Luis de Morales

Luis de Morales
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Badajoz, 1509 (egutegi gregorianoa)
Herrialdea	Gaztelako Koroa
Heriotza	Badajoz, 1586ko maiatzaren 9a (76/77 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Irakaslea(k)	Pedro de Campaña (en)
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, artista eta marrazkilaria
Lan nabarmenak	ikusi Ecce Homo (en) ;
Mugimendua	manierismoa

Luis de Morales (Badajoz, Extremadura, 1509 aldean - Badajoz, Extremadura, 1589ko maiatzaren 9a^[1]), El Divino Morales deitua, espainiar Pizkundeko margolaria, manierismoaren jarraitzailea, izan zen. Oso teknika landua erabili zuen. Moralesen lanetan nabarmena da Leonardo da Vinciren eta flandestar zaharren eragina. Erlijioarekin lotutako gaiak landu zituen, Ama Birjina haurrarekin eta Jesu Kristoren bizitzako azken uneak batez ere.

Bizitza eta obra

Antonio Palomino margolari eta historialariak Moralesen jaiotza mende hasieran kokatzen badu ere, jaiotzarako data egingarriena 1520 urtea da. Juan Antonio Gaya Nuñok hainbat arazo aipatu ditu, eta 1509ko edo 1510eko Palominok proposatutako data onartzea ekarri du, zailtasunak baitaude bizitzako lehen etapako zenbait hutsune betetzeko. Horregatik, zenbait historialariek data atzeratu dute; horrela, August L. Mayer XVI. mendearen lehen laurdenean kokatu du, zehaztu gabe. Elizabeth du Gué Trapier-ek "ziur aski lehen zatian" kokatzen du, eta Werner Goldschmidtek bere jaiotzaren data 1543an jarri zuen, bere semea sei urte geroago jaiotzen baita. Gaya Nuñoren arabera, Morales 1520 aldera jaio zen, eta hogeita hamar urte zituen ezkondu zenean.

Bere prestakuntzarekin zerikusia duen guztia ere ez da segurua. Horrela, Gaya Nuñoren ikerketak jarraituz, hiru urrats eman ditzakegu bere formazioan: lehenengoa Sevillan, bestea Portugalen eta beste bat Italian.

Sevillan, Pedro de Campaña maisuarekin ikasi behar izan zuen Moralesek. Beste maisu, hiri eta tailerrekin formakuntza baten ideia baztertu behar ez den arren, Sevilla behe Extremadurako hiriburu naturala zen, eta sinesgarria da Moralesek bertan amaituko duela.

Portugalgo hezkuntzaren bigarren etapa bat ere bada, eta ez du begi samurrik ikusten bere margolanak Portugalgo eskolatik ekarritako lan manierista eta, zehatzago, Fray Carlosekin, Espinheiroko monasterioan eta Évora eskolako margolari nagusian kokatuta dagoen jatorri flamenkoko fraidearekin.

Azkenik, Italiako prestakuntza posible bati buruz hitz egin behar da; zehazki, Milanen, eta bertan ikasi ahal izan zuen nola ikertu eta ezagutu zituen Domenico Beccafumi eta Sebastiano del Piombo autoreen lanak. Izan ere, oraindik bizirik zeuden eta, besteak beste, Andrea Solario, Cesare da Sesto, Fra Bartolomeo, besteak beste.

1545. edo 1546. urte aldera amaitutzat ematen da prestakuntza-aldia. 1554ko hamarkadan lanean aurkitzen dugu, 1561-1563 urteetan, Arroyo de la Luz izeneko herrian.

Beste iturri batzuek, ordea, Italiara bidaiatzea ukatzen dute, herrialde horretako pinturaren eragina azalduz, Fernando Yañez eta Fernando de los Llanos leondarraren eta Valentzian garai hartan lan egiten zuten beste margolari batzuen bitartez.

Lanik aipagarrienak

Virgen del pajarito, 1546, San Agustin eliza, Madrid.
Piedad, 1560, Badajozeko katedrala.
San Juan de Ribera, 1564, Pradoko Museoa, Madrid^[2].
La Quinta Angustia: Cristo muerto en brazos de su madre, 1565 aldean, Pradoko Museoa, Madrid^[2].
Presentación en el templo, 1560-1568, Pradoko Museoa, Madrid^[2].
Virgen con el niño, 1568, Pradoko Museoa, Madrid^[2].
Virgen con el niño y San Juanito, 1570 aldean, Pradoko Museoa, Madrid^[2].
Ecce homo, 1570 aldean, Kataluniako Arte Museo Nazionala, Barcelona.

Iruditegia

Irudi bat handitzeko, klika ezazu gainean.

Pietà, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, Madrid.
Ecce Homo, Hispanic Society of America, New York.
San Juan de Ribera, 1564, Pradoko Museoa, Madrid.
San Esteban, Pradoko Museoa, Madrid.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/01/12 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Gaston SORTAIS: Luis de Morales Catholic Encyclopedia (1913)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Luis de Morales Museodelprado.es

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Luis de Morales

Datuak: Q703250
Multimedia: Luis de Morales / Q703250

[1] Gaston SORTAIS: Luis de Morales Catholic Encyclopedia (1913)

[prad-2] Luis de Morales Museodelprado.es

[1]

[2]