Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Jump to content

An Ungáir: Difríocht idir leaganacha

Athraigh naisc
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seo
Content deleted Content added
VisualWikitext
Addbot (plé | dréachtaí)
19,317 edits
m Bot: Migrating 217 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q28 (translate me)
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2
 
(26 intermediate revisions by 12 users not shown)
Líne 1: Líne 1:
{{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}
{{Bosca Sonraí Tíre|ainm_dúchasach=Magyarország<br />''An Ungáir''
|íomhá_na_brataí=Flag of Hungary.svg{{!}}border
|méid_brataí=140px
|íomhá_an_armais= Coat of Arms of Hungary.svg
|méid_armais=70px
|ainm_gin_bain=na hUngáire
|ainm_gin_fir=na hUngáire
|mana_náisiúnta=- |
|amhrán_náisiúnta=''[[Himnusz]]''
|íomhá_learscáile=EU-Hungary.svg
|príomhchathair = [[Búdaipeist]] |dnlc=47|dnln=26|dnlNS=N|dnfc=19|dnfn=15|dnfEW=E|dnlNSgael=Thuaidh|dnfEWgael=Thoir
|cathair_is_mó=[[Búdaipeist]]
|teangacha_oifigiúla=[[Ungáiris]]
|cineál_rialtais=[[Poblacht]] daonlathach|
|teidil_na_gceannairí=[[Uachtarán na hUngáire|Uachtarán gníomhach]]<br />[[Príomh-aire na hUngáire|Príomh-aire]]
|ainmneacha_na_gceannairí=[[László Kövér]]<br />[[Viktor Orbán]]
|cineál_ardcheannais=[[Neamhspleáchas]]
|tarluithe_bunaithe=
|dátaí_bunaithe= [[16 Samhain]] [[1918]]
|achar_km=93,030
|rang_achair=108ú
|uisce_faoin_gcéad=0.74%
|bliain_an_mheastacháin_daonra=2011
|bliain_an_daonáirimh_daonra=2001|
|meastachán_daonra=9,979,000 [http://portal.ksh.hu/pls/ksh/docs/hun/xftp/gyor/nep/nep20611.pdf]
|rang_an_mheastacháin_daonra=79ú
|daonáireamh_daonra=10,198,315
|rang_an_dlúis_daonra=69ú|
|dlús_daonra=108
|rang_an_dlús_daonra=|
|bliain_OTI_PCC= 2011
|OTI_PCC=$194.974 billiún
|rang_OTI_PCC=53ú
|OTI_PCC_an_duine= $19,501
|rang_OTI_PCC_an_duine=46ú
|Crios ama=[[Am Láir na hEorpa|CET]]
|crios_ama_CSL=[[Am Samhraidh Láir na hEorpa|CEST]]
|aischur_UTC_CSL=+2
|aischur_UTC=+1
|airgeadra=[[Forint na hUngáire|Forint]]
|cód_airgeadra=HUF
|fearann=.hu
|glaochód=36
|fonótaí=|}}


Tír thalamhiata i lár na h[[An Eoraip|Eorpa]] is ea í '''an Ungáir''' ([[Ungáiris]]: ''Magyarország'') agus teorainneacha aici leis [[an Ostair]], [[an tSlóvaic]], [[an Úcráin]], [[an Rómáin]], [[an tSeirbia]], [[an Chróit]] agus [[an tSlóivéin]]. ''Maigiaraigh'' a thugann na hUngáraigh orthu féin, agus is é an t-ainm seo is bun le hainm na tíre féin san Ungáiris agus ina lán teangacha eile sa réigiún.
[[Tír]] thalamhiata i lár na h[[An Eoraip|Eorpa]] is ea '''an Ungáir''' ([[An Ungáiris|Ungáiris]]: ''Magyarország'') agus teorainneacha aici leis [[an Ostair]], [[an tSlóvaic]], [[an Úcráin]], [[an Rómáin]], [[an tSeirbia]], [[an Chróit]] agus [[an tSlóivéin]]. ''Maigiaraigh'' a thugann na hUngáraigh orthu féin, agus is é an t-ainm seo is bun le hainm na tíre féin san Ungáiris agus ina lán [[Teangacha Ceilteacha|teanga]]<nowiki/>cha eile sa réigiún.


== Tíreolas ==
Is tír cothrom den chuid is mó an Ungáir, agus mar sin is féidir talmhaíocht torthúil ar fad na tíre. Cludaíonn talamh curaíochta 49.58% dá hachar, cuid ard ar ghualainn tíortha eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html|teideal=The World Factbook — Central Intelligence Agency|language=en|work=www.cia.gov|dátarochtana=2018-07-20|archivedate=2014-03-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140326095031/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2097.html}}</ref>


Sníonn an abhainn [[An Danóib|Danóibe]] tríd an tír, agus tríd an bpríomhchathair, [[Búdaipeist]], agus í dá roinnt ina dá cuid, Búda ar an dtaobh thiar, agus Peist ar an dtaobh thoir. Is iad Debrecen, san oirthear, agus Szeged, sa deisceart, an dá [[Cathair (lonnaíocht)|chathair]] is mó tar éis Bhúdaipeist.
⚫
{{AE}}
[[Íomhá:Austro-Hungarian Monarchy (1914).svg|clé|mion|Impireacht na h[[An Ostair|Ostaire]] is na hUngáire (1914)]]
{{stumpa}}


== Stair ==
⚫
[[Catagóir:An Ungáir| ]]
⚫
[[Catagóir:An tAontas Eorpach|Ungáir]]


* Is éard a bhí i gceist leis an [[An Ostair-Ungáir|Ostair-Ungáir]]''',''' nó Impireacht na h[[An Ostair|Ostaire]] is na hUngáire, ná an t-aontas bunreachtúil monarcach i lár na hEorpa a tháinig ar an bhfód de thoradh an ''Ausgleich'', nó Comhréiteach na bliana 1867.
{{Link GA|eo}}
* [[Réabhlóid|Éirí amach]] ar fud na tíre i gcoinne [[rialtas]] Daon-Phoblacht na hUngáire agus a bpolasaithe a chuir na [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéidí]] i bhfeidhm ab ea an [[Réabhlóid na hUngáire 1956]].

== Eacnamaíocht ==
Úsáidtear an ''forint'' mar airgeadra san Ungáir. Dar le tuairisc na bliana 2017 ón [[Ciste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta|gCiste Airgeadúil Idirnáisiúnta]], is é geilleagar na hUngáire an 60ú ceann is mó ar domhan de réir olltáirgeacht intíre ([[Olltáirgeacht intíre|OTI]]) paireachta cumhacht cheannaigh (PCC), agus an 58ú ceann de réir OTI ainmniúla. De réir OTI PCC de réir chónaithigh, is an 48ú geilleagar is mó ar domhan atá ag an Ungáir, é ar $28,910 don chónaitheach.

Dar le ''hInnéacs Forbartha Daonna Socraithe don Éagothroime'' na [[Na Náisiúin Aontaithe|Náisiún Aontaithe]], a thomhaiseann caighdeán an tsaoil i dtíortha éagsúla de réir gnéithe eacnamaíochta agus neamh-eacnamaíochta, is í an Ungáir an 30ú tír is forbartha ar domhan, as 151 ceann a tomhaiseadh, agus an 18ú tír is forbartha san [[An tAontas Eorpach|Aontas Eorpach]], as 28 ceann.<ref>{{Lua idirlín|url=http://hdr.undp.org/en/composite/IHDI|teideal={{!}} Human Development Reports|work=hdr.undp.org|dátarochtana=2019-01-27}}</ref> I ''dTuarascáil Sonais Domhanda'' 2018 na Náisiún Aontaithe, meastar gurb í an Ungáir an 69ú tír is sona, as 156 thír.

I Mí na Bealtaine 2019, bhí ráta [[Dífhostaíocht|dífhostaithe]] na tíre ag 3.4%, an ceathrú leibhéal is ísle san Aontas Eorpach.<ref>{{Lua idirlín|url=https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Unemployment_statistics|teideal=Unemployment statistics - Statistics Explained|work=ec.europa.eu|dátarochtana=2019-01-26}}</ref>

== Tagairtí ==
{{Reflist}}

⚫
{{AE}}
{{DEFAULTSORT:Ungair, An}}
⚫
[[Catagóir:An Ungáir]]
[[Catagóir:Ballstáit den Aontas Eorpach|Ungáir, An]]
[[Catagóir:Ballstáit na Náisiún Aontaithe]]
⚫
[[Catagóir:An tAontas Eorpach]]

Leagan reatha ó 23:46, 26 Meán Fómhair 2022

Bosca Geografaíocht PholaitiúilAn Ungáir
Magyarország (hu) Cuir in eagar ar Wikidata
Bratach Armas
Bratach Armas
AintiúnHimnusz Cuir in eagar ar Wikidata
Mana«Think Hungary more than expected»
«Mwy na'r Disgwyl» Cuir in eagar ar Wikidata
Ainmnithe in ómósOnogurs (en) Aistrigh agus Ungáraigh Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 47° N, 19° E / 47°N,19°E / 47; 19
PríomhchathairBúdaipeist Cuir in eagar ar Wikidata
Daonra
Iomlán9,599,744 (2023) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús103.21 hab./km²
DéamainmUngárach Cuir in eagar ar Wikidata
Teanga oifigiúilan Ungáiris Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Cuid dean tAontas Eorpach
an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch
an Eoraip Láir Cuir in eagar ar Wikidata
Achar dromchla93,011.4 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceNeusiedl Lake (en) Aistrigh, An Danóib, Ipoly, Tisza, Drava, Lake Balaton (en) Aistrigh agus Rába Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is airdeKékes (en) Aistrigh (1,015 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Pointe is ísleGyálarét (en) Aistrigh (75.8 m) Cuir in eagar ar Wikidata
Ar theorainn le
an tSlóvaic
an Chróit
an tSlóivéin
an tSeirbia
an Úcráin
an Rómáin
an Ostair Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí stairiúla
Leanann sé/síDaon-Phoblacht na hUngáire Cuir in eagar ar Wikidata
CruthúNollaig 1000
Eachtra thábhachtach
Conradh Trianon (4 Meitheamh 1920) Cuir in eagar ar Wikidata
Saoire phoiblí
Saint Stephen's Day in Hungary (en) Aistrigh (20 Lúnasa) Cuir in eagar ar Wikidata
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtaispoblacht pharlaiminteach Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht feidhmiúcháinRialtas na hUngáire Cuir in eagar ar Wikidata
Comhlacht reachtachNational Assembly (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
• Uachtarán na hUngáire Cuir in eagar ar WikidataMátyás Szűrös (1989–1990) Cuir in eagar ar Wikidata
• Príomh-Aire na hUngáire Cuir in eagar ar WikidataViktor Orbán (2010–) Cuir in eagar ar Wikidata
Údarás breithiúnach is airdeCúirt Bhunreachtúil na hUngáire Cuir in eagar ar Wikidata
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil181,848,022,230 $ (2021) Cuir in eagar ar Wikidata
OTI ainmniúil in aghaidh an duine37,128 $ (2021) Cuir in eagar ar Wikidata
Airgeadraforint na hUngáire Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Fearann Idirlín barrleibhéil.hu Cuir in eagar ar Wikidata
Glaochód+36 Cuir in eagar ar Wikidata
Uimhir theileafóin éigeandála112, 104, 105 agus 107 Cuir in eagar ar Wikidata
Cód tíreHU Cuir in eagar ar Wikidata
Cód NUTSHU Cuir in eagar ar Wikidata
Eile
Suíomh gréasáinkormany.hu… Cuir in eagar ar Wikidata

Tír thalamhiata i lár na hEorpa is ea an Ungáir (Ungáiris: Magyarország) agus teorainneacha aici leis an Ostair, an tSlóvaic, an Úcráin, an Rómáin, an tSeirbia, an Chróit agus an tSlóivéin. Maigiaraigh a thugann na hUngáraigh orthu féin, agus is é an t-ainm seo is bun le hainm na tíre féin san Ungáiris agus ina lán teangacha eile sa réigiún.

Tíreolas

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is tír cothrom den chuid is mó an Ungáir, agus mar sin is féidir talmhaíocht torthúil ar fad na tíre. Cludaíonn talamh curaíochta 49.58% dá hachar, cuid ard ar ghualainn tíortha eile.[1]

Sníonn an abhainn Danóibe tríd an tír, agus tríd an bpríomhchathair, Búdaipeist, agus í dá roinnt ina dá cuid, Búda ar an dtaobh thiar, agus Peist ar an dtaobh thoir. Is iad Debrecen, san oirthear, agus Szeged, sa deisceart, an dá chathair is mó tar éis Bhúdaipeist.

Impireacht na hOstaire is na hUngáire (1914)

Stair

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  • Is éard a bhí i gceist leis an Ostair-Ungáir, nó Impireacht na hOstaire is na hUngáire, ná an t-aontas bunreachtúil monarcach i lár na hEorpa a tháinig ar an bhfód de thoradh an Ausgleich, nó Comhréiteach na bliana 1867.
  • Éirí amach ar fud na tíre i gcoinne rialtas Daon-Phoblacht na hUngáire agus a bpolasaithe a chuir na Sóivéidí i bhfeidhm ab ea an Réabhlóid na hUngáire 1956.

Eacnamaíocht

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Úsáidtear an forint mar airgeadra san Ungáir. Dar le tuairisc na bliana 2017 ón gCiste Airgeadúil Idirnáisiúnta, is é geilleagar na hUngáire an 60ú ceann is mó ar domhan de réir olltáirgeacht intíre (OTI) paireachta cumhacht cheannaigh (PCC), agus an 58ú ceann de réir OTI ainmniúla. De réir OTI PCC de réir chónaithigh, is an 48ú geilleagar is mó ar domhan atá ag an Ungáir, é ar $28,910 don chónaitheach.

Dar le hInnéacs Forbartha Daonna Socraithe don Éagothroime na Náisiún Aontaithe, a thomhaiseann caighdeán an tsaoil i dtíortha éagsúla de réir gnéithe eacnamaíochta agus neamh-eacnamaíochta, is í an Ungáir an 30ú tír is forbartha ar domhan, as 151 ceann a tomhaiseadh, agus an 18ú tír is forbartha san Aontas Eorpach, as 28 ceann.[2] I dTuarascáil Sonais Domhanda 2018 na Náisiún Aontaithe, meastar gurb í an Ungáir an 69ú tír is sona, as 156 thír.

I Mí na Bealtaine 2019, bhí ráta dífhostaithe na tíre ag 3.4%, an ceathrú leibhéal is ísle san Aontas Eorpach.[3]

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ "The World Factbook — Central Intelligence Agency" (en). www.cia.gov. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2014-03-26. Dáta rochtana: 2018-07-20.
  2. ↑ "| Human Development Reports". hdr.undp.org. Dáta rochtana: 2019-01-27.
  3. ↑ "Unemployment statistics - Statistics Explained". ec.europa.eu. Dáta rochtana: 2019-01-26.
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=An_Ungáir&oldid=1103823"