Վաթսունամյա շրջան

Վաթսունամյա ցիկլ կամ Գան-չժի համակարգ (干支 gānzhǐ), չինական տարեգրության համակարգ, որը հիմնված է տասական (天干) և տասներկուական (地支) ցիկլերի համադրության վրա (համապատասխանաբար Երկնայի բներ և Երկրային ճյուղեր)^[1]։

Մի քանիսը 60 արձաններից, որոնք խորհրդանշում են 60-ամյա ցիկլի տարիները, Մեծ Արջի վանքում (դաոսական Չանչուն վանքի շինություններից մեկը, Ուխան քաղաք)

Ամեն ցիկլի նշանները հաջորդում են իրար զույգերով հատուկ հաջորդականությամբ՝

Երկնային բներ	甲	乙	丙	丁	戊	己	庚	辛	壬	癸
Երկրային ճյուղեր	子	丑	寅	卯	辰	巳	午	未	申	酉	戌	亥

Երկու ցիկլերի ասիմետրիկությունը բերում է նրան, որ «երկնային» նշանների հաջորդականությունը կրկնվում է վերջին երկու «երկնային» նշանների համար, այսպիսով ստեղծելով նոր, յուրահատուկ «բուն-ճյուղ» համադրություն։

Պատմություն

Գան-չժի նշանների համակարգը հայտնաբերվել է չինական գրավոր գրականության ամենահին գտածոների մեջ — Շան հարստության ժամանակների գուշակությունների գրառումներում, օրերի և տարիների գրառման համար։

Հարաբերական համակարգ

Իր ամենազարգացած տեսքով գան-չժի համակարգը կիրառվում էր գուշակությունների համար, ու-սին հասկացության օգտագործմամբ։

	Տարի	Փինյին	Արտասանվում է	Ին և Յան	Հինգ տարրեր	Զոդիակի կենդանի
1	甲子	jiǎ-zǐ	ցզյա-ցզի	阳 Յան	木 Ծառ	鼠 Մուկ
2	乙丑	yǐ-chǒu	ի-չոու	阴 Ին	木 Ծառ	牛 Կով
3	丙寅	bǐng-yín	բին-Ին	阳 Յան	火 Կրակ	虎 Վագր
4	丁卯	dīng-mǎo	դին-մաո	阴 Ին	火 Կրակ	兔 Նապաստակ
5	戊辰	wù-chén	ու-չեն	阳 Յան	土 Երկիր	龍 Դրակոն
6	己巳	jǐ-sì	ցզի-սի	阴 Ին	土 Երկիր	蛇 Օձ
7	庚午	gēng-wǔ	գեն-ու	阳 Յան	金 Մետաղ	馬 Ձի
8	辛未	xīn-wèi	սին-վեյ	阴 Ին	金 Մետաղ	羊 Ոչխար
9	壬申	rén-shēn	ժեն-շեն	阳 Յան	水 Ջուր	猴 Կապիկ
10	癸酉	guǐ-yǒu	գույ-յու	阴 Ին	水 Ջուր	鷄 Աքաղաղ
11	甲戌	jiǎ-xū	ցզյա-սյույ	阳 Յան	木 Ծառ	狗 Շուն
12	乙亥	yǐ-hài	ի-հայ	阴 Ին	木 Ծառ	猪 Խոզ
13	丙子	bǐng-zǐ	բին-ցզի	阳 Յան	火 Կրակ	鼠 Մուկ
14	丁丑	dīng-chǒu	դին-չոու	阴 Ին	火 Կրակ	牛 Կով
15	戊寅	wù-yín	ու-ին	阳 Յան	土 Երկիր	虎 Վագր
16	己卯	jǐ-mǎo	ցզի-մաո	阴 Ին	土 Երկիր	兔 Նապաստակ
17	庚辰	gēng-chén	գեն-չեն	阳 Յան	金 Մետաղ	龍 Դրակոն
18	辛巳	xīn-sì	սին-սի	阴 Ին	金 Մետաղ	蛇 Օձ
19	壬午	rén-wǔ	ժեն-ու	阳 Յան	水 Ջուր	馬 Ձի
20	癸未	guǐ-wèi	գույ-վեյ	阴 Ին	水 Ջուր	羊 Ոչխար
21	甲申	jiǎ-shēn	ցզյա-շեն	阳 Յան	木 Ծառ	猴 Կապիկ
22	乙酉	yǐ-yǒu	ի-յու	阴 Ին	木 Ծառ	鷄 Աքաղաղ
23	丙戌	bǐng-xū	բին-սյույ	阳 Յան	火 Կրակ	狗 Շուն
24	丁亥	dīng-hài	դին-հայ	阴 Ին	火 Կրակ	猪 Խոզ
25	戊子	wù-zǐ	ու-ցզի	阳 Յան	土 Երկիր	鼠 Մուկ
26	己丑	jǐ-chǒu	ցզի-չոու	阴 Ին	土 Երկիր	牛 Կով
27	庚寅	gēng-yín	գեն-ին	阳 Յան	金 Մետաղ	虎 Վագր
28	辛卯	xīn-mǎo	սին-մաո	阴 Ին	金 Մետաղ	兔 Նապաստակ
29	壬辰	rén-chén	ժեն-չեն	阳 Յան	水 Ջուր	龍 Դրակոն
30	癸巳	guǐ-sì	գույ-սի	阴 Ին	水 Ջուր	蛇 Օձ
31	甲午	jiǎ-wǔ	ցզյա-ու	阳 Յան	木 Ծառ	馬 Ձի
32	乙未	yǐ-wèi	ի-վեյ	阴 Ին	木 Ծառ	羊 Ոչխար
33	丙申	bǐng-shēn	բին-շեն	阳 Յան	火 Կրակ	猴 Կապիկ
34	丁酉	dīng-yǒu	դին-յու	阴 Ին	火 Կրակ	鷄 Աքաղաղ
35	戊戌	wù-xū	ու-սյույ	阳 Յան	土 Երկիր	狗 Շուն
36	己亥	jǐ-hài	ցզի-հայ	阴 Ին	土 Երկիր	猪 Խոզ
37	庚子	gēng-zǐ	գեն-ցզի	阳 Յան	金 Մետաղ	鼠 Մուկ
38	辛丑	xīn-chǒu	сԻն-չոու	阴 Ին	金 Մետաղ	牛 Կով
39	壬寅	rén-yín	ժեն-ին	阳 Յան	水 Ջուր	虎 Վագր
40	癸卯	guǐ-mǎo	գույ-մաո	阴 Ին	水 Ջուր	兔 Նապաստակ
41	甲辰	jiǎ-chén	ցզյա-չեն	阳 Յան	木 Ծառ	龍 Դրակոն
42	乙巳	yǐ-sì	ի-սի	阴 Ին	木 Ծառ	蛇 Օձ
43	丙午	bǐng-wǔ	բին-ու	阳 Յան	火 Կրակ	馬 Ձի
44	丁未	dīng-wèi	դին-վեյ	阴 Ին	火 Կրակ	羊 Ոչխար
45	戊申	wù-shēn	ու-շեն	阳 Յան	土 Երկիր	猴 Կապիկ
46	己酉	jǐ-yǒu	ցզի-յու	阴 Ին	土 Երկիր	鷄 Աքաղաղ
47	庚戌	gēng-xū	գեն-սյույ	阳 Յան	金 Մետաղ	狗 Շուն
48	辛亥	xīn-hài	сԻն-հայ	阴 Ին	金 Մետաղ	猪 Խոզ
49	壬子	rén-zǐ	ժեն-ցզի	阳 Յան	水 Ջուր	鼠 Մուկ
50	癸丑	guǐ-chǒu	գույ-չոու	阴 Ին	水 Ջուր	牛 Կով
51	甲寅	jiǎ-yín	ցզյա-ին	阳 Յան	木 Ծառ	虎 Վագր
52	乙卯	yǐ-mǎo	ի-մաո	阴 Ին	木 Ծառ	兔 Նապաստակ
53	丙辰	bǐng-chén	բին-չեն	阳 Յան	火 Կրակ	龍 Դրակոն
54	丁巳	dīng-sì	դին-սի	阴 Ին	火 Կրակ	蛇 Օձ
55	戊午	wù-wǔ	ու-ու	阳 Յան	土 Երկիր	馬 Ձի
56	己未	jǐ-wèi	ցզի-վեյ	阴 Ին	土 Երկիր	羊 Ոչխար
57	庚申	gēng-shēn	գեն-շեն	阳 Յան	金 Մետաղ	猴 Կապիկ
58	辛酉	xīn-yǒu	սին-յու	阴 Ին	金 Մետաղ	鷄 Աքաղաղ
59	壬戌	rén-xū	ժեն-սույ	阳 Յան	水 Ջուր	狗 Շուն
60	癸亥	guǐ-hài	գույ-հայ	阴 Ին	水 Ջուր	猪 Խոզ

Համաձայն եվրոպական տարեգրության 甲子年 վաթսունամյա ցիկլի առաջին տարին

**甲子年**
Առաջին հազարամյակ	Երկրորդ հազարամյակ	Երրորդ հազարամյակ
4 տարի 64 տարի 124 տարի 184 տարի 244 տարի 304 տարի 364 տարի 424 տարի 484 տարի 544 տարի 604 տարի 664 տարի 724 տարի 784 տարի 844 տարի 904 տարի 964 տարի	1024 տարի 1084 տարի 1144 տարի 1204 տարի 1264 տարի 1324 տարի 1384 տարի 1444 տարի 1504 տարի 1564 տարի 1624 տարի 1684 տարի 1744 տարի 1804 տարի 1864 տարի 1924 տարի 1984 տարի	2044 տարի 2104 տարի 2164 տարի 2224 տարի 2284 տարի 2344 տարի 2404 տարի 2464 տարի 2524 տարի 2584 տարի 2644 տարի 2704 տարի 2764 տարի 2824 տարի 2884 տարի 2944 տարի

Ծանոթագրություններ

↑ Nussbaum, Louis-Frédéric (2005). «Jikkan-jūnishi». Japan Encyclopedia. Translated by Roth, Käthe. էջ 420.

Արտաքին հղումներ

«Heavenly Stems and Earthly Branches». Hong Kong Observatory (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 4-ին.

[1] Nussbaum, Louis-Frédéric (2005). «Jikkan-jūnishi». Japan Encyclopedia. Translated by Roth, Käthe. էջ 420.

[1]