Epicureísmo
 |
| Filosofía grega |
|---|
O Epicureísmo é unha doutrina filosófica que foi fundada por Epicuro de Samos cara ao século IV a.C. dentro do período helenístico, que seguiu á morte do rei macedonio Alexandre o Grande. O Epicureísmo entrou en pugna coas escolas do Estoicismo e o Escepticismo.
Contexto histórico
editarCoa morte de Alexandre o Grande no ano 323 a.C., iniciouse o período helenístico da cultura grega, que se prolongou ata o século VI d.C. Este período caracterizouse porque as cidades gregas caeron baixo o dominio militar de grandes imperios coma o Persa ou o Romano.
Para o cidadán da Época Clásica, a época inmediatamente anterior helenística, as polis proporcionaban un sinal de identidade e unha comunidade social e política capaz de dar sentido á súa vida. Mais a caída das polis gregas baixo a espada das diferentes forzas invasoras tivo como consecuencia a desconfianza, o desarraigo e a inseguridade.
En resumo, a Época Helenística foi un momento de crise en que as éticas dos epicúreos e os estoicos constituíron as dúas respostas máis significativas. Ambas as dúas intentarían crear valores éticos e novas formas de convivencia. Este esforzo tería como resultado principal a aparición e extensión de que a vida feliz era aquela que lles permitía ás persoas acadar a ataraxia, é dicir, que o obxectivo fundamental da ética era proporcionar o autocontrol e a liberdade interior que permitisen ás persoas superar os sufrimentos propios da existencia humana.
Orixe
editarNo ano 306 a.C., Epicuro de Samos adquiriu a leira coñecida como "O Xardín" nas aforas da cidade de Atenas e fundou a súa escola de filosofía. Formada tanto por homes como por mulleres (gran novidade nas escolas gregas), nela viviu illado da vida política e da sociedade, practicando a amizade e a vida estética e de coñecemento.
Filosofía epicúrea
editar
Epicuro de Samos propuña a realización dunha vida boa e feliz mediante a administración intelixente de praceres e dores, a ataraxia e os vínculos de amizade entre os seus correlixionarios. Este pracer non debía de limitarse só ao corpo, como preconizaba o hedonismo cirenaico, senón que debía de ser tamén intelectual, dado que o home era un todo. Ademais, para Epicuro a presenza do pracer ou felicidade era un sinónimo da ausencia de dor, ou de calquera tipo de aflición: a fame, a tensión sexual, o aburrimento etc. Era un equilibrio perfecto entre a mente e mailo corpo que proporcionaba serenidade, que eles denominaban ataraxia. O pracer puro era o ben supremo, a dor o mal supremo. Os praceres e sufrimentos eran consecuencia da realización ou impedimento dos apetitos.
Epicuro distinguía entre tres clases de apetitos:
- Os naturais e necesarios, coma comer e beber, que son fáciles de satisfacer.
- Os naturais pero non necesarios, coma os eróticos, que non son difíciles de dominar e non son precisos para a felicidade.
- Os non naturais nin necesarios, coma as drogas, que debían de ser rexeitados completamente.
No entanto, para os epicúreos non todo pracer debía ser desexado se del se puidesen derivar consecuencias dolorosas, nin toda dor debía ser evitada se dela se puidesen derivar posteriormente un pracer maior. Polo tanto, a busca de pracer era para estes autores ante todo o resultado dun cálculo racional. Ademais, os epicúreos diferenciaban entre varios tipos de praceres físicos e intelectuais, pero insistindo sempre na idea de que para as persoas o pracer supremo era a ausencia de dor corporal e de angustia mental. Para acadar este estado de ataraxia ou felicidade, unha persoa requiría, en primeiro lugar, ter certos coñecementos sobre os seus desexos e praceres, así como das causas dos temores que lle angustian e inquietan.
Para os epicúreos, un dos maiores medos que desasosegaban ás persoas e lles impedían ser felices era a certeza da morte. Todo se acababa para eles coa morte. Non había outra vida, nin premios nin castigos divinos. Non había dor nin tampouco pracer despois de mortos. Así que a mellor actitude era ignorar a propia morte e dedicarse a gozar de maneira serena e intelixente dos praceres que ofrece a vida, entre os que destacaba o pracer da amizade.
Aínda que subliñando o pracer como trazo máis importante da felicidade humana, para os epicúreos, coma para os estoicos, o mellor camiño para acadar a boa vida era o da intelixencia e o cálculo racional, o camiño do coñecemento.