Cronos

Cronos
	;
Nome orixinal	(grc) Κρόνος
Biografía
Celebración	Relixión da Grecia antiga e Mitoloxía grega
Símbolo iconográfico	Fouce
Familia
Cónxuxe	Rea
Parella	Heimarmene ; Evonyme
Fillos	Zeus; () Rea; Dolops; () Filira; Quirón; () Filira; Erinias; () UranoXea; Moiras; () ; Crío (mitoloxía); () UranoXea; Ares Enyalius; () AresÊnio; Deméter; () Rea; Hestia; () Rea; Hera; () Rea; Hades; () Rea; Poseidón; () Rea; Doloncus; () Thrace
Pais	Urano e Xea
Irmáns	Rea; Xapeto (mitoloxía); Hiperión; Temis; Tía; Océano; Tetis
Descrito pola fonte	Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron; Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron; Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru (en)

Cronos é un dos doce titáns, un deus da mitoloxía grega correspondente a Saturno na mitoloxía romana. Hesíodo di que era "de retorcida mente".^[1]

Mitoloxía

Cronos foi fillo máis novo de Urano (o máis antigo de todos os deuses) e Xea (deusa da Terra). Da súa unión con Rea tivo seis fillos: Hestia, Deméter, Hera, Hades, Poseidón e Zeus. Cronos representa a pasaxe dos deuses antigos (ciclopes e titáns) cara aos Deuses olímpicos (así chamados por seren aqueles que habitaban o monte Olimpo), liderados polo seu fillo Zeus.

O mito di que cada vez que a súa esposa Xea tiña un fillo, Urano devolvíao ao ventre de Xea (a Terra). Cansada disto, ela decidiu vingarse e pediu axuda ós seus fillos, pero só Cronos aceptou ^[2]. Xea construíu unha fouce de aceiro ^[3] ou de sílex e deuna a Cronos, e este, cando Urano, seu pai, xacía con Xea, castrouno e botou os xenitais de Urano ó mar, de onde abrollou Afrodita, a deusa do amor.

Despois disto, Cronos reinou entre os deuses, mais Urano e Xea (como depositarios do coñecemento do porvir) profetizaron que el sería ao fin vencido por un dos seus fillos. Para evitar tal cousa, devoraba ós seus propios fillos nada máis nacer (aínda que estes seguían vivos e medrando no seu interior). A súa esposa e irmá Rea, aconsellada pola súa nai, Xea ^[4], conseguiu enganalo ofrecéndolle unha pedra envolta en cueiros no canto do último fillo, Zeus. Cronos enviou a pedra sen sospeitar nada e así logrou Rea salvar a vida do fillo. Deste xeito, Zeus foi criado agochado nunha cova na illa de Creta e, cando foi adulto, deulle a Cronos unha herba que o obrigou a devolver tódolos fillos e declarouno a guerra, a Titanomaquia. Así, puido por fin destronar a Cronos.

Tras perder a guerra, Cronos e os Titáns foron encerrados no Tártaro, baixo a vixilancia dos Hecatonquiros. Pero na tradición órfica, terminou sendo perdoado por Zeus quen permitiu que fora gobernar a Illa dos Benaventurados (un lugar semellante ó ceo do Cristianismo).

Outra descendencia

A maiores dos seis fillos que tivo con Rea, Cronos uniuse coa oceánide Filira ^[5] e tivo un fillo: o centauro Quirón. As fontes explícano porque Cronos se metamorfoseou en cabalo para cubrir a Filira, ou porque a propia Filira se converteu en égua para intentar fuxir do deus.

Outras lendas fano tamén pai de Hefesto, tras unirse a Hera; e da mesma Afrodita, tradicionalmente considerada filla de Urano.

Cónxuxes e descendentes

Con Fílira (filla de Océano):
- Quirón^[6]
- Dópole (que outros cren epíteto de Quirón)^[7]
- Afro (un dos ictiocentauros)^[8]
Con Rea (filla de Urano):
- Hestia^[9]
- Deméter^[9]
- Hera^[9]
- Hades^[9]
- Poseidón^[9]
- Zeus^[9]
Sen especificar a cónxuxe:
- Os coribantes^[10]
- Pluto^[11]
- Pico (mitoloxía romana)^[12]

Aplicase o nome de Crónidas aos fillos de Crono e Rea.

Iconografía

Cronos adquire a función de deus do tempo. É representado no momento da castración de Urano ou no trascurso da Titanomaquia, como un home vello de cabelos brancos e barba longa; adoita levar unha fouce, arma coa que castrou ó seu pai Urano, e outras veces porta unha gadaña.

Xa no Renacemento engádense outros atributos: ás, un reloxo de area ou o ouroboros, unha serpe que se morde a cola, como símbolo da continuidade temporal.

Estaba asociado ao tempo polos gregos, e foi considerado a personificación do tempo na antigüidade clásica.

Notas

↑ "[As Musas] cubertas por abundante bruma, de noite, ó avanzar, deixan oir a súa fermosa voz, mentres celebran a Zeus, portador da éxida, á venerable Hera, ... a Leto, a Xapeto, ´ó astuto Crono, a Xea..." (Teogonía 9-20). Na versión electrónica da Universidade de Salamanca utilízase a forma "a Cronos, de retorcida mente" neste capítulo e en catro ocasións máis.
↑ "Madre, prométoche que podo realizar este traballo, posto que non sinto preocupación algunha polo noso odioso padre; xa que foi o primeiro en maquinar obras indignas" (Teogonía 170-173".
↑ "Tras haber creado unha especie de branco aceiro, fabricou unha gran fouce" (Teogonía 160-162).
↑ Que chegara a odiar a Cronos porque este botara ó Tártaro a seus fillos os Ciclopes e os Hecatonquiros, a pesar do que lle tiñan axudado.
↑ Filla de Océano e a titánide Tetis.
↑ Eumelo: Titanomaquia fr. 6; Apolodoro 1.8; Apolonio de Rodas 2.1231; Higino: Fabulae 13, Ovidio: As metamorfosis 6.126 y 7.352; Virxilio: Xeórxicas 3.92 e 3.549; Plinio: Historia natural 7.197
↑ Higino: prefacio de las Fábulas, 14. Probablemente Dólope era un epíteto de Quirón e Higinio creó por error un nuevo personaje, pues sólo este autor lo cita. Esteban de Bizancio (s. v. dolopes) habla de un Dólope como un héroe epónimo de los dólopes, pueblo de Tesalia.
↑ Enciclopedia Suda voz "Aphroi"
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 Homero: Ilíada XV 187, Hesíodo: Teogonía 453, Apolodoro I 1, 5, Diodoro Sículo V 68.1
↑ Estrabón: X 3.19
↑ Pausanias II 22, 4; Higino: Fábulas 155. También la cita Robert Graves en Los mitos griegos, 108a, como madre de Tántalo e hija de Cronos.
↑ Ovidio: Las metamorfosis XIV 320; Virgilio: Eneida VII 48

Véxase tamén

Bibliografía

CARMONA MUELA, Juan: Iconografía clásica. Guía básica para estudiantes. Akal/Istmo, 5ª ed, 3ª reimpr. 2018.
ELVIRA BARBA: Miguel Ángel: Arte y mito. Manual de iconografía clásica. Sílex, 3ª ed. 2017.
GRIMAL, Pierre: Diccionario de mitología griega y romana. Ed. Paidós, 1981.
HESÍODO: Teogonía. Trabajos y días. Escudo. Certamen, Alianza Editorial, 3ª ed., 2013 [a numeración segue a utilizada neste texto]
Hesíodo. Teogonía. Universidad de Salamanca. Curso 2009-2010. 11638: LUZ, MOLÉCULAS Y VIDA

[1] "[As Musas] cubertas por abundante bruma, de noite, ó avanzar, deixan oir a súa fermosa voz, mentres celebran a Zeus, portador da éxida, á venerable Hera, ... a Leto, a Xapeto, ´ó astuto Crono, a Xea..." (Teogonía 9-20). Na versión electrónica da Universidade de Salamanca utilízase a forma "a Cronos, de retorcida mente" neste capítulo e en catro ocasións máis.

[2] "Madre, prométoche que podo realizar este traballo, posto que non sinto preocupación algunha polo noso odioso padre; xa que foi o primeiro en maquinar obras indignas" (Teogonía 170-173".

[3] "Tras haber creado unha especie de branco aceiro, fabricou unha gran fouce" (Teogonía 160-162).

[4] Que chegara a odiar a Cronos porque este botara ó Tártaro a seus fillos os Ciclopes e os Hecatonquiros, a pesar do que lle tiñan axudado.

[5] Filla de Océano e a titánide Tetis.

[6] Eumelo: Titanomaquia fr. 6; Apolodoro 1.8; Apolonio de Rodas 2.1231; Higino: Fabulae 13, Ovidio: As metamorfosis 6.126 y 7.352; Virxilio: Xeórxicas 3.92 e 3.549; Plinio: Historia natural 7.197

[7] Higino: prefacio de las Fábulas, 14. Probablemente Dólope era un epíteto de Quirón e Higinio creó por error un nuevo personaje, pues sólo este autor lo cita. Esteban de Bizancio (s. v. dolopes) habla de un Dólope como un héroe epónimo de los dólopes, pueblo de Tesalia.

[8] Enciclopedia Suda voz "Aphroi"

[:0-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 Homero: Ilíada XV 187, Hesíodo: Teogonía 453, Apolodoro I 1, 5, Diodoro Sículo V 68.1

[10] Estrabón: X 3.19

[11] Pausanias II 22, 4; Higino: Fábulas 155. También la cita Robert Graves en Los mitos griegos, 108a, como madre de Tántalo e hija de Cronos.

[12] Ovidio: Las metamorfosis XIV 320; Virgilio: Eneida VII 48

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

v c e Mitoloxía e relixión gregas
Relixións e cultos	Misterios dionisíacos Discordianismo Misterios eleusinos Gaianismo Platonismo Neoplatonismo Orfismo Dodecateísmo
Grupos	Amazonas Centauro Ctónico Ciclope Dragóns Erinias Xigantes Harpía Hecatonquiros Moiras Musas Ninfas Deidades primordiais Sátiros Deidades do mar Titáns Ventos
Deuses olímpicos	Ares Afrodita Apolo Ártemis Atenea Deméter Hefesto Hera Hermes Hestia ou Dioniso Poseidón Zeus
Outras deidades maiores	Asclepio Cronos Dioniso Eros Helios Eos Hércules Hades Hebe Hécate Pan Perséfone Selene Xea
Heroes	Aquiles e a Guerra de Troia Belerofonte e a Quimera Edipo e Tebas Heracles e os doce traballos Perseo e Medusa Teseo e o Minotauro Triptólemo Ulises e a Odisea Xasón e os Argonautas
Ritos e prácticas	Amfidromia Iatromantis Libación Pharmakos Ofrenda votiva Oración Sacrificio Templo
Lugares sagrados	Delfos Delos Dodona Eleusis Monte Olimpo Olimpia