Kosoj
La kosoj estas etno parolanta bantuan lingvon kaj loĝanta en sudorienta Sudafriko kaj en la lastaj du jarcentoj en la sudaj kaj centra-sudaj partoj de la lando.
| Kosoj | |
|---|---|
 | |
| etno | |
| Ŝtatoj kun signifa populacio | |
Parolantoj de la kosa lingvo estas dividitaj je pluraj subgrupoj kun parencaj sed distingitaj kulturheredoj. La ĉefaj subgrupoj estas la Bhaca, Bomvana, Mfengu, Mpondo, Mpondomise, Xesibe, kaj Thembu [1]. La nomo kosoj (Xhosa) devenas de la nomo de legenda gvidanto nimita u Xhosa. Sed estas ankaŭ teorio, ke la vorto kosoj (u Xhosa) devenas de vorto el iu lingvo el la kojsana familio signifanta "kolera", laŭ tio la kosa popolo (amaXhosa) estas la "kolera popolo". La kosoj nomas sin amaXhosa kaj sian lingvon isiXhosa.
Nuntempe proksimume 8 milionoj da kosoj estas distribuitaj tra la lando, kaj la kosa lingvo estas la dua plej ofta indiĝena lingvo post la zulua, kun kiu ĝi estas proksime parenca. La sistemo de apartismo antaŭ 1994 kun la bantuujoj rifuzis al la kosoj la sudafrikan civitanecon kaj provis enŝlosi ilin en la laŭnome sinregantajn bantuujojn de Transkejo kaj Ciskejo, nun ambaŭ parto de la provinco Orienta Kablando, kie la plej multaj kosoj restas. Multaj kosoj vivas en Kaburbo (Cape Town, iKapa en kosa lingvo), Orientlondono (East London, iMonti) kaj Port-Elizabeto (Port-Elizabeth, iBhayi).
Laŭ nombroj el 2003 la plejmulto de parolantoj de la kosa, proksimume 5,3 milionoj, vivas en Orienta Kablando, sekvate de Okcidenta Kablando (proksimume 1 miliono), Gauteng (671.045), la provinco Liberŝtato (246.192), Kvazulu-Natalo (219.826), Nordokcidenta Provinco (North West) (214.461), Mpumalangoa (Mpumalanga) (46.553), la Norda Kablando (51.228), kaj Limpopo (Limpopo)(14.225) [2] Arkivigite je 2005-05-22 per la retarkivo Wayback Machine.
Notoj
redakti- Results of the 2001 retejo pri la sudafrika censado Arkivigite je 2005-05-22 per la retarkivo Wayback Machine
- Atentu, ke la nombro menciita sur tiu paĝo baziĝas sur la nombro de homoj parolantaj la kosan lingvon kiel hejman lingvon, kiu eble estas pli granda aŭ malgranda ol la tuta nombro de homoj kiuj atribuas al si kosan devenon. Krome pluraj milionoj da homoj en Johanesburgo-Soveto-regiono parolas la kosan aŭ zuluan kiel duan aŭ trian lingvon. Por plejmulto el tiuj la du lingvoj fariĝas malfacile distingeblaj (ne surprize, ĉar ilia lingvistika parenceco estas ekstreme proksima.
- Reader, J., 1997. Africa: A Biography of the Continent, Vintage Books, Novjorko, NY, United States of America.
- Kaschula, Russell The Heritage Library of African People: Xhosa, Novjorko: The Rosen Publishing Group 1997.
Eksteraj ligiloj
redakti- Xhosa History and Society Arkivigite je 2006-10-05 per la retarkivo Wayback Machine
- 2001 Digital Census Atlas Arkivigite je 2005-12-12 per la retarkivo Wayback Machine
- Xhosa Folklore - kolekto de kosa folkloro kolektita en 1886.
- Xhosa Google - Google interface in Xhosa