LEMBAR MATERI SEMESTER GANJIL

BAB 1

GEGURITAN
A. Geguritan mujudake karya kang sipate pribadhi, mula geguritan panganggit siji lan
sijine beda-beda. Angen-angen kang ana sajrone pikirane pengarang banjur diolah
supaya dadi geguritan kaya kang dikarepake panganggit. Kanthi mengkono,
geguritan iku basane katon endah, bisa migunakake purwakanthi, dwipurwa, seselan
lan sapanunggalane. Geguritan iku duweni nilai- nilai utawa amanat kang bisa
kapethik kanthi digancarake dhisik. Nggancarake geguritan iku ateges nganalisis
utawa ngudhari ukara- ukara geguritan supaya maksude bisa katangkep.
Semaken lan ayo diwaca tuladha geguritan ing ngisor iki!
Tuntutan Jaman Edan
Dening: J.F.X Hoery

Kucing kembang asem

Kucing kembang telon
Kucing candramara
Pasang kudha-kudha ngadhang mangsa
Nyawang wuwung ngisis siyung.

Tikus pithi
Tikus wirog
Tikus sawah
Ing lumbung tengah pesta lan dansa
Ora nggagas bebaya kangarep ngisas.

Kucing bareng nggereng

Mata mentheleng kuku nyengkerem
Tikus tanggap ngulati glagat
Manthuk bareng aweh kurmat
Swara anoraga nglolos ati kang bramantya

--- : Sugeng ketemu tuan kucing

Ngaturake upeti pisungsung dina iki
Kanggo nyambung rasa ngiket ati
Pinangka paseksen njaluk pangerten
Aja kuwur kabeh bisa diatur : ---
 Kucing kembang asem
Kucing kembang telon
Kucing candramawa
Dhehem bareng pratandha bedhamen
Timbangane tekan urusan kapulisen.
Tikus pithi
Tikus wirog
Tikus sawah
Mesem bareng ati marem
Ora nganti sayah kabeh trekahe kaconggah.

Kucing kembang asem

Kucing kembang telon
Kucing candramawa
Manthuk
Tikus pithi
Tikus wirog
Tikus sawah
Manggut
Sesalamankeket supeket
Prasetya bareng ngukir laku jantraning jaman
Kucing gering jempling-jempling gulung koming
Tikus berit jerit-jerit mlayu nggenjrit
Wedi mati kanggo tumbale bumi wingit
Tuntutan jaman edan nggonjak iman.

Padangan-Bojonegoro
PSJB – 1985
Jayabaya, No. 19, tgl. 5 Januari 1986

Bausastra:
Mangsa : musim ngisas : ngukum, ngethok gulu
Bramantya : nesu nggonjak : meksa
Prasetya : janji wingit : angker, medeni
Jantraning : rodha, glindhingan

A. Struktur Geguritan
Geguritan nduweni struktur kang wigati.Sajrone ngerteni makna, pamaos kudu
ngerti struktur kang kinandhut sajrone geguritan.Sinau bab struktur sajrone
geguritan, bisa ditindakake kanthi nganalisis struktur lair lan batin kang kinandhut
sajrone geguritan.

1. Struktur Lair (fisik)

Struktur Lair geguritan yaiku unsur pamangune puisi kang maujud, saka
tetembungan lan liya-liyane kang bisa dideleng karo panca ndriya.Struktur lair
geguritan nyakup bab-bab kaya ing ngisor iki:

1) Tipografi (Wujude Geguritan)

Panganggone tipografi nduweni tujuwan kanggo mangun wujud
kang narik kawigaten supaya endah dideleng dening pamaos.
Wewujudaning larik utawa pada mau bisa nuwuhake efek kang nyawiji
sarta kaendahan.

2) Imaji (Panyitra)
Para panggurit nggunakake tembung-tembung kang bisa
ndungkapake pengalaman indrawi ing antarane pandeleng, pangrungu,
pangganda, pangrasa lan panindak. Mula, imaji iki bisa ngakibatke pamaos
kaya-kaya ndelok, krungu, lan ngrasakake apa kang dialami pangripta.

3) Gaya (Lelewane Basa)

Lelewaning basa yaiku panggunane basa kang bias nuwuhake efek
lan konotasi tartamtu. Basa figurative nuwuhake geguritan dadi prismatic,
ateges nuwuhake makna-makna tartamtu.Lelewane basa digunakake
panggurit supaya bisa nglairake gagasan kanthi tetembungan kang mentes
lan pantes.

4) Enjambemen (Tembung Sumambung)

Enjambemen ing kene diarani tembung sumambung yaiku tembung-
tembung kang sengaja diseleh ing pungkasane gatra kang duweni guna
kanggo nguwatake gatraing dhuwur lan sangisore.
 5) Purwakanthi
Purwa tegese wiwitan, kanthi teges gandheng. Purwakanthi yaiku
runtute swara ing ukara, wanda utawa tembung kang kapisan nggandheng
wanda utawa tembung ing saburine.
a. Purwakanthi Swara
Diarani purwakanthi guru swara, jalaran ing kono tinemu rujukan
swara utawa runtuting swara siji lan sijine. Purwakanthi guru swara
akeh kanggone, kayata ana ing paribasan, saloka, cangkriman,
lelagon, wangsalan, parikan, geguritan, lan rumpakan liyane.
b. Purwakanthi Sastra
Purwakanthi kang adhedhasar runtute sastra (konsonan) sing
ana ing ngarep karo sastra sing ana ing mburine.
c. Purwakanthi Basa / Lumaksita
Purwakanthi basa/lumaksita yaiku unen-unen kang kadhapuk
saka rong gatra. Pungkasane gatra kapisan, dadi wiwitane gatra
kapindho.

2. Struktur Batin
Struktur Batin geguritan yaiku unsur pamangune geguritan kang ora
maujud, nanging bisa dirasakake dening pancandriya. Struktur batin
geguritan ing antarane yaiku:
1) Tema
Tema yaiku gagasan kang dadi dhasar sawijine carita, saengga tema mau
nduweni sesambungan kang rinaket karo karya sastra kang dirantam
dening pangripta supaya dadi ringkes.

2) Wirasa
Rasa yaiku solah bawabatine pangripta ing sawijine prekara anggone
ngripta geguritan. Rasa kang dinduweni pangripta ing kene sesambungan
karo babagan sosial, psikologis, agama lan sapanunggalane. Sepira jerone
pandungkape tema lan ketepatan sajrone nyipati sawijining bab ora
 gumantung marang anggone pangripta milah-milah tetembungan, nanging
luwih akeh gumantung saka pengalaman, wawasan, lan kapribaden

3) Amanat
Sajrone tetembungan lan ukara ing geguritan iku mesthi duweni
tujuan. Duweni amanat lan pitutur ing sawalike tembung kang rinacik
kanthi becik. Mula, para siswa uga kudu bisa nemokake amanat lan
piweling supaya bisaguna tumrap bebrayan.

TUGAS PRIBADI
 Gatekno geguritan-geguritan ing ngisor iki lan wangsulana kang patitis!

(1) Damar
Dening: Erlina Zakiah Darajat

Cilik
Wujudmu
Gedhe pigunamu
Aku pengin dadi damar
Madhangi kang butuh pepadhang
Masia mung cilik kelap-kelip urube
Padhangmu migunani kanggo jagad saisine

(antologi Geguritan Bocah : Jenggirat Tangi)

(2) Aku Ra Pa-Pa

Dening: Wulan Susanti
Aku ra pa-pa, yen ta sliramu lunga
Aku ra pa-pa, yen ta sliramu ngumbara
Aku ra pa-pa, yen ta sliramu ninggal negara
Ngudi ngelmu nganti tekan negara Cina
 Nanging...
Atiku lara
Kelara-lara
Keranta-ranta
Yen ta sliramu
Ninggal tata krama
Lali unggah-ungguh basa
Ora ngerti crita saka para Pujangga
Sing dadi sumbering budaya
Sliramu tinggal
Mung amarga kurang pana
Ing edining budaya Jawa

1. Geguritan-geguritan ing dhuwur iku golekana struktur lair lan batine!

2. Tulisen pesen moral kang kinandhut kanthi implisit lan eskplisit ing geguritan
3. Tulisen maknane geguritan ing saben gatra (baris)!
4. Tulisen maknane geguritan ing saben pada (bait)!
5. Tulisen maknane (isi) geguritan kanthi wutuh!

B. Lelewaning Basa (Panganggone Basa ing Geguritan)

Pangripta nduweni ciri khas dhewe-dhewe anggone ngripta reriptan sastra.
Lumantar lelewaning basa, pangripta bisa narik kawigaten pamos amarga karya
sastra kang rinipta ngemu surasa kang endah. Lelewaning basa uga digunakake
dening pangripta anggone medharake apa kang dikarepake utawa saka pamikiran
tartamtu.
1. Tembung Entar
Tembung Éntar yaiku tembung loro utawa luwih sing digabung dadi siji lan
tegese dadi beda saka asal-usule. Tembung entar tegese ora kaya teges
salugune (kata kiasan) utawa tembung kang ora kena ditegesi sawantahe wae.
Ing basa Indonesia diwastani tembung silihan (kiasan).
2. Tembung Kawi
Ing tanah Jawa, basa kang diarani paling tuwa dhewe yaiku Basa Kawi. Kawi
nduweni teges pujangga, karangan, lan tembang. Utawa tembung-tembung
 kang kanggo ana ing kapujanggaan (layang-layang jaman biyen), ora kaprah
diengga ing basa padinan. Mulane ing jaman saiki akeh sing padha ora
mudheng basa kawi. Basa kawi kena ditegesi basane pujangga ing tulisan
layang-layang kuna kang nganti saiki isih ana ing kapustakaan lan museum
papan panaliten.
3. Purwakanthi
a. Purwakanthi Swara
Purwakanthi guru swara yaiku purwakanthi kang lelandhesan wewatoning
swara utawa vokal. Paugeran swara yaiku swara kang wis kasebut ing gatra
utawa perangane ukara kang ana ing ngarep, digandheng utawa diurutake
dening ukara samburine
b. Purwakanthi Sastra
Purwakanthi guru sastra yaiku purwakanthi kang lelandhesan wewaton
sastra (ukara sigeg), yaiku sastra (ukara sigeg) kang wis kasebut ing
perangan ukara ngarep utawa ing perangan ukara kawiwitan, diurutake
utawa digandheng, disebutake maneh ing ukara mburine.
c. Purwakanthi Basa/Lumaksita
Purwakanthi basa/lumaksita yaiku unen-unen kang kadhapuk saka rong
gatra. Pungkasane gatra kapisan, dadi wiwitane gatra kapindho.

C. Nggancarake Teks Geguritan

Sawise para siswa mangerteni struktur geguritan, nemokake isi lan amanat
sajrone teks geguritan, Gemi lan Nastiti ngajak para siswa bebarengan karo kelompoke
guna nggancarake geguritan, yaiku ngowahi wujud geguritan dadi gancaran supaya
luwih gampang dimangerteni.
Tata krama pasinaon nggancarake geguritan yaiku tanggung jawab, jujur, lan
tresna budaya Jawa. Amarga, nyinaoni lan mangerteni geguritan ateges melu
nglestarekake basa lan sastra Jawa.
 BAB II
PERISTIWA BUDAYA

MIDODARENI

Wengi sadurunge dilakoni ijab lan panggih bisa diarani wengi Midodareni, midodareni asale saka
tembung widodari. Masyarakat Jawa percaya amarga ing wengi kuwi para widodari teka khayangan arep
mudhun neng ndonya lan sowan ing omahe calon penganten estri, gawe nyempurnakake lan agawe
pangling.

1. Tatacara

Midodareni biasane dilakoni wayah 18.00 nganti wayah 24.00, calon penganten ora oleh turu. Arep
nglakoni midodareni ana wejangan-wejangan lan donga-donga lan kekarepan sing disimbolke karo: 1)
Sak pasang klemuk sing diiseni bumbu pawon, empon-empon, lan 2 bangun tulak digawe nutupi klemuk.
2) Sak pasang kembar mayang (dipasang ing kamar penganten). 3) Sak pasang kendi sing diisi banyu suci
lan cucuke ditutupi karo godong dadap serep, mayang jambe, godhong suruh sing diwenehi karo kapur. 4)
Lengser sing diiseni godhong pandan sing wis dirajang, parutan kencur, laos, jeruk purut, lenga wangi,
lengser iki diseleh ing ngisor dipan supaya panggonane ambune wangi.

Sawise bubaran midodareni pas wayah 24.00 calon penganten lan kulawargane bisa dhahar yaiku:Sega
gurih, ingkung, sambel pecel, sambel pencok, lalapan, krecek, roti tawar, gula jawa, kopi pait, teh pait,
rujak degan, karo lampu ublik lenga kelapa gawe lampune

2. Adicara Inti
a. Jonggolan
Tekane calon penganten kakung ing panggone calon maratuwa. Njonggol bisa kasebut
ngetokke, duweni tujuan yaiku nunjukke calon penganten kakung kanthi keadaan sehat lan
slamet, lan atine wes manteb kanggo ngrabi calon penganten estri. Suwene ing omah calon
penganten estri, calon penganten kakung amung ngenteni ing emperan lan disuguhi banyu putih
wae.

b. Tantingan
Bapak lan ibune calon penganten estri nekani calon penganten estri ing njero kamar
nakoni kemantepan atine kanggo mbangun bale wisma, mangka calon penganten estri mau
nyatakake ikhlas nyerahake sak kabehe marang wong tuwo, nanging ngajukke panyuwunan
kalian bapak kanggo nggolekake “kembar mayang” kanggo syarat mantenan.
c. Mudhune Kembar Mayang
Loro kembar mayang kasebut diwenehi jeneng dewandanu lan kalpandanu. Dewandanu
duweni arti wahyu pengayoman, maknane yaiku penganten kakung bisa nguwenehi pengayoman
lahir batin kanggo keluargane. Kalpandanu asale saka tembung kalpa yaiku sing duweni arti
wahyu dadi maksude yaiku wahyu kelanggengan yaiku uripe mbangun bale wisma langgeng
selawase urip.

d. Panyerahan Catur Wedha

Catur wedha yaiku wejangan sing disampekake karo bapak maratua utawa bapak calon
penganten estri kanggo calon penganten kakung. Catur wedha duweni isi papat cekelan urip,
dikarepake catur wedha iki dadi cekelan kanggo penganten ing nglakoni urip bangun bale
wismamengko.
 e. Wilujengan Majemukan
Wilujengan majemuk yaiku silahturahmi antarane keluarga calon penganten kakung lan
estri sing duweni arti keikhlasan pihak penganten kakung lan estri kanggo besanan, sateruse ibu
calon penganten estri ngwenehi angsul-angsul yaiku panganan kanggo digawa mulih. Wong tuwa
calon penganten estri nguwenehi kanggo penganten kakung:
 Kancing gelung : sak perangkat klambi digawe kanggo pas upacara panggih.
 Pusaka bentuke dhawung utawa keris, sing duweni makna kanngo nglindungi kluargane
mengko.
Kapethik: http/jv.wikipedia.org/wiki/midodareni.com

Gladhen 1

Coba kerjakna saka piranti lan bahan kang digunakake sajrone

tradhisi upacara temu manten kasebut, coba golekana teges,
makna lan panganggone saben piranti lan bahan kasebut saka
sumber internet, kalawarti, buku lan sapanunggalane banjur
andharna!

Proses/ Struktur Kagiyatan Tradhisi Upacara Temu Manten

1) Pranatacara mbukak acara
2) Pinanganten putri metu saka kamar
3) Pinanganten putra teka
4) Ijol kembar mayang
5) Sawatan gantal
6) Penanganten kekalih salaman
7) Wiji dadi lan junjung drajat
8) Unjukan tirta wening
9) Sinduran
10) Pangkon timang lan tanem jeru/ tanem tancep
11) Kacar-kucur
12) Dulangan
13) Mapak besan
14) Sungkeman
15) Bubak kawah
Gladhen 2

Coba kerjakna kanthi cara klompok, andharna nile lan makna kang
kinandhut sajrone prosesi tradhisi upacara temu manten kasebut
saka sumber internet, kalawarti, buku lan sapanunggalane!

Menehi Pamawas, Crita, lan Anggone Komentar Tumrap Sawijine Prastawa lan
Kagiyatan
Menehi pamawas, crita, lan anggone komentar tumrap sawijine prastawa lan kagiyatan
tartamtu mau nggunakake tetembungan lan basa kang tumata sing kalebu sajrone teknik micara.
Micara kanggo nglaporake, menehi informasi ditindakake nalika pawongan kasebut nduweni
pepenginan kanggo:
1. Nuwuhake pangerten tumrap samubarang
2. Nemtokake gegayutan antarane samubarang tartamtu
3. Ngandharake sawijine proses
4. Nggancarake sawijine tujuwan utawa ngandharake sawijine tulisan
Apa wae tujuwan kang kudu digayuh sajrone lingkup pamicara, luwih dhisik kudu ana
rencana kang wis disusun. Mula saka iku ana babagan kang kudu digatekake ana ngisor iki:

1. Milih topik wicara kang bisa narik kawigaten.

2. Mbatesi topik wicara
3. Ngumpulake bahan-bahan kang ana gayutane karo topik wicara
4. Nyusun bahan
5. Pendhahuluan
6. Isi
7. Simpulan
Saliyane babagan kasebut kang kudu digatekake anggone menehi pamawas, anggone crita,
anggone paring komentar tumrap samubarang uga kudu nggunakake tetembungan kang kebak
semangat, logis, lan gampang dingerteni dening wong sing ngrungokake.
Gladhen 3

Setitekna Prentah Ana Ngisor Iki

1. Saka teks upacara tradhisi temu manten, coba wenehana pamawas

saka prosesi upacara tradhisi kasebut.
2. Sawise menehi pamawas, coba critakna prosesi tradhisi upacara
temu manten saka wiwitan nganti pungkasan.
3. Sawise mawas lan ngerteni upacara temu manten, coba paring
komentar tumrap upacara tradhisi kasebut kanthi nggunakake basa
kang tumata.

Pesan Moral Sajrone Adat Upacara

Saben upacara tradhisi sajrone bebrayan agung mesthi nduweni nile lan pesan-pesan tartamtu
kang kinandhut sajrone tradhisi kasebut. Tuladhane wae, pesan lan nile kang ana sajrone upacara
tradhisi temu manten kang lumrah ditindakake ing bebrayan agung mligine dening para
pawongan kang ngrayakake acara nikahane ing adicara resepsian adat jawa. Kaya dene ing
prosesi sungkeman ing tiyang sepuh loro nuduhake pangabektine anak marang wong tuwa lan
kanggo nyuwun pangestu supaya balewisma kang dibangun dadi kluwarga sing sakinah,
mawada, lan warahmah. Saliyane iku, ing prosesi kacar-kucur uga ana pesan kang bisa kajupuk
yaiku nuduhake pralambang minangka tugase wong lanang saliyane dadi kepala ing balewisma
uga nduweni tanggungjawab kanggo menehi nafkah arupa materi kanggo nyukupi kabutuhan
saben dinane.
Gladhen 4

Coba goleka upacara tradhisi kang ana ing daerahmu kang isih
misuwur, banjur jlentrehna pesan kang kinandhut sajrone
upacara tradhisi kasebut kang gayut karo panguripan saben
dinane!

1) Teknik menulis laporan.

Anggone nyerat laporan katindakake nalika mawas sawijine prastawa, kagiyatan lan papan
panggenan sing arep diamati. Mula saka iku ana saperangan bab kang kudu digatekake nalika
nalika nyerat laporan kaya dene:
1. Papan panggonan
2. Titimangsa (dina, tanggal, lan wektu)
3. Tujuwan
4. Hasil/isi
5. Kesimpulan
Tuladha Laporan Pengamatan Saka Kagiyatan Upacara Tradhisi “Temu
Manten”.

Laporan Pengamatan
Upacara Tradhisi Temu Manten

Papan :Dsn. Candisari, Ds.Sumberdadi, Kec.Sugio, Kab.Lamongan

Dina, tanggal :Minggu, 03 Agustus 2014
Wektu :10.00 – 13.00
Tujuwan :kanggo ngamati adicara prosesi temu manten
Hasil/isi :+ sadurunge nindakake prosesi temu manten ana
saperangan bahan lan piranti kang kudu disiapake dening
juru paes.
+ ana sing jenenge pranata adicara kang mimpin lakuning
adicara prosesi temu manten.
+ prosesi katindakake kanthi tumemen lan saben proses
kang ditindakake kebak nile sarta pralambang anggone
mbangun balewisma.
Kesimpulan : upacara tradhisi temu manten lumrahe ana sajrone
resepsian ing adicara mantenan, yen tradhisi kasebut kanthi
tumemen diugemi dening para bebrayan agung mligine para
juru paes kang wis dadi pakaryane mesthi wae dirasa kentel
adate.

Gladhen 5

Coba amatana karo anggota klompok sing rampung kokbagi ngenani

sawijine prastawa, kagiyatan lan sapanunggalane kang isih ana
gayutane karo seni lan kabudayan jawa ing sakiwa tengen, banjur
nggawea laporan pengamatane!
Gladhen 6

Coba karo anggota klompok sing wis dibagi, goleka upacara tradhisi
sing isih diugemi ing papan panggonmu banjur andharna saka
piranti lan bahan kang digunakake banjur andharna gunane kanggo
apa, kepriye prosesi upacara tradhisine, banjur andharna makna,
nile kang kinandhut sajrone prosesi.
 BAB III
TEKS PEWARA/ PIDATHO

A. Panatacara
1. Olah swara: logat, pocapan, napas, tegas, cetha, boten blero/bindheng, membat-
mentuling swanten, kajiwa.
2. Olah raga lan olah busana:
Olah raga sapta-ma:

a. Magatra : patrap wajar botendipundamel-damel

b. Malaksana : luwes, boteningah-inggih
c. Mawastha : jejeg, botenkendho/dhoyong
d. Maraga : botenrongeh/edheg/gumeter,mantep,
e. Malagawa : enthengan, trengginas
f. Matanggap : tanggapswasana (susah, seneng)
g. Mawwat : ngentasikarya

3. Olah basa lan sastra: pilihantembung, purwakanthi, sekar, suluk, panyandra,

paribasan, pepindhan, wangsalan, lsp.

Kajawi menika sinengkuyung pirantos sanesipun kadosta:

a. Pangrengga swara
Ugi sinebat sound system. Panata adicara kedah mangesrtos kados pundi mangun
karya kaliyan pangrengga swara. Bab tata papan, urutaning gendhing, sasmitaning
gendhing, lsp.
b. Papan
Papanipun pranata adicara kepara saged dipuntingali sedaya para rawuh, sampun
ngantos adoh sanget, ugi sampun ngantos malah ndhelik.
c. Pawiyatan
Amrih kawegigan pranata adicara saged profesional perlu sekolah, kursus, utawi
dherek pawiyatan sanesipun. Saged ugi maos buku-buku ingkang sampun wonten
ngewrat bab pranata adicara.
d. Mental
Wonten tiyang ingkang gadhah mental waja, mental miyur, sok amental ciyut.
Amrih mentalipun kandel kedah kathah gladhen, biasa ngadhepi tiyang kathah
(forum), siap ing materi,
e. Ketewajuhan
Ketewajuhan inggih menika temen-temen anggenipun nindakaken pakaryan, saged
rampung ngremenaken.
f. Gladhen
Pranata adicara tetep terus sarta prelu gladhen utawi latihan amrih sansaya mekar
ilmunipun, landhep yen dipunginakaken, tembenipun katingal wegig, besus,
micara.
 g. Kasamaptaan
Pranata adicara kedah siap sawanci-wanci menawi dipuntimbali boten badhe
nguciwani, samapta ing raga, busana, basa, saha wicara.

B. Jejibahane Panata Adicara

1. Nata lan nulis rantamane adicara.
2. Nata para paraga kang kajibah nindakake adicara
3. Miwiti adicara
4. Nata lakune adicara
5. Nutup adicara

C. Tuladha wicara Pambuka lan Panutup

1. Wicara Pambuka
Nuwun, parapepundheningkangsatuhukinabekten,
parapinisepuhmiwahsesepuhingkangkinurmatan, paratamuingkangminulya,
sartakadangkulawredhamiwahmudhatumaruna ingkangdhahat sinudarsana.
Sumanggatansahkuladherekakenmunjukaken raos puja pujisyukurwonten
ingngarsaningGusti, PangeraningkangMahawelaslanMaha
asihingkangsampunngluberakenkanugrahaningkangarupi kabagaswarasan,
kawilujengan saha kanikmataningkangtanpapepindhan.
Para tamuingkangminulya, keparenga kula ingkang mundhi dhawuhipun Bapak ..........
minangka panambiwara, keparenga
ngaturakenmenggahrantamaningtitilaksanaadicarapawiwahaningwancimenika. Titi
laksana rinantam mekaten: …………………………………

2. Wicara Panutup
Para rawuh ingkang minulya kados sampun jangkep tumapaking adicara. Pramila
sampun dumugi pethiting titi laksana. Kula sakadang ingkang dherekaken tumapaking
adicara ndhereka mangayubagya dhumateng risang penganten, sageda ing mangke
manggih kamulyan sarta karaharjan. Sarta ngaturaken agunging panuwun dhumateng
Bapak......., bilih kula sakadang sampun pinitados ndherekaken lumampahing
titilaksana pawiwahan Dyah Ayu ........... kaliyan Bagus ........... Kalamun anggen kula
nindakaken wajib wonten tuna dungkaping atur miwah solah bawa, cicir cewet adamel
kuciwa, keparenga paduka ingkang hamengku karsa miwah para tamu paring
pangsaksama. Nuwun.
Wasana Wasallamu’alaikum wr. Wb.
 BAB IV
DRAMA
Drama mujudake seni pertunjukan sing nampilake lakon (paraga) ing pentas
(panggung)
Jenis-jenis drama:
1. Drama tragedi yaiku drama kang isine kadadeyan sing nrenyuhake ati (sedih)
2. Drama komedi yaiku drama kang medharake lakon sing lucu
Unsur-unsur drama

1. Unsur Intrinsik
 Naskah/skenario
Teks sing isine kedadeyan sing bakal dimainake dening para paraga
 Paraga
Wong sing bakal meragakake drama
2. Unsur Teateral
Paraga kudu nguwasani papan pentas/panggung
3. Unsur budaya
Budaya sing ana ing masyarakat sakiwa tengene pentas
4. Unsur Kaendahan (estetika)
Unsur sing ana gegayutane karo rasa kaendahan lan kreativitas.
Sing kudu ditindakake dening paraga sadurunge meragakake drama yaiku.

 Maca naskah drama kanthi mangerteni isine

 Ngerteni watake paraga jumbuh karo naskah kanga rep diperagakake
 Nyiapake papan panggonan (setting)
 Milih lan nemtokake paraga
 Acting (carane para berekspresi)
 Bloking: tata posisi paraga ing panggung
 Tata artistik: tata rias, tata musik, tata busana, lan pengaturane lampu