Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Edukira joan

Azpibeltz tintausain argi

Wikipedia, Entziklopedia askea
Azpibeltz tintausain argia
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaFungi
KlaseaAgaricomycetes
OrdenaAgaricales
FamiliaAgaricaceae
GeneroaAgaricus
Espeziea Agaricus xanthodermus
Genev., 1876
Mikologia
 
orriak himenioan
 
txapel erdi-esferikoa
 
himenioa askea da
 
hankak eraztuna dauka
 
espora marroiak dauzka
 
saprobioa da

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Azpibeltz tintausain
Agaricus xanthodermus

Azpibeltz tintausain argia (Agaricus xanthodermus) Agaricaceae familiako perretxiko espezie bat da.[1] Digeritzen zaila edo apur bat toxikoa.

Sinonimoak: Pratella campestris var. sylvicolas, Pratella xanthoderma, Psalliota xanthoderma, Pratella cretacea, Psalliota flavescens var. xanthoderma, Fungus xanthodermus.

Kapela: 6 eta 12 cm. arteko diametrokoa, kanpai forma trapezoidala du, eta, sarritan, tolesturak edo ildoak ditu ertzean; zeta-antzekoa, leuna, zuria eta grisez edo horiz tindatua. Azala hori biziz zikintzen da igurzten bada.

Orriak: Libreak, zabalak, sabeldunak, estu, argiak edo gris-haragi kolorekoak luzaroan, zahartzean ere gutxi iluntzen dira.

Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.

Hanka: Zuria, zetaduna, zilindriko-luzanga, oinarrian loditua eta erraboil baztertu batekin. Oinarria hori biziz zikintzen da igurtzita. Eraztuna zuria eta iraunkorra da.

Haragia: Lodia, zuria, iodo, tinta edo fenol usain gogor eta desatseginekoa; inoiz ez du anis usainik. Batzuetan usaina ahula da, egosi ondoren bakarrik hauteman daiteke. Zaporea ere desatsegina du.[2]

Etimologia: Agaricus hitza grezierazko “agarikon” hitzetik dator, perretxikoa, onddo-mota jakin batekoa, Dioscorides-en garaitik erabilitako izena. Xantoderma epitetoa berriz grezieratik dator, “xanthos” = horia, eta baita grezierazko “derma” = azala. Horitzeagatik

Jangarritasuna

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espezie hau baztertu egin behar da, zapore ona ez izateaz gain, batzuentzat pozoitsua da eta beste batzuentzat digeritzeko zaila.[3]

Nahasketa arriskua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Horitu egiten diren taldeko gainerako Agaricus-ekin. Agaricus sylvicola-rekin nahas liteke, baina hau ez da hain hori biziz zikintzen, eta anis usaina du, tinta edo fenolaren ordez.[4]

Sasoia eta lekua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udan eta udazkenean zirkuluetan edo taldeka, belardietan, lorategietan eta bide ertzetan.[5]

Banaketa eremua

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Mexiko, Ekuador, Txile, Argentina, Kanariak, Europa, Errusia, Iran, Israel, Himalaiako eremua, Kazakhstan, Uzbekistan, Hego Korea, Australia, Hegoafrika, Tanzania, Etiopia.[6]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza  •   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012  •   Euskalnatura  •   Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987  •   Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973  •   Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
  2. (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 337 or. ISBN 84-404-0530-8..
  3. (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 198 or. ISBN 84-505-1806-7..
  4. (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 888 or. ISBN 84-282-0541-6X(T.3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
  5. (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 316 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
  6. Agaricus xanthodermus: GBIF—the Global Biodiversity Information Facility.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]