Bewurkje "Russysk"
De feroaring kin weromset wurde. Kontrolearje de ferliking hjirûnder om wis te wêzen dat jo dit feroarje wolle, en druk dan op publisearje om it weromsetten troch te fieren.
| Lêste ferzje | Jo tekst | ||
| Rigel 11: | Rigel 11: | ||
:[[Balto-Slavyske talen|Balto-Slavysk]] |
:[[Balto-Slavyske talen|Balto-Slavysk]] |
||
::[[Slavyske talen|Slavysk]] |
::[[Slavyske talen|Slavysk]] |
||
:::[[ |
:::[[East-Slavyske talen|East-Slavysk]]| |
||
skrift = it [[Sirillyske alfabet|Sirillysk]]| |
skrift = it [[Sirillyske alfabet|Sirillysk]]| |
||
bibeloersetting = | |
bibeloersetting = | |
||
| Rigel 17: | Rigel 17: | ||
taalkoade ISO 639-1 = ru | |
taalkoade ISO 639-1 = ru | |
||
taalkoade ISO 639-2 = rus | |
taalkoade ISO 639-2 = rus | |
||
taalkoade ISO 639-3/DIS = |
|taalkoade ISO 639-3/DIS = | |
||
}} |
}} |
||
It '''Russysk''' (русский язык) is ien fan de grutste talen fan’e wrâld en de grutste kultuertaal yn Jeropa. It Russysk heart ta de [[Yndo-Jeropeeske talen|Yndo-Jeropeeske]] [[taalfamylje]]. Binnen dizze taalfamylje heart it ta de [[Slavyske taal|Slavyske talen]]. It Russysk foarmet tegearre mei it [[Oekraynsk]] en it [[Wytrussysk]] de East-Slavyske taalgroep. |
|||
It '''Russysk''' (русский язык) is ien fan de grutste talen fan’e wrâld en de grutste kultuertaal yn Jeropa. It Russysk heart ta de [[Yndo-Jeropeeske talen|Yndo-Jeropeeske]] [[taalfamylje]]. Binnen dizze taalfamylje heart it ta de [[Slavyske taal|Slavyske talen]]. It Russysk foarmet tegearre mei it [[Oekraynsk]] en it [[Wyt-Russysk]] de East-Slavyske taalgroep. |
|||
== Status en geografyske fersprieding == |
== Status en geografyske fersprieding == |
||
It Russysk is de offisjele taal fan de [[Ruslân|Russyske Federraasje]] en ien fan de wurktalen fan de [[Feriene Naasjes|FN]]. Neist it Russysk wurdt yn Ruslân noch in hûnderttal oare talen sprutsen, wêrûnder [[Tsjetsjeensk]], [[Tataarsk]], [[Kirgizysk]], [[Basjkiersk]]. Yn de [[Sovjet-Uny]] waard it Russysk as [[lingua franca]] brûkt; yn guon eardere Sovjetrepubliken hat de taal dy status noch altyd, mar net mear sa bot as doe. |
It Russysk is de offisjele taal fan de [[Ruslân|Russyske Federraasje]] en ien fan de wurktalen fan de [[Feriene Naasjes|FN]]. Neist it Russysk wurdt yn Ruslân noch in hûnderttal oare talen sprutsen, wêrûnder [[Tsjetsjeensk]], [[Tataarsk]], [[Kirgizysk]], [[Basjkiersk]]. Yn de [[Sovjet-Uny]] waard it Russysk as [[lingua franca]] brûkt; yn guon eardere Sovjetrepubliken hat de taal dy status noch altyd, mar net mear sa bot as doe. |
||
Russysk wurdt yn Jeropa û.o. sprutsen yn [[Estlân]] (neist [[Estysk]]), [[Georgje]] (neist [[Georgysk]], [[Abgazysk]], [[Ossetysk]], [[Armeensk]] en [[Turksk]]), [[Letlân]] (neist [[Letsk]]), [[Litouwen]] (tegearre mei [[Litousk]] en [[Poalsk]]), [[Republyk Moldaavje|Moldaavje]] (neist [[Roemeensk]], [[Oekraynsk]], [[Bulgaarsk]], [[Turksk]] en [[Gagaoezysk]]), [[Oekraïne]] (neist [[Oekraynsk]], [[Krim-Tataarsk]], [[Gagaoezysk]], [[Roemeensk]], [[Hongaarsk]], [[Bulgaarsk]], [[Poalsk]], [[Dútsk]], [[Sloveensk]], [[ |
Russysk wurdt yn Jeropa û.o. sprutsen yn [[Estlân]] (neist [[Estysk]]), [[Georgje]] (neist [[Georgysk]], [[Abgazysk]], [[Ossetysk]], [[Armeensk]] en [[Turksk]]), [[Letlân]] (neist [[Letsk]]), [[Litouwen]] (tegearre mei [[Litousk]] en [[Poalsk]]), [[Republyk Moldaavje|Moldaavje]] (neist [[Roemeensk]], [[Oekraynsk]], [[Bulgaarsk]], [[Turksk]] en [[Gagaoezysk]]), [[Oekraïne]] (neist [[Oekraynsk]], [[Krim-Tataarsk]], [[Gagaoezysk]], [[Roemeensk]], [[Hongaarsk]], [[Bulgaarsk]], [[Poalsk]], [[Dútsk]], [[Sloveensk]], [[Wyt-Russsysk]] en [[Gryksk]]) en [[Wyt-Ruslân]] (neist [[Wyt-Russysk]], [[Oekraynsk]] en [[Poalsk]]). |
||
[[Ofbyld:SlovoOPolkuIgoreve.png|thumb|right|''It [[Igorliet]], ien fan de âldst bekende literêre Russyske teksten.'']] |
[[Ofbyld:SlovoOPolkuIgoreve.png|thumb|right|''It [[Igorliet]], ien fan de âldst bekende literêre Russyske teksten.'']] |
||
== Skiednis == |
== Skiednis == |
||
Hja geane der fan út dat yn it twadde millennium foar Kr. binnen de [[Yndo-Jeropeeske talen|Yndo-Jeropeeske]] [[taalfamylje]] it Protoslavyske dialekt ûntstie, dat him losmakke hie út de [[Balto-Slavyske talen|Balto-Slavyske]] groep. Yn it earste millennium nei Kr. hat it Protoslavysk him transformearre yn it [[Oerslavysk]]. Yn de 6e-7e |
Hja geane der fan út dat yn it twadde millennium foar Kr. binnen de [[Yndo-Jeropeeske talen|Yndo-Jeropeeske]] [[taalfamylje]] it Protoslavyske dialekt ûntstie, dat him losmakke hie út de [[Balto-Slavyske talen|Balto-Slavyske]] groep. Yn it earste millennium nei Kr. hat it Protoslavysk him transformearre yn it [[Oerslavysk]]. Yn de 6e-7e ieu foel de taal útien yn trije groepen dialekten: de [[East-Slavyske talen|East-Slavyske]], de [[West-Slavyske talen|West-Slavyske]] en de [[Súd-Slavyske talen|Súd-Slavyske]] groep. Ut de East-Slavyske dialekten ûntstienen yn de 14e-15e ieu it Russysk (Grutrussysk), it [[Oekraynsk]] (Lytsrussysk) en it [[Wyt-Russysk]]. Yn de 16e-17e ieu ûntstienen der Noard- en Súd-Russyske dialekten en Middelgrutrussyske oergongsdialekten. |
||
De âldste skriftlike boarnen yn de skiednis fan it Russysk binne de [[Kodeks fan Novgorod]] (earste kwart 11de |
De âldste skriftlike boarnen yn de skiednis fan it Russysk binne de [[Kodeks fan Novgorod]] (earste kwart 11de ieu), it [[Ostromir-evangeelje]] (1056/57) yn it Tsjerkeslavysk en koarte [[Bjirkebasttekst|brieven op bjirkebast]] (fan de 11de ieu ôf) yn [[Oudnovgorods|Oudnovgorods dialekt]]. Yn de midsieuwen waard de diskrepânsje tusken skreaune en sprutsen taal hieltiten grutter, trochdat men yn de literatuer in argaysk Russysk brûken bleaun dat sterk leunde op it [[Tsjerkeslavysk]], wylst de sprutsen taal him fierder ûntwikkele. It autobiografyske "Libben" fan aartspreester [[Avvakoem Petrov]] út de twadde helte fan de [[17e ieu]] wie skreaun yn de sprutsen folkstaal en dêrmei it earste wurk fan de Russyske literatuer. |
||
[[Ofbyld: |
[[Ofbyld:RussianLanguageMap1.png|right|thumb|400px|Wrâldwiid brûken fan it Russysk]] |
||
[[Michail Lomonosov]] lei de grûnslach foar it moderne Russysk yn de twadde helt fan de 18e |
[[Michail Lomonosov]] lei de grûnslach foar it moderne Russysk yn de twadde helt fan de 18e ieu; [[Nikolaj Karamzin]] skoep ein [[18e ieu]] de literêre noarm wêrop [[Aleksandr Poesjkin]] fierder bouwe koe. De hjoeddeiske Russyske literêre taal is om 1800 hinne ûntstien op basis fan it Moskouske dialekt. |
||
Yn it Russysk kin men in protte lienwurden fine út it [[Frânsk]], [[Dútsk]], [[Latyn]] en út Turkske talen, wêrûnder it [[Tataarsk]]. |
Yn it Russysk kin men in protte lienwurden fine út it [[Frânsk]], [[Dútsk]], [[Latyn]] en út Turkske talen, wêrûnder it [[Tataarsk]]. |
||
It Russysk hat in grutte ynfloed ûndergien fan it Tsjerkeslavysk, wat der ta laat hat dat noch altyd in soad saneamd [[Tsjerkeslavisme]]n yn it moderne Russysk fûn wurde kinne. |
It Russysk hat in grutte ynfloed ûndergien fan it Tsjerkeslavysk, wat der ta laat hat dat noch altyd in soad saneamd [[Tsjerkeslavisme]]n yn it moderne Russysk fûn wurde kinne. |
||
== |
== Kenmerken == |
||
=== Alfabet === |
=== Alfabet === |
||
It Russysk makket gebrûk fan in fariant fan it [[syrillyske alfabet]], dat yn syn hjoeddeiske foarm bestiet sûnt [[1918]], doe’t it alfabet herfoarme waard en in pear lettertekens ôfskaft binne. De lêste grutte spellingherfoarming is trochfierd yn [[1956]]. It hjoeddeiske Russyske alfabet hat 33 letters: |
It Russysk makket gebrûk fan in fariant fan it [[syrillyske alfabet]], dat yn syn hjoeddeiske foarm bestiet sûnt [[1918]], doe’t it alfabet herfoarme waard en in pear lettertekens ôfskaft binne. De lêste grutte spellingherfoarming is trochfierd yn [[1956]]. It hjoeddeiske Russyske alfabet hat 33 letters: |
||
| Rigel 57: | Rigel 58: | ||
==== Hurde en sêfte bylûden ==== |
==== Hurde en sêfte bylûden ==== |
||
De measte bylûden komme foar yn in saneamde hurde en sêfte ([[palatalisaasje|palatalisearre]]) fariant. It ferskil tusken hurd en sêft is betsjuttingûnderskiedend en wjerspegelet him yn de stavering. By de útspraak fan in palatalisearre bylûd beweecht de [[tonge (anatomy)|tonge]] him rjochting it hurde [[ |
De measte bylûden komme foar yn in saneamde hurde en sêfte ([[palatalisaasje|palatalisearre]]) fariant. It ferskil tusken hurd en sêft is betsjuttingûnderskiedend en wjerspegelet him yn de stavering. By de útspraak fan in palatalisearre bylûd beweecht de [[tonge (anatomy)|tonge]] him rjochting it hurde [[ferwulft]] ([[palatum]]), wêrtroch in lichte ''j''-klank te hearren is. Sa klinkt de sêfte ''n'' lykas de ''nj'' ([[Ynternasjonaal Fonetysk Alfabet|ɲ]]) yn it Fryske wurd "bra''nj''e". |
||
==== Fokaalreduksje ==== |
==== Fokaalreduksje ==== |
||
| Rigel 70: | Rigel 71: | ||
=== Grammatika === |
=== Grammatika === |
||
It Russysk is een taal dy’t frijwat [[fleksje]] |
It Russysk is een taal dy’t frijwat [[fleksje]] kent; dit betsjut dat wurden feroarje neffens harren grammatikale funksje yn de sin. Hjir spylje de [[namfal]]len in kaairol. It hjoeddeiske Russysk hat seis namfallen: [[nominatyf]], [[genityf]], [[datyf]], [[akkusatyf]], [[ynstrumentalis]] en [[prepositionalis]]/[[lokatyf]]. It Russysk hat trije [[geslacht (taalkunde)|wurdgeslachten]]: manlik, froulik en ûnsidich, dy’t yn’e regel [[morfology]]sk markearre binne. Yn de [[ferbûging]] wurdt ûnderskied makke tusken de geslachten en tusken iental en meartal, wat resultearret yn in grut tal útgongen. It Russysk hat gjin [[lidwurd]]en. |
||
It Russyske [[tiidwurd]] hat trije [[tiid|tiden]]: de tsjintwurdige tiid, doetiid en takomstige tiid. De tsjintwurdige en takomstige tiid wurde bûgd mei [[persoan (taalkunde)|persoan]] (1e, 2e, 3e) en getal; yn de doetiid wurdt ûnderskied makke tusken manlik, froulik, ûnsidich en meartal. Der binne twa typen bûgings, hoewol’t binnen dizze haadtypen ôfsûnderlike bûgings oanwiisd wurde kinne. It slimste ûndediel fan de Russyske grammatika is it saneamde [[tiidwurdaspekt|aspekt]]. Men ûnderskiedet it [[ymperfektyf aspekt|ymperfektive]] en [[perfectyf aspekt|perfektive]] aspekt. De measte tiidwurden besteane yn twa farianten, in ymperfektive en in perfektive foarm, dy’t tegearre in [[aspektpear]] neamd wurde. It ymperfektive aspekt besjocht de hanneling op himsels, it perfektive aspekt besjocht de hanneling yn in kontekst fan sitewaasjewikseling of resultaat. |
It Russyske [[tiidwurd]] hat trije [[tiid|tiden]]: de tsjintwurdige tiid, doetiid en takomstige tiid. De tsjintwurdige en takomstige tiid wurde bûgd mei [[persoan (taalkunde)|persoan]] (1e, 2e, 3e) en getal; yn de doetiid wurdt ûnderskied makke tusken manlik, froulik, ûnsidich en meartal. Der binne twa typen bûgings, hoewol’t binnen dizze haadtypen ôfsûnderlike bûgings oanwiisd wurde kinne. It slimste ûndediel fan de Russyske grammatika is it saneamde [[tiidwurdaspekt|aspekt]]. Men ûnderskiedet it [[ymperfektyf aspekt|ymperfektive]] en [[perfectyf aspekt|perfektive]] aspekt. De measte tiidwurden besteane yn twa farianten, in ymperfektive en in perfektive foarm, dy’t tegearre in [[aspektpear]] neamd wurde. It ymperfektive aspekt besjocht de hanneling op himsels, it perfektive aspekt besjocht de hanneling yn in kontekst fan sitewaasjewikseling of resultaat. |
||
| Rigel 79: | Rigel 80: | ||
It wurdaksint yn it Russysk hat gjin fêste regels en is faak ûnfoarspelber, it kin binnen in bûging ferspringe. |
It wurdaksint yn it Russysk hat gjin fêste regels en is faak ûnfoarspelber, it kin binnen in bûging ferspringe. |
||
== |
=== Dialekten === |
||
De [[transliteraasje]] fan it Russyske [[namme]]n nei it [[Frysk]] giet sa: |
|||
{| class=wikitable |
|||
|- style="vertical-align: bottom; background: #eee;" |
|||
! Letter |
|||
! Transliteraasje |
|||
|- |
|||
| А а |
|||
| a |
|||
|- |
|||
| Б б |
|||
| b |
|||
|- |
|||
| В в |
|||
| v |
|||
|- |
|||
| Г г |
|||
| g |
|||
|- |
|||
| Д д |
|||
| d |
|||
|- |
|||
| Е е |
|||
| je / e, sjoch noat 1 |
|||
|- |
|||
| Ё ё |
|||
| jo |
|||
|- |
|||
| Ж ж |
|||
| zj |
|||
|- |
|||
| З з |
|||
| z |
|||
|- |
|||
| И и |
|||
| i |
|||
|- |
|||
| Й й |
|||
| j |
|||
|- |
|||
| К к |
|||
| k |
|||
|- |
|||
| Л л |
|||
| l |
|||
|- |
|||
| М м |
|||
| m |
|||
|- |
|||
| Н н |
|||
| n |
|||
|- |
|||
| О о |
|||
| o |
|||
|- |
|||
| П п |
|||
| p |
|||
|- |
|||
| Р р |
|||
| r |
|||
|- |
|||
| С с |
|||
| s |
|||
|- |
|||
| Т т |
|||
| t |
|||
|- |
|||
| У у |
|||
| û <small>(foar in r better: oe)</small> |
|||
|- |
|||
| Ф ф |
|||
| f |
|||
|- |
|||
| Х х |
|||
| ch |
|||
|- |
|||
| Ц ц |
|||
| ts |
|||
|- |
|||
| Ч ч |
|||
| tsj |
|||
|- |
|||
| Ш ш |
|||
| sj |
|||
|- |
|||
| Щ щ |
|||
| sjtsj |
|||
|- |
|||
| Ъ ъ |
|||
| sjoch noat 2 |
|||
|- |
|||
| Ы ы |
|||
| y |
|||
|- |
|||
| Ь ь |
|||
| sjoch noat 3 |
|||
|- |
|||
| Э э |
|||
| e |
|||
|- |
|||
| Ю ю |
|||
| jû <small>(foar in r better: joe)</small> |
|||
|- |
|||
| Я я |
|||
| ja |
|||
|} |
|||
noat 1: Е е: gauris transliterearre as 'e', mar faker eins de klank fan 'je' yn "jern" (dus bgl. we skriuwe "Aleksander", mar de útspraak is eins mear "Aljeksander")<br> |
|||
noat 2: Ъ ъ = it hurdteken, dat komt foar dat de foarôfgeande konsonant palatalisearre wurdt; kin beskôge wurde as in [[stomme letter]] (palatalisaasje is koartsein dat der in j-klank efteroan komt, dus l-lj, m-mj, s-sj, ensfh.)<br> |
|||
noat 3: Ь ь = it sêftteken, dat soarget foar palatalisaasje fan 'e foarôfgeande konsonant; meastal beskôge as in stomme letter, soms werjûn troch in 'j' |
|||
== Dialekten == |
|||
Yn it Jeropeeske diel fan Ruslân ûnderskiedet men trochstrings trije dialektgroepen: Noard-, Sintraal- en Súd-Russyske dialekten. Wêrby’t de Sintraal-Russyske dialekten as oergongsdialekten beskôge wurde omdat dizze én Noard- én Súd-Russyske eleminten yn har hawwe. |
Yn it Jeropeeske diel fan Ruslân ûnderskiedet men trochstrings trije dialektgroepen: Noard-, Sintraal- en Súd-Russyske dialekten. Wêrby’t de Sintraal-Russyske dialekten as oergongsdialekten beskôge wurde omdat dizze én Noard- én Súd-Russyske eleminten yn har hawwe. |
||
Hoewol’t it areaal fan dizze dialekten tige grutte ôfmjittings hat, binne de ferskillen mei it Standertrussysk (de Moskouske noarm) net sadanich, dat dialektsprekkers ûnfersteanber binne foar ien út Moskou. Yn dit opsicht binne de ferskillen net sa grut as yn it Nederlânske taalgebiet, |
Hoewol’t it areaal fan dizze dialekten tige grutte ôfmjittings hat, binne de ferskillen mei it Standertrussysk (de Moskouske noarm) net sadanich, dat dialektsprekkers ûnfersteanber binne foar ien út Moskou. Yn dit opsicht binne de ferskillen net sa grut as yn it Nederlânske taalgebiet, wêr’t in soad minsken muoite hawwe om bygelyks [[Grinzers]] of [[West-Flaamsk]] dialekt te ferstean. Middels unifikaasje troch it ûnderwiis yn de Sovjetperioade en de trek nei de stêden is der by in soad dialekten in seker ferfal yntreden; de jongste generaasje sprekt faak gjin suver dialekt mear, mar Standertrussysk mei dialekteleminten of mei in dialektsubstraat. Benammen op it mêd fan útspraak en yntonaasje besteane der oansjenlike ferskillen ten opsichte fan de Russyske standerttaal. |
||
=== |
==== Noard-Russyske dialekten ==== |
||
Ten noardeasten fan de line [[Ladogamar]]-[[Novgorod]]-[[Jaroslavl]] treft men dialekten oan dy’t as belangrykste kenmerk ''[[okanje]]'' (оканье - "''o'' sizze") hawwe: de ûnbeklamme ''o'' wurdt net redusearre, mar útsprutsen as [o] (sjoch [[#Fokaalreduksje|de seksje fokaalreduksje]]). Fierders binne kenmerkend in gutturale ''g'' en in hurde ''t'' yn de útgong fan de tredde persoan (iental en meartal) fan it tiidwurd (oerienkommend mei de standerttaal). Under de Noard-Russyske dialekten ûnderskiedet men as subgroepen: de dialektengroep fan [[Ladoga]] en [[Tichvin]], fan [[Kostroma]], fan [[Vologda (stêd)|Vologda]], fan [[Onega (stêd)|Onega]] en fan [[Belozersk]]. |
Ten noardeasten fan de line [[Ladogamar]]-[[Novgorod]]-[[Jaroslavl]] treft men dialekten oan dy’t as belangrykste kenmerk ''[[okanje]]'' (оканье - "''o'' sizze") hawwe: de ûnbeklamme ''o'' wurdt net redusearre, mar útsprutsen as [o] (sjoch [[#Fokaalreduksje|de seksje fokaalreduksje]]). Fierders binne kenmerkend in gutturale ''g'' en in hurde ''t'' yn de útgong fan de tredde persoan (iental en meartal) fan it tiidwurd (oerienkommend mei de standerttaal). Under de Noard-Russyske dialekten ûnderskiedet men as subgroepen: de dialektengroep fan [[Ladoga]] en [[Tichvin]], fan [[Kostroma]], fan [[Vologda (stêd)|Vologda]], fan [[Onega (stêd)|Onega]] en fan [[Belozersk]]. |
||
Oant ûngefear 1950 wykten de Noard-Russyske dialekten ek kwa leksikon sterk ôf fan wat men op oare plakken yn Ruslân spruts. Troch de isolearre lizzing fan in soad streken hienen benammen dizze dialekten in soad |
Oant ûngefear 1950 wykten de Noard-Russyske dialekten ek kwa leksikon sterk ôf fan wat men op oare plakken yn Ruslân spruts. Troch de isolearre lizzing fan in soad streken hienen benammen dizze dialekten in soad argaïsmen hâlden. De dialekten dy’t yn de [[Oeralgeberchte|Oeral]] sprutsen wurde kinne ek ta de Noard-Russyske groep rekkene wurde. |
||
=== Sintraal |
==== Sintraal-Russyske dialekten ==== |
||
De noardlike grins fan harren areaal rint fan [[Sint-Petersburch]] oer Novgorod en [[Ivanovo]] oant [[Nizjni Novgorod]] en [[Tsjeboksary]], de súdlike grins rint fan [[Velikije Loeki]] oer [[Moskou]] oant [[Penza]]. Dizze dialekten binne oergongsdialekten. Yn it easten wurdt in ûnbeklamme ''o'' as [o] útsprutsen, yn it westen as in [a]; dit ferskynsel wurdt ''[[akanje]]'' (аканье - "''a'' sizze") neamd. Men ûnderskiedet de folgjende groepen: West-Sintraal-Russysk fan [[Pskov]], West-Sintraal-Russysk fan Novgorod, East-Sintraal-Russysk fan Moskou en omkriten, East-Sintraal-Russysk fan [[Jegorevsk]] en omkriten, East-Sintraal-Russysk fan [[Temnikov]] en omkriten en East-Sintraal-Russysk fan it gebiet om [[Vladimir ( |
De noardlike grins fan harren areaal rint fan [[Sint-Petersburch]] oer Novgorod en [[Ivanovo]] oant [[Nizjni Novgorod]] en [[Tsjeboksary]], de súdlike grins rint fan [[Velikije Loeki]] oer [[Moskou]] oant [[Penza]]. Dizze dialekten binne oergongsdialekten. Yn it easten wurdt in ûnbeklamme ''o'' as [o] útsprutsen, yn it westen as in [a]; dit ferskynsel wurdt ''[[akanje]]'' (аканье - "''a'' sizze") neamd. Men ûnderskiedet de folgjende groepen: West-Sintraal-Russysk fan [[Pskov]], West-Sintraal-Russysk fan Novgorod, East-Sintraal-Russysk fan Moskou en omkriten, East-Sintraal-Russysk fan [[Jegorevsk]] en omkriten, East-Sintraal-Russysk fan [[Temnikov]] en omkriten en East-Sintraal-Russysk fan it gebiet om [[Vladimir (stad)|Vladimir]] oant de [[Wolga]]. |
||
=== |
==== Súd-Russyske dialekten ==== |
||
De areaalgrins fan dizze dialekten besuden Velikije Loeki rint oer [[Rjazan]] oant [[Tambov]]. Yn dizze dialekten wurdt de ûnbeklamme ''a'' <!-- o ? --> as in [a] útsprutsen, ken men in [[frikatyf|frikative]] ''g'' en in sêfte ''t'' yn de tredde persoan fan it tiidwurd, wêr’t de standerttaal in hurde ''t'' hat. Binnen dizze groep binne der trije subgroepen: de dialektengroep fan Rjazan, fan it [[Dnjepr]]-gebiet en fan [[Oskol]]. |
De areaalgrins fan dizze dialekten besuden Velikije Loeki rint oer [[Rjazan]] oant [[Tambov]]. Yn dizze dialekten wurdt de ûnbeklamme ''a'' <!-- o ? --> as in [a] útsprutsen, ken men in [[frikatyf|frikative]] ''g'' en in sêfte ''t'' yn de tredde persoan fan it tiidwurd, wêr’t de standerttaal in hurde ''t'' hat. Binnen dizze groep binne der trije subgroepen: de dialektengroep fan Rjazan, fan it [[Dnjepr]]-gebiet en fan [[Oskol]]. |
||
Echt ôfwikende foarmen fan it Russysk fynt men benammen ûnder oare etnyske groepen yn de eartiidske [[Sovjet-Uny]]. Yn de tiid fan it keizerryk waard der |
Echt ôfwikende foarmen fan it Russysk fynt men benammen ûnder oare etnyske groepen yn de eartiidske [[Sovjet-Uny]]. Yn de tiid fan it keizerryk waard der fanút Moskou in agressive [[russifikaasje]]polityk fierd, dy’t yn de Sovjettiid sa no en dan fuortset waard. Hjirfoar is it Russysk in soad te hearren yn benammen de stêden en ûnder de heech opliedene befolking. .Mei de Slavyske sustertalen it [[Wyt-Russysk]] en it [[Oekraysnk]] foarme it Russysk de [[mingtaal|mingtalen]] [[Trasjanka]] resp. [[Soerzjyk]]. |
||
== Wikselwurking mei it Nederlânsk == |
== Wikselwurking mei it Nederlânsk == |
||
| Rigel 289: | Rigel 179: | ||
* [[doerak]] |
* [[doerak]] |
||
* [[oekaze]] |
* [[oekaze]] |
||
* [[ |
* [[tolk]] |
||
* [[yntelligintsia]] |
* [[yntelligintsia]] |
||
* [[romtefarder|kosmonaut]] |
* [[romtefarder|kosmonaut]] |
||
| Rigel 299: | Rigel 189: | ||
* {{ru}} [http://www.multitran.ru/c/m.exe?&L1=2&L2=24&sendcookielangs=1 multitran: Russisch-Nederlânsk wurdboek online] - mei alternative skriuwwizen |
* {{ru}} [http://www.multitran.ru/c/m.exe?&L1=2&L2=24&sendcookielangs=1 multitran: Russisch-Nederlânsk wurdboek online] - mei alternative skriuwwizen |
||
* {{ru}} [http://www.sokr.ru/ sokr: zoekfunctie voor Russyske ôfkoartings] |
* {{ru}} [http://www.sokr.ru/ sokr: zoekfunctie voor Russyske ôfkoartings] |
||
* {{en}} [http:// |
* {{en}} [http://wikitravel.org/en/Russian Russian Phrasebook at Wikitravel] |
||
* {{en}} [http://www.freelanguagecourses.com/language/russian/princeton-russian-course-51/ Free Princeton Russian Course Download] |
* {{en}} [http://www.freelanguagecourses.com/language/russian/princeton-russian-course-51/ Free Princeton Russian Course Download] |
||
* {{en}} [http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Russian_Swadesh_list Russyske Swadeshlist] |
* {{en}} [http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:Russian_Swadesh_list Russyske Swadeshlist] |
||
| Rigel 306: | Rigel 196: | ||
{{YnterWiky|code=ru}} |
{{YnterWiky|code=ru}} |
||
[[Kategory:Russysk| ]] |
|||
[[Kategory:Slavyske talen]] |
[[Kategory:Slavyske talen]] |
||
[[Kategory: |
[[Kategory:Ruslân]] |
||
[[Kategory:Taal yn Ruslân]] |
|||
[[ab:Урыс бызшәа]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Abgaazje]] |
|||
[[af:Russies]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Armeenje]] |
|||
[[ay:Rusi aru]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Azerbeidzjan]] |
|||
[[ak:Russian kasa]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Bulgarije]] |
|||
[[als:Russische Sprache]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Estlân]] |
|||
[[am:መስኮብኛ]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Finlân]] |
|||
[[an:Idioma ruso]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Georgje]] |
|||
[[ang:Russisc sprǣc]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Grikelân]] |
|||
[[ar:لغة روسية]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Kazachstan]] |
|||
[[arc:ܠܫܢܐ ܪܘܣܝܐ]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Kirgyzje]] |
|||
[[arz:روسى]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Letlân]] |
|||
[[ast:Rusu]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Litouwen]] |
|||
[[av:ГІурус мацI]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Moldaavje]] |
|||
[[az:Rus dili]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Mongoalje]] |
|||
[[ba:Урыҫ теле]] |
|||
[[Kategory:Taal yn de Oekraïne]] |
|||
[[bar:Russische Sproch]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Oezbekistan]] |
|||
[[ |
[[bat-smg:Rosu kalba]] |
||
[[bcl:Ruso]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Roemeenje]] |
|||
[[be:Руская мова]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Sina]] |
|||
[[be-x-old:Расейская мова]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Slowakije]] |
|||
[[bg:Руски език]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Súd-Osseesje]] |
|||
[[bi:Toktok Rusia]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Tadzjikistan]] |
|||
[[bn:রুশ ভাষা]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Turkmenistan]] |
|||
[[bo:ཨུ་རུ་སུའི་སྐད།]] |
|||
[[Kategory:Taal yn Wyt-Ruslân]] |
|||
[[br:Rusianeg]] |
|||
[[bs:Ruski jezik]] |
|||
[[bxr:Ород хэлэн]] |
|||
[[ca:Rus]] |
|||
[[ce:Órsiyn mott]] |
|||
[[ceb:Rinuso]] |
|||
[[cy:Rwseg]] |
|||
[[ckb:زمانی ڕووسی]] |
|||
[[co:Lingua russia]] |
|||
[[crh:Rus tili]] |
|||
[[cs:Ruština]] |
|||
[[csb:Rusczi jãzëk]] |
|||
[[cu:Роусьскъ ѩꙁꙑкъ]] |
|||
[[cv:Вырăс чĕлхи]] |
|||
[[da:Russisk (sprog)]] |
|||
[[de:Russische Sprache]] |
|||
[[diq:Ruski]] |
|||
[[dsb:Rusojska rěc]] |
|||
[[dv:ރޫސީ]] |
|||
[[el:Ρωσική γλώσσα]] |
|||
[[eml:Róss]] |
|||
[[en:Russian language]] |
|||
[[eo:Rusa lingvo]] |
|||
[[es:Idioma ruso]] |
|||
[[et:Vene keel]] |
|||
[[eu:Errusiera]] |
|||
[[fa:زبان روسی]] |
|||
[[fi:Venäjän kieli]] |
|||
[[fiu-vro:Vinne kiil]] |
|||
[[fr:Russe]] |
|||
[[frp:Russo]] |
|||
[[ga:An Rúisis]] |
|||
[[gag:Rus dili]] |
|||
[[gan:俄語]] |
|||
[[gd:Ruisis]] |
|||
[[gl:Lingua rusa]] |
|||
[[got:𐍂𐌿𐍃𐌰𐍂𐌰𐌶𐌳𐌰]] |
|||
[[gv:Rooshish]] |
|||
[[hak:Ngò-lò-sṳ̂-ngî]] |
|||
[[he:רוסית]] |
|||
[[hi:रूसी भाषा]] |
|||
[[hy:Ռուսերեն]] |
|||
[[hif:Russi bhasa]] |
|||
[[hr:Ruski jezik]] |
|||
[[hsb:Rušćina]] |
|||
[[ht:Lang ris]] |
|||
[[hu:Orosz nyelv]] |
|||
[[ia:Lingua russe]] |
|||
[[id:Bahasa Rusia]] |
|||
[[yi:רוסיש]] |
|||
[[ik:Uruusiq uqautchit]] |
|||
[[ilo:Pagsasao a Rúso]] |
|||
[[io:Rusiana linguo]] |
|||
[[yo:Èdè Rọ́síà]] |
|||
[[is:Rússneska]] |
|||
[[it:Lingua russa]] |
|||
[[ja:ロシア語]] |
|||
[[jbo:rukybau]] |
|||
[[jv:Basa Rusia]] |
|||
[[ka:რუსული ენა]] |
|||
[[kbd:Урысыбзэ]] |
|||
[[ky:Орус тили]] |
|||
[[kk:Орыс тілі]] |
|||
[[km:ភាសារុស្ស៊ី]] |
|||
[[kn:ರಷ್ಯಾದ ಭಾಷೆ]] |
|||
[[ko:러시아어]] |
|||
[[koi:Роч кыв]] |
|||
[[krc:Орус тил]] |
|||
[[ku:Zimanê rûsî]] |
|||
[[kv:Роч кыв]] |
|||
[[kw:Russek]] |
|||
[[la:Lingua Russica]] |
|||
[[lad:Lingua russa]] |
|||
[[lb:Russesch]] |
|||
[[lbe:Оьрус маз]] |
|||
[[lez:Урус чӀал]] |
|||
[[li:Russisch]] |
|||
[[lij:Lengua russa]] |
|||
[[lmo:Lengua rüssa]] |
|||
[[lt:Rusų kalba]] |
|||
[[lv:Krievu valoda]] |
|||
[[mdf:Рузонь кяль]] |
|||
[[mg:Fiteny rosy]] |
|||
[[mhr:Руш йылме]] |
|||
[[myv:Рузонь кель]] |
|||
[[mk:Руски јазик]] |
|||
[[ml:റഷ്യൻ ഭാഷ]] |
|||
[[mn:Орос хэл]] |
|||
[[mr:रशियन भाषा]] |
|||
[[mrj:Руш йӹлмӹ]] |
|||
[[ms:Bahasa Rusia]] |
|||
[[mzn:روسی]] |
|||
[[na:Dorerin Ratsiya]] |
|||
[[nah:Rusiatlahtōlli]] |
|||
[[nap:Russo]] |
|||
[[nds:Russ’sche Spraak]] |
|||
[[nds-nl:Russisch]] |
|||
[[ne:रूसी भाषा]] |
|||
[[new:रूसी भाषा]] |
|||
[[nl:Russisch]] |
|||
[[nn:Russisk]] |
|||
[[no:Russisk]] |
|||
[[nrm:Russe]] |
|||
[[nv:Biʼééʼ Łichííʼí bizaad]] |
|||
[[oc:Rus]] |
|||
[[os:Уырыссаг æвзаг]] |
|||
[[pa:ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ]] |
|||
[[pap:Ruso]] |
|||
[[pcd:Russe]] |
|||
[[pih:Rushan]] |
|||
[[pl:Język rosyjski]] |
|||
[[pms:Lenga russa]] |
|||
[[pnb:روسی]] |
|||
[[ps:روسي ژبه]] |
|||
[[pt:Língua russa]] |
|||
[[qu:Rusu simi]] |
|||
[[rm:Lingua russa]] |
|||
[[rmy:Rusikani chhib]] |
|||
[[ro:Limba rusă]] |
|||
[[roa-tara:Lènga russe]] |
|||
[[ru:Русский язык]] |
|||
[[rue:Російскый язык]] |
|||
[[sa:रूसी भाषा]] |
|||
[[sah:Нуучча тыла]] |
|||
[[sc:Limba russa]] |
|||
[[scn:Lingua russa]] |
|||
[[sco:Roushie leid]] |
|||
[[se:Ruoššagiella]] |
|||
[[sh:Ruski jezik]] |
|||
[[simple:Russian language]] |
|||
[[sk:Ruština]] |
|||
[[sl:Ruščina]] |
|||
[[sm:Gagana fa'a Lusia]] |
|||
[[sq:Gjuha ruse]] |
|||
[[sr:Руски језик]] |
|||
[[srn:Rusitongo]] |
|||
[[su:Basa Rusia]] |
|||
[[sv:Ryska]] |
|||
[[sw:Kirusi]] |
|||
[[szl:Rusko godka]] |
|||
[[ta:உருசிய மொழி]] |
|||
[[te:రష్యన్ భాష]] |
|||
[[tet:Rusu]] |
|||
[[tg:Забони русӣ]] |
|||
[[th:ภาษารัสเซีย]] |
|||
[[tk:Rus dili]] |
|||
[[tl:Wikang Ruso]] |
|||
[[tpi:Tok Rasia]] |
|||
[[tr:Rusça]] |
|||
[[tt:Urıs tele]] |
|||
[[udm:Ӟуч кыл]] |
|||
[[ug:رۇس تىلى]] |
|||
[[uk:Російська мова]] |
|||
[[ur:روسی زبان]] |
|||
[[uz:Rus tili]] |
|||
[[vec:Łéngua rusa]] |
|||
[[vep:Venäkel']] |
|||
[[vi:Tiếng Nga]] |
|||
[[war:Rinuso]] |
|||
[[wuu:俄语]] |
|||
[[xal:Орсин келн]] |
|||
[[xmf:რუსული ნინა]] |
|||
[[zh:俄语]] |
|||
[[zh-yue:俄文]] |
|||
[[zh-min-nan:Lō͘-se-a-gí]] |
|||
[[zu:IsiRashiya]] |
|||