Sintéis cheimiceach: Difríocht idir leaganacha

Content deleted Content added

Inline

Leagan reatha ó 18:27, 14 Meitheamh 2024

Is éard is sintéis cheimiceach ann ná forghníomhú saorga imoibrithe ceimiceacha úsáideacha chun táirgí amháin nó roinnt táirgí a fháil.^[1] Tarlaíonn sé seo trí ionramháil fhisiciúil agus cheimiceach a bhaineann le frithghníomh amháin nó níos mó de ghnáth. In úsáidí saotharlainne nua-aimseartha, tá an próiseas in-atáirgthe, iontaofa, agus bunaithe chun oibriú mar an gcéanna i saotharlanna iomadúla.

Baineann sintéis cheimiceach le comhdhúile amháin nó níos mó ar a dtugtar imoibrithe nó imoibreáin a rachaidh faoi chlaochlú nuair a chuirtear faoi choinníollacha áirithe iad. Is féidir cineálacha éagsúla imoibrithe a chur i bhfeidhm chun táirge inmhianaithe a fhoirmliú. Éilíonn sé seo na comhdhúile a mheascadh i soitheach imoibriúcháin, amhail imoibreoir ceimice nó fleasc tóinchruinn. Éilíonn go leor imoibrithe modh éigin ullmhúchán nó íonú chun an táirge deiridh a haonrú.^[1] Is é an méid táirge a dhéantar i sintéis cheimiceach ná an táirgeach imoibriúcháin, a chuirtear in iúl de ghnáth mar thiontú céatadáin ar an imoibrí teorantach. De ghnáth, léirítear táirgeachtaí ceimiceacha mar mheáchan i ngraim (i suíomh saotharlainne) nó mar chéatadán de chainníocht theoiriciúil iomlán an táirge a d'fhéadfaí a tháirgeadh bunaithe ar an imoibrí teorantach. Is éard is imoibriú tánaisteach ann ná imoibriú ceimiceach neamh-inmhianaithe a tharlaíonn agus a laghdaíonn toradh an táirge inmhianaithe. Bá é an poitigéir Hermann Kolbe a d'úsáid an téarma 'synthese' (Gaeilge:sintéis) den chéad uair.

Sintéis orgánach

Craobh speisialta de shintéis cheimiceach is ea sintéis orgánach a dhéileálann le sintéis comhdhúile orgánacha. I sintéis iomlán táirge chasta, d'fhéadfadh go mbeadh céimeanna éagsúla de dhíth chun táirge áirithe a shintéisiú, agus méideanna neamhghnácha ama. Tá meas ar scileanna i sintéis orgánach i measc poitigéirí agus bhuaigh poitigéirí ar nós Robert Burns Woodward Duais Nobel don Cheimic mar gheall ar chomhdhúile atá thar a bheith luachmhar nó deacair a shintéisiú. Má thosaíonn sintéis cheimiceach ó chomhdhúile saotharlainne bunúsach, meastar gur próiseas sintéiseach amháin é. Má thosaítear sintéis cheimiceach le comhdhúile saotharlainne bunúsacha, meastar gur próiseas sintéiseach amháin é. Má thosaíonn sé ó tháirge atá scoite amach ó phlandaí nó ó ainmhithe agus má théann sé ar aghaidh chuig comhdhúile nua, déantar cur síos ar shintéis mar phróiseas semisynthetic.ó tháirge atá díorthaithe ó phlandaí nó ó ainmhithe agus A lean ar aghaidh chuig comhdhúile nua, déantar cur síos ar shintéis mar phróiseas semisynthetic.má théann sé ar aghaidh chuig comhdhúile nua, déantar cur síos ar shintéis mar phróiseas leathshintéiseach.

Sintéis neamhorgánach

Úsáidtear an téarmaí sintéis núicléach agus sintéis orgánaimhiotalach i gcomhair comhdhúile a ullmhú ina bhfuil cion suntasach neamhorgánach acu. Sampla léiriúcháin is ea ullmhú an druga frithailse cisplatin ó theitreaclóraflatlatáit photaisiam

^[2]

Tagairtí

↑ ^1.0 ^1.1 Vogel, A.I., Tatchell, A.R., Furnis, B.S., Hannaford, A.J. and P.W.G. Smith. Vogel's Textbook of Practical Organic Chemistry, 5th Edition. Prentice Hall, 1996. ISBN 0-582-46236-3.
↑ "The Discovery and Development of Cisplatin" (2006). J. Chem. Educ. 83 (5). doi:10.1021/ed083p728. Bibcode: 2006JChEd..83..728A.

[vogel-1] 1.0 ^1.1 Vogel, A.I., Tatchell, A.R., Furnis, B.S., Hannaford, A.J. and P.W.G. Smith. Vogel's Textbook of Practical Organic Chemistry, 5th Edition. Prentice Hall, 1996. ISBN 0-582-46236-3.

[Alderden-2] "The Discovery and Development of Cisplatin" (2006). J. Chem. Educ. 83 (5). doi:10.1021/ed083p728. Bibcode: 2006JChEd..83..728A.

[1]

[2]

@@ Líne 1: / Líne 1: @@
-Is éard is '''sintéis cheimiceach''' ann ná forghníomhú saorga [[Imoibriú ceimiceach|imoibrithe ceimiceacha]] úsáideacha chun táirgí amháin nó roinnt táirgí a fháil.<ref name="vogel">Vogel, A.I., Tatchell, A.R., Furnis, B.S., Hannaford, A.J. and P.W.G. Smith. ''Vogel's Textbook of Practical Organic Chemistry, 5th Edition''. Prentice Hall, 1996. {{ISBN|0-582-46236-3}}.</ref> Tarlaíonn sé seo trí ionramháil [[Fisic|fhisiciúil]] agus cheimiceach a bhaineann le frithghníomh amháin nó níos mó de ghnáth. In úsáidí saotharlainne nua-aimseartha, tá an próiseas [[Inatáirgtheacht|inatáirgthe]], iontaofa, agus bunaithe chun oibriú mar an gcéanna i saotharlanna iomadúla.
+Is éard is '''sintéis cheimiceach''' ann ná forghníomhú saorga [[Imoibriú ceimiceach|imoibrithe ceimiceacha]] úsáideacha chun táirgí amháin nó roinnt táirgí a fháil.<ref name="vogel">Vogel, A.I., Tatchell, A.R., Furnis, B.S., Hannaford, A.J. and P.W.G. Smith. ''Vogel's Textbook of Practical Organic Chemistry, 5th Edition''. Prentice Hall, 1996. {{ISBN|0-582-46236-3}}.</ref> Tarlaíonn sé seo trí ionramháil [[Fisic|fhisiciúil]] agus cheimiceach a bhaineann le frithghníomh amháin nó níos mó de ghnáth. In úsáidí saotharlainne nua-aimseartha, tá an próiseas [[Inatáirgtheacht|in-atáirgthe]], iontaofa, agus bunaithe chun oibriú mar an gcéanna i saotharlanna iomadúla.
-Baineann sintéis cheimiceach le [[Comhdhúil|comhdhúile]] amháin nó níos mó ar a dtugtar [[Imoibrí|imoibrithe]] nó imoibreáin a rachaidh faoi chlaochlú nuair a chuirtear faoi choinníollacha áirithe iad. Is féidir [[Liosta d'imoibrithe orgánacha|cineálacha éagsúla imoibrithe]] a chur i bhfeidhm chun táirge inmhianaithe a fhoirmliú. Éilíonn sé seo na comhdhúile a mheascadh i soitheach imoibriúcháin, amhail [[imoibreoir ceimice]] nó fleasc tóinchruinn. Éilíonn go leor imoibrithe modh éigin ullmhúchán nó íonú chun an táirge deiridh a haonrú. <ref name="vogel">Vogel, A.I., Tatchell, A.R., Furnis, B.S., Hannaford, A.J. and P.W.G. Smith. ''Vogel's Textbook of Practical Organic Chemistry, 5th Edition''. Prentice Hall, 1996. {{ISBN|0-582-46236-3}}.</ref>
+Baineann sintéis cheimiceach le [[Comhdhúil|comhdhúile]] amháin nó níos mó ar a dtugtar [[Imoibrí|imoibrithe]] nó imoibreáin a rachaidh faoi chlaochlú nuair a chuirtear faoi choinníollacha áirithe iad. Is féidir [[Liosta d'imoibrithe orgánacha|cineálacha éagsúla imoibrithe]] a chur i bhfeidhm chun táirge inmhianaithe a fhoirmliú. Éilíonn sé seo na comhdhúile a mheascadh i soitheach imoibriúcháin, amhail [[imoibreoir ceimice]] nó fleasc tóinchruinn. Éilíonn go leor imoibrithe modh éigin ullmhúchán nó íonú chun an táirge deiridh a haonrú.<ref name="vogel">Vogel, A.I., Tatchell, A.R., Furnis, B.S., Hannaford, A.J. and P.W.G. Smith. ''Vogel's Textbook of Practical Organic Chemistry, 5th Edition''. Prentice Hall, 1996. {{ISBN|0-582-46236-3}}.</ref>
 Is é an méid táirge a dhéantar i sintéis cheimiceach ná an [[táirgeacht (ceimic)|táirgeach imoibriúcháin]], a chuirtear in iúl de ghnáth mar thiontú céatadáin ar an [[imoibrí teorantach]]. De ghnáth, léirítear [[táirgeacht (ceimic)|táirgeachtaí ceimiceacha]] mar mheáchan i [[Gram|ngraim]] (i suíomh saotharlainne) nó mar chéatadán de chainníocht theoiriciúil iomlán an táirge a d'fhéadfaí a tháirgeadh bunaithe ar an [[imoibrí teorantach]].
 Is éard is imoibriú tánaisteach ann ná imoibriú ceimiceach neamh-inmhianaithe a tharlaíonn agus a laghdaíonn toradh an táirge inmhianaithe. Bá é an poitigéir Hermann Kolbe a d'úsáid an téarma 'synthese' (Gaeilge:sintéis) den chéad uair.
@@ Líne 12: / Líne 12: @@
 ==Sintéis neamhorgánach==
-Úsáidtear an téarmaí [[sintéis núicléach]] agus [[sintéis orgánaimhiotalach]] i gcomhair comhdhúile a ullmhú ina bhfuil cion suntasach neamhorgánach acu. Sampla léiriúcháin is ea ullmhú an druga frith-ailse [[cisplatin]] ó [[theitreaclóraflatlatáit photaisiam]]
+Úsáidtear an téarmaí [[sintéis núicléach]] agus [[sintéis orgánaimhiotalach]] i gcomhair comhdhúile a ullmhú ina bhfuil cion suntasach neamhorgánach acu. Sampla léiriúcháin is ea ullmhú an druga frithailse [[cisplatin]] ó [[theitreaclóraflatlatáit photaisiam]]