Toruń

Toruń, esperante foje kiel Toruno (germane Thorn) estas urbo en Pollando. Ĝi apartenas al la vojevodio Kujavio-Pomerio kaj estas urbo kun rajto de distrikto (eksterdistrikta urbo): tamen ĝi funkcias kiel administra centro por la samnoma distrikto Toruń, kiu plene ĉirkaŭas la urban komunumon. Fine de 2021 en la urbo vivis 198 273 loĝantoj.Antaŭ ol la grandurbo ekzistis, ekzistis setlejo en Toruń kiu estis parto de Piast Pollando. La urbo fondiĝis dum la jaro 1231 kaj estis la unua urbofondo de la ordeno de germanaj kavaliroj. Dum la Mezepoko, la urbo apartenis al la komerca ligo Hanso. En 1454, la loĝantoj de Toruń estis konstruitaj kontraŭ la teŭtona regado, kiu petis la polan reĝon ligi la urbon al Pollando, kio kaŭzis la militon inter poloj kaj germanaj kavaliroj en 1454-1466 (la loĝantoj de la urbo forte subtenis kaj financis la pola flanko). En 1466, Toruń troviĝis en la Krono de la Regno de Pollando. Ĝi estis unu el la plej grandaj polaj urboj. Post la dua dispartigo de Pollando en 1793, la urbo estis okupita de la germanoj. En la jaroj 1807-1815 ĝi estis parto de la Duklando de Varsovio, kaj en 1815. ĝi estis re-alkroĉita al Germana Prusio. En 1919, la Traktato de Versajlo resendis Toruń al Pollando, kiu reakiris sian sendependecon. Inter 1939 kaj 1945, Toruń estis okupita fare de Nazia Germanio kiel rezulto de la okupo de la pola ŝtato. En 1945, la grandurbo estis konkerita fare de la sovetianoj kaj resendita al Pollando.

Toruń germane Thorn
Flago	Blazono
Devizo: Durabo (latine, Mi restos)
eksterdistrikta urbo en Pollando • urbo • Hansa urbo • urbego
Ĝemelurboj Kaliningrado • Göttingen • Novo mesto • Leiden • Hämeenlinna • Čadca • Swindon • Lucko • Gujlin • Pamplono • Filadelfio • Angers • Kaŭno vd
Toruń (Pollando) DMS
Mapo Mapo
Genitivo de la nomo	Torunia
Provinco	Kujavio-Pomerio
Distrikto-rajta	Jes
Distrikto	distrikto Toruń
Speco de komunumo	Urba
Urba komunumo	Jes
Aglomeraĵo	305000
Urborajtoj	1233
Koordinatoj	53° 2′ N, 18° 37′ O (mapo)53.03333333333318.616666666667
Alto super la marnivelo	30 … 50 m
Areo	117,72 km²
Loĝantaro	198273
Loĝdenso	1 798 loĝ./km²
Poŝtkodo	87-100 do 87-120
Telefona antaŭkodo	+ (48) 056
Aŭtokodo	CT
Estro	Michał Zaleski
Titolo de estro	Prezidanto de Urbo
Adreso de estraro	Wały Gen. Sikorskiego 8
Retpoŝto de estraro	prezydent@um.torun.pl
Poŝtkodo de estraro	87-100
Telefono de estraro	(0-56) 6118777, 6118772
Fakso de estraro	(0-56) 6221670
Komunuma retejo	http://www.torun.pl

Partneraj urboj de Toruń

Toruń havas partnerajn rilatojn kun sep urboj:

• Čadca, Slovakio – ekde 1996
• Filadelfio, Usono – ekde 1976
• Göttingen, Germanio – ekde 1978
• Hämeenlinna, Finnlando – ekde 1989
• Kaliningrado, Rusio – ekde 1995
• Leiden, Nederlando – ekde 1988
• Swindon, Anglio – ekde 2003

Famuloj

• Koperniko – pola astronomo, matematikisto, kanoniko, aŭtoro la libron De revolutionibus orbium coelestium (pole: Pri la turno de ĉielaj sferoj), en kiu li tezis la suncentran teorion
• Samuel Thomas Sömmerring – germana paleontologisto, membro de Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj
• Samuel Bogumił Linde – aŭtoro de Słownik języka polskiego, unua pola vortaro
• Tony Halik – pola vojaĝisto, ĵurnalisto, aŭtoro vojaĝlibrojn
• Elżbieta Zawacka – kurierino la Ĉefa Komandejo de Pola Enlanda Armeo, unua virino en Mutobskuruloj
• Aleksander Wolszczan – pola astronomo, malkovristo unuaj ekstersunsistemaj planedoj
• Wilhelm Vollmer, verkisto kaj filologo

Dua Mondmilito

27.04.1941: En Nov-Jorko "Nowy Świat" informis, ke germana juĝejo kondamnis en Toruń al 5 jaroj de mallibero 60-jaran judon de Bydgoszcz, akuzitan pri komercado per naziaj broŝuroj kaj portretoj de Hitler.

Vidu ankaŭ

• Bydgoszcz - dua ĉefurbo de Kujavio-Pomerio, sidejo de provincestro
• Majstro de la Toruna Madono
• Tramtransporto en Toruń