Galdurotz

Galdurotz
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
	Herriko etxe bat, aurritan
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioaurrea
Udalerria	Lizoainibar-Arriasgoiti
Administrazioa
Mota	herri hustu
Izen ofiziala	Galdúroz/Galdurotz
Posta kodea	31486
Herritarra	galduroztar
Geografia
Koordenatuak	42°51′32″N 1°29′31″W / 42.85889°N 1.49194°W
Garaiera	798 metro
Distantzia	33,3 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	2 (2022)

Galdurotz^[1]^[a] Lizoainibar-Arriasgoiti udalerriko Arriasgoiti ibarreko etxalde bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

1970an jada despopulatu bezala agertzen zen. Hala ere, 2002an landatu zuten. 2022 urtean 2 biztanle zituen.

Bertako biztanleak galduroztarrak dira.

Izena

Galdurotz toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

Galduroz (1279)
Galdaroz (1279)
Gualdurroz (1280)
Galduroz (1366)
Galdroytz (1372)
Galdurotz (1378)
Galduroz (1591)
Galduroz (1802)
Galdurotz (1989)

Geografia

Galdurotz Arriasgoiti ibarran dago.

Ingurune naturala eta klima

Arriasgoiti Pirinioen (Erroibar) eta Pirinioaurrearen (Lizoainibar) arteko trantsizio-ibarra da, haitzarte estuak eta desnibel nabarmenak dituena. Ibaia zeharkatzen du Erro ibaiak, Irati-Aragoi ibaiaren adarrak.

Ibarreko klima azpi-mediterraneoa da, urteko batez besteko tenperatura 12 eta 13 gradu ingurukoa, eta batez besteko prezipitazioak 800 mm eta 1 000 mm bitartekoak. Urteko egun euritsuak 90 izaten dira, batez ere udaberri eta udazkenean. Uda garaian, bi hilabete lehor izaten dira, uztaila, eta, batez ere, abuztua.

Herrigunearen inguruko basoetan, birlandatutako pinuak dira nagusi. Birlandaketa hauek XIX. mendetik aurrera egin ziren, inguruko zerrategiek zuten hazkunde azkarreko zuhaitzen beharra zela eta. Oraindik ere, 100-120 hektarea gordetzen da.

Estazio meteorologikoak

Arriasgoitin dagoen Zalba herrian, itsasoaren mailatik 565 metrora, Nafarroako Gobernuak 1993n jarritako estazio meteorologikoa dago.^[3]

Datu klimatikoak (Zalba, 1993-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	17.0	21.0	25.0	28.0	31.0	38.5	37.5	39.6	35.0	29.2	22.0	17.2	39.6
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.1	9.3	12.5	15.6	19.1	24.3	27.1	27.3	23.4	18.4	11.7	8.6	17.1
Batez besteko tenperatura (ºC)	4.4	4.9	7.6	10.6	13.7	18.1	20.5	20.4	17.2	13.2	7.9	4.8	12.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	0.8	0.6	2.7	5.6	8.3	11.9	13.9	13.5	10.9	8.1	4.1	1.1	6.8
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-4.6	-4.5	-2.2	0.6	2.6	6.8	9.3	8.5	5.3	1.0	-2.3	-4.1	-4.6
Batez besteko prezipitazioa (mm)	118.8	100.2	94.8	92.3	74.5	54.9	38.4	39.6	64.7	80.1	121.0	108.5	987.8
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	2.3	45.7	63.6	62.8	50.0	81.8	72.9	74.0	64.0	74.8	47.8	95.5	95.5
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	15.1	13.9	13.1	14.3	12.8	7.9	6.1	6.3	8.6	11.9	15.7	15.0	140.7
Elur egunak (≥ 1 mm)	3.7	4.4	2.4	0.9	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	1.6	2.6	15.9
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua^[4]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Bertako herritarrek, 1427an, Orreagako Santa Mariako lehengusinari, 5 olo-kahizpa eta 24 soldata behar zituzten urtean. Abadia Bidarraiko mandatupean zegoen. 1427an 2 nekazari zituen eta 7 1553n eta 1646an. 44 biztanle zituen 1786an eta 62 1857an.

XIX. mendearen hasiera arte, Artzibarreko alkateak gobernatzen zuen —erregeordeak herritarrek proposaturik izendatua—, herriko erregidorearekin batera; beraz, Artzibarreko barrendegi bat zen Arriasgoitin, Amokainen bezala. 1850ean posta Uhartetik jasotzen zuen.

XIX. mendearen erdialdean, Galdurotz eta Amokain Nafarroako Foru Aldundiaren aurreko prozesu batean murgilduta zeuden, Artzibarren banandu eta Arriasgoitin eta Eguesibarren sartzeko, hurrenez hurren. Galdurotz eta Amokain eta Artzibarreko gainerako herrien artean "Arriasgoiti jarria izateagatik" egiten zutela argudiatu zuten. Bereizketa XIX. mendearen amaieran gertatu zen azkenean, eta Galdurotz Arriasgoitiko zati bihurtu zen.

68 biztanle zituen 1887an, 55 1900ean, 42 1910ean, 39 1920an, 22 1930ean, 20 1940an, 26 1950ean eta 21 1960an. Ez da ageri 1970eko Izendegian eta bai, baina bizi gabe, 1981ean. 2002. urtean berriz landatu zen.

Demografia

2022 urteko erroldaren arabera 2 biztanle zituen Galdurotzek.^[5]

2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
0	0	5	4	4	5	5	6	7	7	9	12	9	7	8	9	6	6	6	6	5

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ondasun nabarmenak

Trinitateko baseliza, Erdi Aroko kristiau eliza eta gaur egun baseliza.

Oharrak

↑ /galð̞úɾot͡s̻/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
↑ «Galdurotz - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Zalba» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
↑ Zalbako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
↑ «Galdurotz» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Lizoainibar-Arriasgoitiko Udalako webgune ofiziala

Datuak: Q12258120
Multimedia: Galdúroz/Galdurotz / Q12258120

[2] /galð̞úɾot͡s̻/ ahoskatua (laguntza)
Azentua: zorrotza bigarren silaban

[1] Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.

[3] «Galdurotz - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).

[4] Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Zalba» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).

[5] Zalbako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).

[6] «Galdurotz» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]