Joan Kalbino
Joan Kalbino[1] —jaiotzako izen-deiturez, Jehan Cauvin— (Noyon, Pikardia, Frantzia, 1509ko uztailaren 10a – Geneva, Suitza, 1564ko maiatzaren 27a) frantziar teologo protestante eta idazle bat izan zen. Erreforma Protestantearen garaian paper garrantzitsua jokatu zuen, kalbinismo izeneko teologia erreformatzailea garatu zuelako. Genevan finkaturik, Aita Santuen nagusitasuna errefuxatu zuen, eta bere teologian oinarritutako gobernu-sistema berria eratu zuen.
| Joan Kalbino | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Jehan Cauvin |
| Jaiotza | Noyon, 1509ko uztailaren 10a |
| Herrialdea |  Frantziako Erresuma Genevako Errepublika (1559 - |
| Lehen hizkuntza | frantsesa |
| Heriotza | Geneva, 1564ko maiatzaren 27a (54 urte) |
| Hobiratze lekua | Erregeen hilerria |
| Heriotza modua | : septizemia |
| Familia | |
| Aita | Gérard Cauvin |
| Ezkontidea(k) | Idelette Calvin |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Collège de la Marche (en)  Old University of Orléans (en) University of Bourges (en) Collège de Montaigu (en) University of Orléans (en) |
| Doktorego ikaslea(k) | Franciscus Junius (en) Lambert Daneau (en) |
| Hizkuntzak | latina frantsesa frantses ertaina alemana |
| Irakaslea(k) | Melchior Volmar (en) Andrea Alciato (en) Corderius (en) |
| Ikaslea(k) | ikusi
|
| Jarduerak | |
| Jarduerak | artzaina, Protestant reformer (en) , teologoa, abokatua eta idazlea |
| Lantokia(k) | Geneva eta Estrasburgo |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Influentziak | Agustin Hiponakoa eta Martin Luther |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | Kalbinismoa |
   | |
 | |
Polemista eta idazle apologetiko nekaezina izan zen Kalbino, eta eztabaida handiak sortu zituen. Gutun atseginak eta babesekoak ere trukatu zituen erreformatzaile askorekin, besteak beste, Philipp Melanchthon eta Heinrich Bullingerrekin. Erlijio Kristauaren Institutuez gain, Bibliako liburu gehienei, dokumentu konfesionalei eta beste tratatu teologiko batzuei buruzko iruzkinak idatzi zituen Kalbinok.
Bizitza
aldatuEliza Katolikoarekin lotura zuen familia batean jaio zen; haren aita elizbarrutiko apezpikuaren idazkaria zen. Oso hezkuntza gogorra izan zuen, eta izaera goibel uzkurra zuen. 1524-1527 bitartean, Parisko Montaigu ikastetxean egin zituen ikasketak, eta han ezagutu zuen humanismoa; nominalismoa ere aztertu zuen, eta kultura eskolastiko handia beretu zuen. Orléansen egin zuen Zuzenbideko doktoretza, eta Bourgesen teologia ikasi zuen Melchior Wolmar luterotarraren gidaritzapean; hark eman zion Erreformaren berri.
Parisera itzuli zen eta Erreformaren inguruko taldeetan mugitzen hasi zen. 1533an, esetsaldien beldurrez, Paris utzi eta Basileara joan zen; han Zwingliren dotrina ezagutu zuen. Basilean argitaratu zuen 1536ean bere dotrinaren berri ematen duen oinarrizko obra: Institutio religionis christianæ. Italian egonaldi labur bat egin ondoren, Genevako eliza eraberrituaren zuzendari izatera deitu zuten. Hiri horretan azken ondorioetaraino aplikatu zuen Zwingliren dotrina: antolamendu politikoa eta erlijozkoa bultzatu zuen, eta bizitza publikoak oso-osorik Ebanjelioaren legeen mende egon behar zuen. Hala, epaile publikoek ezarri behar zituzten zigorrak predikariek ezartzen zituzten.
Teokrazia horren gogorkeriak 1538an burgesiaren matxinada ekarri zuen, eta Kalbino Estrasburgora aldatu zen; han Liejako anabaptista baten alargunarekin (Idelette de Bure) ezkondu zen. 1541ean berriz deitu zioten Genebako batzordetik, eta hil arte tirano baten gisa gobernatu zuen hiria, hilarazi edo erbesteratu egiten baitzuen bere dotrina politikoen edo erlijiozkoen kontra agertzen zena. Beste askoren artean, Miguel Servet mediku nafarra hil zuten Kalbinoren aginduz.
Joan Kalbinoren adierazpena Miguel Serveten aurka
aldatu| « | Heretikoak barkatzea nahi dutenek asko balioesten dute errukia, baina hori krudelkeria da; izan ere, otsoak salbatzeagatik, bildotsa gaixoak babesgabe uzten dituzte. Mesedez eskatzen dizuet erantzuteko: Arrazoizkoa al da, batetik, heretikoek arimak larri iraintzeak doktrina faltsuz pozoituz, eta bestetik, Jainkoak ordenaturiko ezpatari heretikoen gorputzak ukitzea galaraztea? Arrazoizkoa al da, Jesu Kristoren gorputz osoa urratzea, gorputz-adar ustel baten kiratsak gorputz horretan jarrai dezan? | » |
—Geneva, 1554 | ||
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/11/28 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Joan Kalbino  |
Datuak: Q37577
Multimedia: John Calvin / Q37577