Anizila butirato
- Anizila fenilacetato
- Anizila fenilpropionato
- Anizila formiato
- Anizila glutamato
- Anizila glutarato
- Anizila heptanato
- Anizila izobutirato
- Anizila izovalerato
- Anizila oksalato
- Anizila palmitato
- Anizila propionato
- Anizila salikato
- Anizila sorbato
- Anizila stearato
- Anizila valerato
Benziloj
redakti- Benzila acetilsalikato
- Benzila adipato
- Benzila antranilato
- Benzila cianato
- Benzila cianoacetato
- Benzila fenilacetato
- Benzila fenilpropionato
- Benzila fenoksoacetato
- Benzila formiato
- Benzila fosfato
- Benzila ftalato
- Benzila glioksilato
- Benzila glutamato
- Benzila glutarato
- Benzila heksanato
- Benzila heptanato
- Benzila izocianato
- Benzila izotiocianato
- Benzila izovalerato
- Benzila karbonato
- Benzila kloroformiato
- Benzila krotonato
- Benzila laktato
- Benzila oksalato
- Benzila oktanato
- Benzila palmitato
- Benzila piruvato
- Benzila propionato
- Benzila salikato
- Benzila sorbato
- Benzila sulfido
- Benzila sulfito
- Benzila tioacetato
- Benzila tiocianato
- Benzila tioformiato
- Benzila tiolaktato
- Benzila valerato
- Bornila formiato
Butiloj
redakti- Butila acetato
- Butila adipato
- Butila antranilato
- Butila butirato
- Butila cianoacetato
- Butila cianoakrilato
- Butila cinamato
- Butila fenilacetato
- Butila fenilpropionato
- Butila glioksilato
- Butila glutamato
- Butila glutarato
- Butila heksanato
- Butila heptanato
- Butila izobutirato
- Butila karbonato
- Butila klorido
- Butila kloroformiato
- Butila nitrato
- Butila nitrito
- Butila oksalato
- Butila oktanato
- Butila propionato
- Butila sorbato
- Butila sulfato
- Butila sulfido
- Butila sulfito
- Butila valerato
Cinamiloj
redakti- Cinamila akrilato
- Cinamila fenilbutirato
- Cinamila heksanato
- Cinamila heptanato
- Cinamila izovalerato
- Cinamila oksalato
- Cinamila propionato
- Cinamila salikato
- Cinamila valerato
Citroneliloj
redakti- Citronelila acetato
- Citronelila adipato
- Citronelila antranilato
- Citronelila benzoato
- Citronelila butirato
- Citronelila cinamato
- Citronelila fenilacetato
- Citronelila fenilbutirato
- Citronelila fenilpropionato
- Citronelila formiato
- Citronelila glutamato
- Citronelila glutarato
- Citronelila heksanato
- Citronelila heptanato
- Citronelila izobutirato
- Citronelila izovalerato
- Citronelila krotonato
- Citronelila oksalato
- Citronelila oktanato
- Citronelila propionato
- Citronelila salikato
- Citronelila sorbato
- Citronelila valerato
Dumetiloj
redakti- Duetila fumarato
- Duetila oksalato
- Dufenila oksalato
- Dumetila maleato
- Dumetila oksalato
- Dumetila sukcenato
- Dupropila dusulfido
Etiloj
redakti- Etila acetilsalikato
- Etila adipato
- Etila akrilato
- Etila antranilato
- Etila benzoilacetato
- Etila cianoacetato
- Etila cianoakrilato
- Etila dekanato
- Etila fenilbutirato
- Etila fenilpropionato
- Etila fosfato
- Etila ftalato
- Etila furanato
- Etila glikolato
- Etila glioksilato
- Etila glutamato
- Etila glutarato
- Etila heptanato
- Etila izobutirato
- Etila izocianato
- Etila kafeato
- Etila krotonato
- Etila oktanato
- Etila piruvato
- Etila salikato
- Etila sulfido
- Etila sulfito
- Etila tioacetato
- Etila tiolaktato
Eŭgeniloj
redakti- Eŭgenila acetato
- Eŭgenila adipato
- Eŭgenila antranilato
- Eŭgenila benzoato
- Eŭgenila butirato
- Eŭgenila fenilacetato
- Eŭgenila fenilpropionato
- Eŭgenila formiato
- Eŭgenila glutamato
- Eŭgenila glutarato
- Eŭgenila heksanato
- Eŭgenila heptanato
- Eŭgenila izobutirato
- Eŭgenila izovalerato
- Eŭgenila klorido
- Eŭgenila oksalato
- Eŭgenila salikato
- Eŭgenila sorbato
- Eŭgenila propionato
- Eŭgenila valerato
Farneziloj
redakti- Farnezila acetato
- Farnezila adipato
- Farnezila antranilato
- Farnezila benzoato
- Farnezila butanato
- Farnezila cinamato
- Farnezila fenilacetato
- Farnezila fenilpropionato
- Farnezila formiato
- Farnezila glutamato
- Farnezila glutarato
- Farnezila heksanato
- Farnezila izobutanato
- Farnezila izovalerato
- Farnezila klorido
- Farnezila oktanato
- Farnezila propionato
- Farnezila salikato
- Farnezila sorbato
- Farnezila valerato
- Fenacila acetato
Fenetiloj
redakti- Fenetila adipato
- Fenetila benzoato
- Fenetila butirato
- Fenetila cinamato
- Fenetila fenilpropionato
- Fenetila formiato
- Fenetila furanato
- Fenetila glutamato
- Fenetila glutarato
- Fenetila heksanato
- Fenetila heptanato
- Fenetila izobutirato
- Fenetila izovalerato
- Fenetila kafeato
- Fenetila klorido
- Fenetila oksalato
- Fenetila oktanato
- Fenetila salikato
- Fenetila valerato
Feniloj
redakti- Fenila acetilsalikato
- Fenila antranilato
- Fenila benzoato
- Fenila butirato
- Fenila cinamato
- Fenila fenilacetato
- Fenila fenilpropionato
- Fenila formiato
- Fenila fosfato
- Fenila ftalato
- Fenila izobutirato
- Fenila izocianato
- Fenila karbonato
- Fenila kloroformiato
- Fenila oktanato
- Fenila propionato
- Fenila salikato
- Fenila sulfido
- Fenila sulfito
- Fenila valerato
- Fenilpropila acetato
- Fenilpropila klorido
Furfuriloj
redakti- Furfurila acetato
- Furfurila akrilato
- Furfurila benzoato
- Furfurila butirato
- Furfurila fenilacetato
- Furfurila fenilpropionato
- Furfurila formiato
- Furfurila heksanato
- Furfurila heptanato
- Furfurila izobutirato
- Furfurila izovalerato
- Furfurila krotonato
- Furfurila metakrilato
- Furfurila oktanato
- Furfurila propionato
- Furfurila tioacetato
- Furfurila tioformiato
- Furfurila tiopropionato
- Furfurila valerato
Geraniloj
redakti- Geranila acetato
- Geranila adipato
- Geranila antranilato
- Geranila benzoato
- Geranila butirato
- Geranila fenilacetato
- Geranila fenilpropionato
- Geranila formiato
- Geranila glutamato
- Geranila glutarato
- Geranila heksanato
- Geranila heptanato
- Geranila izobutirato
- Geranila izovalerato
- Geranila klorido
- Geranila oksalato
- Geranila oktanato
- Geranila propionato
- Geranila salikato
- Geranila sorbato
- Geranila valerato
Heksiloj kaj heptiloj
redakti- Heksila acetato
- Heksila benzoato
- Heksila butirato
- Heksila cinamato
- Heksila fenilacetato
- Heksila formiato
- Heksila karbonato
- Heksila klorido
- Heksila oktanato
- Heksila propanato
- Heksila salikato
- Heksila valerato
- Heptila acetato
- Heptila benzoato
- Heptila fenilacetato
- Heptila formiato
- Heptila klorido
- Heptila oktanato
- Heptila salikato
Izoamiloj
redakti- Izoamila adipato
- Izoamila antranilato
- Izoamila benzoato
- Izoamila butirato
- Izoamila cianoacetato
- Izoamila cianoakrilato
- Izoamila cinamato
- Izoamila fenilacetato
- Izoamila fenilpropionato
- Izoamila glutamato
- Izoamila glutarato
- Izoamila heksanato
- Izoamila heptanato
- Izoamila formiato
- Izoamila izobutirato
- Izoamila izovalerato
- Izoamila karbonato
- Izoamila klorido
- Izoamila nitrato
- Izoamila oksalato
- Izoamila oktanato
- Izoamila propionato
- Izoamila salikato
- Izoamila sorbato
- Izoamila sulfido
- Amila sulfito
- Izoamila valerato
- Izobornila formiato
Izobutiloj
redakti- Izobutila acetato
- Izobutila adipato
- Izobutila antranilato
- Izobutila benzoato
- Izobutila butirato
- Izobutila cianoacetato
- Izobutila cianoakrilato
- Izobutila cinamato
- Izobutila fenilacetato
- Izobutila fenilpropionato
- Izobutila formiato
- Izobutila glutamato
- Izobutila glutarato
- Izobutila heksanato
- Izobutila heptanato
- Izobutila izobutirato
- Izobutila karbonato
- Izobutila klorido
- Izobutila nitrato
- Izobutila nitrito
- Izobutila oksalato
- Izobutila oktanato
- Izobutila propionato
- Izobutila salikato
- Izobutila sorbato
- Izobutila sulfido
- Izobutila sulfito
- Izobutila valerato
Izoeŭgeniloj
redakti- Izoeŭgenila acetato
- Izoeŭgenila benzoato
- Izoeŭgenila butirato
- Izoeŭgenila fenilacetato
- Izoeŭgenila formiato
- Izoeŭgenila heksanato
- Izoeŭgenila heptanato
- Izoeŭgenila izobutirato
- Izoeŭgenila izovalerato
- Izoeŭgenila propionato
- Izoeŭgenila valerato
Izopropiloj
redakti- Izopropila acetato
- Izopropila adipato
- Izopropila antranilato
- Izopropila butirato
- Izopropila cianoacetato
- Izopropila cianoakrilato
- Izopropila cinamato
- Izopropila fenilacetato
- Izopropila fenilpropionato
- Izopropila formiato
- Izopropila glioksilato
- Izopropila glutamato
- Izopropila glutarato
- Izopropila heksanato
- Izopropila heptanato
- Izopropila izobutirato
- Izopropila kafeato
- Izopropila karbonato
- Izopropila klorido
- Izopropila nitrato
- Izopropila nitrito
- Izopropila oksalato
- Izopropila oktanato
- Izopropila propionato
- Izopropila salikato
- Izopropila sorbato
- Izopropila sulfido
- Izopropila sulfito
- Izopropila sulfato
- Izopropila valerato
Linaliloj
redakti- Linalila adipato
- Linalila antranilato
- Linalila benzoato
- Linalila butirato
- Linalila cinamato
- Linalila fenilacetato
- Linalila formiato
- Linalila glutamato
- Linalila glutarato
- Linalila heksanato
- Linalila izobutirato
- Linalila klorido
- Linalila oktanato
- Linalila propionato
- Linalila salikato
- Linalila sorbato
- Linalila valerato
Mentiloj
redakti- Mentila acetato
- Mentila antranilato
- Mentila benzoato
- Mentila butirato
- Mentila cinamato
- Mentila fenilacetato
- Mentila fenilbutirato
- Mentila fenilpropionato
- Mentila glutarato
- Mentila izobutirato
- Mentila izovalerato
- Mentila formiato
- Mentila klorido
- Mentila oksalato
- Mentila propionato
- Mentila salikato
- Mentila valerato
- Metano-sulfenila klorido
- Metano-sulfinila klorido
Metiloj
redakti- Metila acetilsalikato
- Metila adipato
- Metila anizato
- Metila antranilato
- Metila cianoacetato
- Metila cianoakrilato
- Metila dekanato
- Metila fenilbutirato
- Metila fenilpropionato
- Metila fosfato
- Metila ftalato
- Metila furanato
- Metila glikolato
- Metila glioksilato
- Metila glutamato
- Metila glutarato
- Metila heksanato
- Metila heptanato
- Metila izocianato
- Metila kafeato
- Metila krotonato
- Metila oktanato
- Metila piruvato
- Metila sulfido
- Metila sulfito
- Metila tioacetato
- Metila tiolaktato
Miristiloj
redakti- Miristila acetato
- Miristila benzoato
- Miristila fenilacetato
- Miristila formiato
- Miristila izocianato
- Miristila klorido
- Miristila laktato
- n-Butila benzoato
- n-butila formiato
- n-Butila salikato
- Natria antranilato
- Natria krotonato
Neopentiloj
redakti- Neopentila acetato
- Neopentila formiato
- Neopentila klorido
- Neopentila kloroformiato
- Neopentila salikato
Neriloj
redakti- Nerila adipato
- Nerila antranilato
- Nerila benzoato
- Nerila butirato
- Nerila cinamato
- Nerila fenilacetato
- Nerila fenilpropionato
- Nerila formiato
- Nerila glutamato
- Nerila glutarato
- Nerila izobutirato
- Nerila izovalerato
- Nerila klorido
- Nerila oksalato
- Nerila propionato
- Nerila salikato
- Nerila sorbato
- Nerila valerato
- Oktila acetato
- Oktila formiato
- Oktila salikato
Propiloj
redakti- Propila acetato
- Propila acetilsalikato
- Propila adipato
- Propila antranilato
- Propila butirato
- Propila cianoacetato
- Propila cianoakrilato
- Propila cinamato
- Propila fenilacetato
- Propila fenilpropionato
- Propila formiato
- Propila ftalato
- Propila furanato
- Propila glutamato
- Propila glutarato
- Propila heksanato
- Propila heptanato
- Propila izobutirato
- Propila kafeato
- Propila karbonato
- Propila kloroformiato
- Propila nitrato
- Propila nitrito
- Propila piruvato
- Propila propanato
- Propila oksalato
- Propila oktanato
- Propila salikato
- Propila sorbato
- Propila sulfato
- Propila sulfido
- Propila sulfito
- Propila tioacetato
- Propila valerato
- t-Butila acetato
- t-butila formiato
Viniloj
redakti- Vinila adipato
- Vinila acetato
- Vinila akrilato
- Vinila antranilato
- Vinila benzoato
- Vinila butirato
- Vinila cinamato
- Vinila fenilacetato
- Vinila fenilbutirato
- Vinila fenilpropionato
- Vinila formiato
- Vinila glutamato
- Vinila glutarato
- Vinila heksanato
- Vinila heptanato
- Vinila izobutirato
- Vinila karbonato
- Vinila krotonato
- Vinila metakrilato
- Vinila oksalato
- Vinila propionato
- Vinila salikato
- Vinila sorbato
- Vinila valerato
Referencoj
redakti- ↑ Zdeněk Pluhař (2011). SISTEMA ĤEMIA NOMENKLATURO EN ESPERANTO, p. 35. Arkivita el la originalo je 2015-07-06. Alirita 2015-07-06.