Evo Morales

Evo Morales

Biografía
Nacemento	(es) Juan Evo Morales Ayma 26 de outubro de 1959 (65 anos) Oruro, Bolivia
80º Presidente de Bolivia
22 de xaneiro de 2006 – 10 de novembro de 2019 ← Eduardo Rodríguez Veltzé (pt) – Jeanine Áñez →
Datos persoais
Relixión	Catolicismo
Altura	1,75 m
Actividade
Campo de traballo	Político
Ocupación	político, sindicalista
Período de actividade	1977 -
Partido político	Movimento para o Socialismo (pt)
Participou en
6 de setembro de 2019	Pacto de Leticia pela Amazônia (pt)
Premios
(2019)  Hóspede ilustre da Cidade do México (pt) (7 de novembro de 2015)  doctor honoris causa from the University of Pau (en) (2011)  doutor honoris causa pola Universidade Renmin da China (14 de outubro de 2010)  Grand Cross with Collar of the Order of the Sun of Peru (en) (2009)  Golden Key of Madrid (en) (2009)  Llaves de la Ciudad de Mexico (en)  Q3885462  Grande Oficial da Ordem do Condor dos Andes (pt)  Orde de Augusto César Sandino  Orde do Libertador  Prêmio Internacional Al-Gaddafi de Direitos Humanos (pt)  Orde de José Martí
Sinatura
Descrito pola fonte	Lentapedia Lentapedia Obálky knih,

Juan Evo Morales Ayma, nado en Orinoca, Oruro, o 26 de outubro de 1959, é un político boliviano, representante durante moitos anos do sector agrario do país, en especial dos cocaleiros, foi electo ao Congreso en 1997, dando inicio a unha meteórica carreira política. En 2002 resultou segundo nas eleccións presidenciais por escasa marxe, e triunfou nas eleccións de 2005 (domingo 18 de decembro). Asume o poder o 22 de xaneiro de 2006 como o primeiro mandatario boliviano en ser electo Presidente da República en primeira volta en máis de 30 anos. Volveu gañar as eleccións en 2009 e 2014.

De orixe amerindia, da etnia aimará, Morales é o representante do sector campesiño da rexión do Chapare boliviano e dirixente do Movemento ao Socialismo (MAIS) - IPSP Instrumento Político pola Soberanía dos Pobos. É xunto a Felipe Quispe, un dos indíxenas máis famosos da historia actual do seu país.

Traxectoria

Inicios

Evo Morales (á dereita) xunto co francés José Bove, en culturAmérica (2002).

Nado nun poboado mineiro do Departamento de Oruro, Morales fala como lingua materna o aimará e de segundo o castelán, do mesmo xeito que moitos dos habitantes do altiplano occidental boliviano. A principios dos '80, a súa familia emigrou cara ao leste de Bolivia en busca dunha mellor calidade de vida.

Tras establecerse en Chapare, dedicáronse á agricultura, que tamén incluía os cultivos de coca. Morales terminou a súa educación secundaria e atribúe a súa educación posterior ao que chamou a "Universidade da vida", incluíndo o seu servizo militar aos 17 anos de idade. Durante a década de 1990, os cocaleiros enfrontáronse en repetidas ocasións co goberno do presidente Hugo Banzer Suárez, quen prometera aos Estados Unidos a erradicación total dos cultivos de coca do país. Morales forma parte dunha federación de campesiños plantadores de coca, que se resiste aos plans gobernamentais para a erradicación deses cultivos, considerando que son parte da cultura ancestral dos indíxenas.

Como líder dos cocaleiros da rexión, Evo Morales foi electo membro do Congreso en 1997 en representación da provincias de Chapare e de José Carrasco de Cochabamba, co 70% dos votos do distrito, máis que ningún outro dos parlamentarios electos nesa ocasión.

Eleccións de 2002

En xaneiro de 2002, Evo Morales foi relevado da súa banca no Congreso debido a unha acusación de terrorismo relacionada cunha alzamento anti-erradicación ocorrido ese mes (no cal morreron catro cocaleiros, tres militares e un policía), aínda que tamén pola presión da embaixada estadounidense.

Malia iso, Morales presentou a súa candidatura para as eleccións presidenciais e lexislativas que se realizarían o 27 de xuño. En marzo, o seu relevo do Congreso foi declarado inconstitucional, aínda que Morales non reclamou a súa banca senón ata despois de que os novos lexisladores asumiron, en agosto de 2002.

Malia que segundo as enquisas o partido rexistraba un 4% de intención de voto, o MAIS utilizou os seus recursos nunha campaña imaxinativa, que incluíu remeiras, gorras, pelotas de béisbol... Un controvertido aviso televisivo do partido mostraba a unha boliviana que exhortaba a "votar segundo a conciencia de cada un, e non segundo o que indique o xefe de cada un", ademais de incluír en varios outros a xenuínos campesiños, mestizos e orixinarios que afirmaban "Imos votar por nós mesmos. Votaremos polo MAIS", capitalizando a condición de ser o primeiro candidato presidencial indíxena a favor de Morales. O slogan oficial da campaña foi "Somos Pobo, Somos MAIS", nun xogo de palabras logrado coas siglas do partido político que acubillaba a Morales; isto, xunto á crítica do embaixador estadounidense nesa ocasión e o chamamento a non votar por Morales, converteuse sen querer nun levantamento, pola hostilidade existente entre as clases populares bolivianas e Estados Unidos.

Nas eleccións presidenciais, o MAIS obtivo un sorprendente segundo lugar, deixando a Morales moi preto de converterse en presidente de Bolivia.

Eleccións de 2005

Nas eleccións presidenciais de decembro de 2005 Morales resultou ganador ao obter o 53,74% dos votos, fronte ao 28,59% do seu principal opositor, Jorge Quiroga. Por primeira vez en Bolivia un indíxena accede ao poder mediante o voto popular do pobo por unha marxe considerable sobre o segundo postulante.

Nos seus primeiros discursos declarou a necesidade da nacionalización dos hidrocarburos, cuxas explotacións se atopán en propiedade das petroleiras transnacionais, a través de concesións que catalogou como nulas de pleno dereito.

Aos poucos días logo das eleccións foi vítima dunha broma do Grupo Risa, un de cuxos compoñentes usurpou a identidade do presidente do Goberno español José Luis Rodríguez Zapatero para felicitalo por unirse ao "eixe cos irmáns cubanos e o irmán Chávez". A broma foi retransmitida no espazo A Mañá da emisora de radio católica COPE, dirixido polo xornalista Federico Jiménez Losantos.

Morales declarou o seu apoio ás políticas dos presidentes de esquerda de América Latina: Fidel Castro, Luiz Inácio Lula da Silva, Néstor Kirchner e en especial do presidente venezolano Hugo Chávez.

Presidencia de Bolivia

Durante os seus gobernos, Bolivia promoveu a inversión dos recursos do país en políticas de redistribución e programas sociais, sanitarios e educativos. Nacionalizou numerosos recursos naturais coma o gas e as minas de estaño, enfrontándose en longas batallas legais coas compañías multinacionais. A pobreza reduciuse nun 42% e a pobreza extrema nun 60%. Os seus gobernos introduciron o recoñecemento da plurinacionalidade de Bolivia, así coma o ensino das linguas propias coma o aimará, o quechua ou o guaraní. No 2006 nomeou a Casimira Rodríguez ministra de Xustiza, sendo a primeira muller de orixe quechua e campesiña en exercer de ministra no seu país.

Política exterior

Evo Morales gozou do apoio político de líderes de Suramérica e o Caribe como Fidel Castro, Hugo Chávez, Lula dá Silva e aceptou antes da súa posesión o 22 de xaneiro invitacións estendidas a el por líderes destas e outras nacións como España, Francia, ou China entre outras.

Xira mundial

Evo Morales levou a cabo unha xira internacional entre o 29 de decembro de 2005 e o 13 de xaneiro de 2006, cualificada polos medios como "excepcional". Durante dúas semanas, Morales fixo un percorrido por varios países en busca de apoio político e económico para os seus plans de transformación da economía boliviana. Esta xira mundial constituíu ademais unha ruptura cunha tradición de varias décadas segundo a cal a primeira saída internacional dun presidente electo era cara a Washington.

Cronoloxía da xira mundial de Evo Morales previa á súa posesión no cargo de presidente o 22 de xaneiro de 2006:

• O 30 de decembro, 2005, Evo Morales, logo de celebrar a súa vitoria electoral na vila de Orinoca, visita Cuba como primeiro destino dunha xira internacional por 3 continentes. É recibido por Fidel Castro na Habana con honores militares. Os dous dirixentes asinaron un acordo para permitir colaboración cubana con Bolivia nos sectores de saúde pública e educación. Alí Morales declarou "Estou seguro de que Fidel e Chávez son comandantes das forzas libertarias de América para liberar a América e ao mundo". [1]^{[Ligazón morta]}
• O 3 de xaneiro de 2006, reúnese con Hugo Chávez en Caracas. Chávez ofreceu fornecer a Bolivia 150.000 barrís de diésel mensualmente para substituír as actuais importaciones que Bolivia realiza desde outros países. A cambio, Bolivia comprométese a pagar o hidrocarburo fornecendo a Venezuela produtos agrícolas bolivianos. [2]^{[Ligazón morta]}. En Caracas Evo Morales anunciou a creación dun "Eixe do ben" entre Caracas, A Habana e A Paz, en contraposición ao "Eixe do Mal" encabezado por Washington. [3]^{[Ligazón morta]}.
• O 4 de xaneiro de 2006, José Luis Rodríguez Zapatero recibe a Evo Morales no Palacio da Moncloa. Zapatero anunciou a condonación do monto total da débeda Boliviana con España, unha suma de total 120 millóns de euros.
• O 5 de xaneiro de 2006, o rei Xoán Carlos I recibe a Morales no Palacio da Zarzuela. Algúns medios de comunicacións españois critican a Morales por vestir un xersei de tecido de alpaca con motivos e deseños indíxenas durante o seu encontro co rei. [4] José María Aznar anuncia que usará a súa fundación para combater a Castro, a Chávez e a Morales. [5]^{[Ligazón morta]}
• O 6 de xaneiro de 2006, Evo Morales reúnese con Jacques Chirac en París. Chirac promete apoio económico e político a cambio de que A Paz se comprometa a protexer o investimento francés en Bolivia.[6]. Ese mesmo día se renune na Haya co Ministro de Relacións Exteriores holandés Ben Bot quen lle promete unha axuda de 15 millóns de euros anuais.
• O 7 de xaneiro, Morales reúnese en Bruxelas co alto representante para a Política Exterior e de Seguridade Común da UE, Javier Solana, quen lle reclamo a Morales "seguridade xurídica" para os investimentos europeos en Bolivia. [7]^{[Ligazón morta]}
• O 9 de xaneiro, se reune en Pequín co conselleiro de estado chinés Tang Jiaxuan, co xefe de estado Hu Jintao, e co ministro de comercio, Bo Xilai. Morales invita aos empresarios e ao goberno de Chinesa a investir en proxectos para o exploración e explotación de xacementos de gas en Bolivia ademais da construción de refinerías de gas natural. [8]
• O 10 de xaneiro, Morales reuniuse en Pretoria, Suráfrica co presidente Thabo Mbeki quen o invitou a visitar o país con ocasión da súa vitoria electoral. Alí Morales comparou as loitas populares dos indíxenas en América coas dos negros en Suráfrica durante o Apartheid.
• En xaneiro 11, Morales entrevistouse co arcebispo Desmond Tutu quen o describiu como un "home de gran bondade e humildade". Morales tamén se reuniu con Frederik De Klerk, [9] e visitou a prisión onde Nelson Mandela estivo recluído.
• O 13 de xaneiro en visita ao Brasil, entrevistouse co presidente Luiz Inácio Lula da Silva ao que chamou "o meu irmán". Morales e Lula acordaron traballar xuntos nun programa de cooperación para loitar contra a pobreza. [10]^{[Ligazón morta]}

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Evo MoralesArquivado 16 de xaneiro de 2006 en Wayback Machine.
• Movemento ao Socialismo MAIS - IPSP.
• Noticias sobre o proceso de integración de América Latina
• Evo Morales termina visita a Cuba^{[Ligazón morta]} - Artigo do diario colombiano O Tempo sobre a visita de Evo Morales a Cuba.
• O cocaleiro que incomoda ao Tío Sam - Artigo biográfico.