Vanado

Vanado, aŭ vanadio, estas kemia elemento de la perioda tabelo kun la simbolo V kaj la atomnumero 23. Ĝi estas malofta, mola, kaj dratigebla transirmetalo. Oni povas trovi vanadon kunigitan en iuj mineraloj, kaj ĝi estas ĉefe uzata por fari iajn alojojn.

V ↓ NB titano ← vanado → kromo • [Ar] 3d³ 4s² V 23 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ↓Perioda tabelo de elementoj↓
kemia elemento • lithophile
transirmetalo
Ĝeneralaj informoj
Nomo (latine), simbolo, numero	vanado (vanadium), V, 23
CAS-numero	7440-62-2
Loko en perioda tabelo	5-a grupo, 4-a periodo, bloko d
Karakteriza grupo	Transiraj metaloj
abundeco en terkrusto	0.041% %
Nombro de naturaj izotopoj	2
Aspekto	arĝentogriza metalo
Atomaj ecoj
Relativa atompezo	50.9415 amu
Atomradiuso	135 pm (171 pm) pm
Kovalenta radiuso	125 pm
Elektrona konfiguracio	[Ar] 3d³ 4s²
Elektronoj en ĉiu energia ŝelo	2, 8, 11, 2
Oksidiĝa nombro	5, 3
Fizikaj ecoj
Materia stato	solida
Kristala strukturo	kuba (korpocentrita)
Denseco	6,110 g/cm3
Malmoleco	7.0 (Mohs-skalo)
Magneta konduto	forte paramagneta
Degelpunkto	1902 °C (2175 K)
Bolpunkto	3409 °C (3682 K)
Molvolumeno	8.32 · 10−6 m3/mol
Premo de satura vaporo	3.06 Pa ĉe 2175 K
Rapido de sono	4560 m/s
Specifa varmokapacito	490 J/(kg · K)
Elektra konduktivo	4.89×10⁶ S/m
Termika konduktivo	30.7 W/(m · K)
Diversaj
Elektronegativeco	1.63 (Pauling-skalo)
Joniga energio	1-a: 650,9 kJ/mol 2-a: 1414 kJ/mol 3-a: 2830 kJ/mol 4-a: 4507 kJ/mol 5-a: 6298,7 kJ/mol
Izotopoj
Izotopo Naturapero t1/2 radioaktiveco de disfalo Energio de disfalo MeV Produkto de radioaktiva disfalo 47V sinteza 32,6 min ε 29,28 47Ti 48V sinteza 15,97 tagoj ε 4,012 48Ti 49V sinteza 330 tagoj ε 0,602 49Ti 50V 0,25 % 1,4×10¹⁷ jaroj ε 2,208 50Ti β 1,037 50Cr 51V 99,75 % estas stabila kun 28 neŭtronoj 52V sinteza 3,743 min β 3,976 52Cr 53V sinteza 1,61 min β 3,436 53Cr
Se ne estas indikite alie, estas uzitaj unuoj de SI kaj SVP.

Trovejoj kaj trovaĵoj

Vanado nature troviĝas nur ligita. Nune konataj estas ĉirkaŭ 65 mineraloj, kiuj enhavas vanadon.

• patronito VS₄
• vanadinito [Pb₅(VO₄)3Cl]
• karnotito [K₂(UO₂)₂(VO₄)₂.3H₂O]
• kiel malpurigaĵo en magnetito, feroerco, kiu povas konsisti el ĝis 1–2 % da vanadio.

Same baŭksito kaj fosiliaj energiportantoj kiel nafto (kruda petrolo), karbo, petrolskisto kaj gudrosablo enhavas konsiderindajn kvantojn da vanado. Spektroanalize la ekzisto de vanadio estas pruvebla en lumo de suno kaj en kelkaj aliaj steloj.

Iom gravaj trovejoj situas en Sud-Afriko, Rusio, Aŭstralio, Usono kaj Finnlando.

Komponaĵoj

• Natria orto-vanadato

Bildaro

• 
  Elementa vanado
• 
  Vanado(V)-oksido