1.

Pathokan sajroning tembang macapat kang ngemot pathokan cacahe larik saben sapada,
yaiku….
a. guru sastra
b. guru basa
c. guru lagu
d. guru wilangan
e. guru gatra

2. Denen kang ngemot pathokan tibaning swara pungkasan (dhong dhing) saben sagatra,
yaiku….
a. guru sastra
b. guru basa
c. guru lagu
d. guru wilangan
e. guru gatra

3. Pathokan tembang Pangkur, yaiku ….

a. gatra 6, wilangan : 8, 8, 8, 8, 8, 8, lagu : u, i, a, i, a, i
b. gatra 4, wilangan : 12, 6, 8, 8, lagu: i, a, i, a
c. gatra 7, wilangan: 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8, lagu: a, i, u, a, u, a, i
d. gatra 5, wilangan: 12, 8, 8, 8, 8, lagu: u, i, u, i, o
e. gatra 6, wilangan: 10, 6, 10, 10, 6, 6, lagu: i, o, e, i, i, u

4. tembang macapat kanga sale saka tembung mungkur kang ateges nyingkiri hawa napsu
angkara murka. Kang dipikir tansah kepingin weweh marang sapadha-padha diarani ….
a. Dhandhanggula
b. Pangkur
c. Mijil
d. Sinom
e. Kinanthi

5. jinejer neng wedhatama

mrih tan kemba kakembeng ing pambudi
mangka nadyan tuwa pikun
yen tan mikani rasa
yekti sepi asepa lir sepah samun
semangsane pakumpulan
gonyak ganyuk nglingsemi

Werdine gonyak ganyuk nglelingsemi, yaiku ….

a. sakarepe dhewe mula ngisin-isini
b. supaya ora mangu-mangu tumindake
c. mapan ing papan sepi murih wening atine
d. aja tumindak kang singular saka wewaton urip
e. tumindak becik iku minangka lambang kamulyan

6. jinejer neng wedhatama

mrih tan kemba kakembeng ing pambudi
mangka nadyan tuwa pikun
yen tan mikani rasa
yekti sepi asepa lir sepah samun
 semangsane pakumpulan
gonyak ganyuk nglingsemi
Tembung kemba iku tegese ….
a. isin
b. pinter
c. kulina
d. ragu
e. luwih

7. jinejer neng wedhatama

mrih tan kemba kakembeng ing pambudi
mangka nadyan tuwa pikun
yen tan mikani rasa
yekti sepi asepa lir sepah samun
semangsane pakumpulan
gonyak ganyuk nglingsemi
Pratelan kang ateges ngedohi sawenehe tumindak kang ala, yaiku ….
a. Mingkar-mingkuring angkara
b. Akarana karenan mardi siwi
c. Mrih kretarta pakartining ilmu luhung
d. Sinawung resmining kidung
e. Agama ageming aji

8. jinejer neng wedhatama

mrih tan kemba kakembeng ing pambudi
mangka nadyan tuwa pikun
yen tan mikani rasa
yekti sepi asepa lir sepah samun
semangsane pakumpulan
gonyak ganyuk nglingsemi
Dene pratelan kang nudhuhake manungsa iku luwih dhuwur drajate saka titah liyane amarga
duwe kapercayan, yaiku ….
a. mingkar-mingkuring angkara
b. akarana karenan merdi siwi
c. mrih kresarta pakartining ilmu luhung
d. sinawung resmining kidung
e. agama ageing aji

9. Panulise tembung ing ngisor iki kang bener, yaiku ….

a. tukul
b. dada
c. bathuk
d. lati
e. dengkul

10. Tembung aku kang lumrah digunakake kagem raja, yaiku ….

a. ingsun
b. ulun
c. kawula
d. kula
e. dalem
 11. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

 Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Peraga utama cerkak ing dhuwur, yaiku ….

a. Agus
b. Ibu
c. Pak Wardi
d. Doni
e. Joko

12. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

 Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”
 “Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Kang nyemayani arep nukokake montor-montoran, yaiku ….

a. Agus
b. Ibu
c. Pak Wardi
d. Doni
e. Joko

13. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.
 Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

 “Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Kang duwe sipat sabar, tresno mring putra, gatek karo anak, yaiku ….
a. Agus
b. Ibu
c. Pak Wardi
d. Doni
e. Joko

14. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.
 “Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.
 “Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Kang duwe sipat pinter, nanging ora nggugu ngendikane wong tuwa, yaiku ….
a. Agus
b. Ibu
c. Pak Wardi
d. Doni
e. Joko

15. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.
 Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.
 “Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Ancas utawa maksude Ibu ora nukokkake montor-montoran Agus, yaiku ….

a. dolanane Agus wis akeh
b. dolanane regane larang
c. ora duwe dhuwit
d. nunggu bapak
e. supaya Agus sabar

16. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.
 Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***
 “Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Alesane Ibu ora numbasake montor-mntoran Agus, yaiku ….

a. ora duwe dhuwit
b. ngenteni bapak kondur
c. amarga udan
d. tokone adoh
e. sing dijaluk regane larang

17. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.
 Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

 “Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Sing ora kalebu gegambarane Agus gela yen ora ditukokake montor-montoran, yaiku ….
a. mbesengut
b. meneng wae
c. ora geem maem
d. ora leren sinau
e. langsung mlebu kamar

18. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.
 Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.
 “Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Nalika udan-udan, Agus ana ing ….

a. lapangan
b. rattan
c. mburi omah
d. prapatan
e. njaba ngomah

19. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.
 “Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.

Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”
 “Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”

“Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Agus sakanca nindakake … nalika udan-udan.

a. bal-balan
b. jamuran
c. gobaksodor
d. nekeran
e. ngulukake layangan

20. Setitekna lan wacanen kanthi batin!

Gara-Gara Ora Nggugu Wong Tuwa

Dening : Indah Kurniawati

Agus iku satemene bocah pinter lan manut marang wongtuwane. Nanging kadhang kala
ya dadi ora nggugu wongtuwa amarga prakara sepele.

Kaya dina kuwi, Agus kepengin banget dolanan montor-montoran sing nganggo remot.
Agus wus matur marang ibune supaya dipundhutake ing tokone Pak Wardi. Nanging ibune
nyemayani sasuke amarga ing kalodhangan iku lagi ora kagungan arta.

“Sesuk Bapak lak kondur saka dhines luar. Mesthi ngasta oleh-oleh lan arta ora ketang
sethitik. Ibu dak nyuwun Bapak arta kanggo numbaske Agus dolanan montor-montoran, nggih!,
ujare Ibu.

Ibu ngendikan ngono kuwi sajane kanggo mulang putra tunggale iku supaya ajar sabar.
Apa-apa kang dadi panjalukane ora kudu dituruti sakkal kuwi. Sajane Ibu ya kagungan arta,
nanging ya kuwi mau. Piyambake ndidik, Agus supaya bisa ajar lan mudheng kahanane wong
tuwane.

Biyasane Agus dikandhani pisan ngono langsung mudheng lan manut. Nanging embuh
dina kuwi ana apa. Agus malah dadi rewel lan njegot. Nalika daikon maem, ora semaur, milih
meneng wae. Ulate njegadul terus nganti alise sakloron arep gathuk. Rupane mensengut lan milih
neng njero kamar terus.

Ibune ngelus dhadha nyawang putra kinasihe iku. Sajane bisa wae sanalika kuwi banjut
ditukokake pepenginane Agus. Nanging priye maneh. Mau wus kebacut ngendika supaya Agus
ngenteni sarawuhi Bapak sesuk, lagi dipundhutake dolanan montor-mntoran.

Ora suwe, seng omahe Agus pathing lemlothak ketibanan banyu udan saka langit. Agus
sing maune ana njero kamar age-age metu. Saka cendhela umahe katon yen udane rada deres. Ya
saka cendhela kuwi, Agus uga weruh Doni lan Joko, tanggane, padha udan-udan keceh banyu ing
njaba sinambi bal-balan. Agus dadi kepengin melu dolanan ing njaba.

“Agus … boten pareng udan-udan lho nggih. Mengko mundhak masuk angina”. Ibu
kayane wus pirsa apa sing ana ing njero atine Agus.
 Krungu ngendikane Ibune, Agus sansaya tambah mbesengut. Apa-apa ora oleh. Njaluk
dolanan montor-montoran ora ditumbaske. Saiki arep nyeneng-nyenengke atine dhewe kanthi
udan-udan bareng kancane, ya ora oleh.

“Ibu iki karepe priye tha.” Agus nggrundel ing batin. Dheweke among bisa nyawang
kancane mau dolanan sajak gayeng ing njaban omah. Awake padha kebes, nanging senenge ora
karuwan. Saya suwe nyawang, Agus saya ora tahan. Ndilalah wae nalika ditoleh, Ibune ora katon.
Sajake Ibu nembe masak ing pawon.

Agus age-age ucul klambi. Kathokan thok, Agus banjur mlayu metu, nggabung kanca-
kancane bal-balan ing njaba sinambi udan-udan. Agus seneng banget. Atine bungah. Rasane
mardika banget. sekali-kali ora ngrungokake ature Ibune.

“Aguuuus … piye tha, Le! Dikandhani aja udan-udan kok ora manut. Ayo gek ndang
mlebu omah!” Ibune mbengoki saka njero omah. Kayane Ibu mau weruh ana klambine Agus
gumlethak ing jobin, nanging Agus dhewe ora ana.

“Riyin, Buuuuu….”. Semaute Agus saka kadohan.

Ibune isih sabar. Nanging udakara 10 menit dienteni, Agus tetep durung gelem leren sing
udan-udan. Ibune wiwit kuwatir yen kesuwen sing udan-udan mengko Agus dadi masuk angina.
Mula Ibu banjur nyigrakake payung lan marane Agus ing njaba.

“Ayo, Agus. Wis leren. Gek ndang melebu omah. Manut Ibu.”

“Riyin, Bu. Sekedhap malih.”

“Ora, bisa. Mengko kowe ndhak masuk angina. Ibu sing susah.” Ibu banjur nglarak
tangane Agus, digeret ngarah mlebu omah. Tekan njero omah, Agus didukani Ibune amarga ora
nggugu.

“Wis saiki ayo dak pakpungi, gek salin klambi sing anget. Kowe laky a durung maem
barang tha?” Agus among meneng wae. Dheweke ora wani nyauri apa-apa. Nanging sarampunge
adus lan klamben, nalika arep didulang maem, Agus tetep wae wegah maem.

“Agus langsung bobok mawon Bu, Agus kesel.” Agus banjur mlebu kamare. Ibune
among ngunjal ambegan dhawa nyawang anake.

***

“Ibu … Ibuuu ….” Agus dumadakan mbengoki Ibune saka njero amar. Ibune sing nembe
ing mburi age-age ninggal isah-isahane lan setengah mlayu nuju kamare Agus.

“Ana apa, Le.”

“Anu, Bu … awak kula mboten kepenak banget.” Agus sambat ngrasakake awake sing
ora nggenah.

Ibune banjur ndemok bathuke. Rada panas. Tangane lan sikile diusap-usap, ya rada panas.
Dene Agus turune njingkrung kemulan brukut sajak kadhemen kae.

“Wooooo … genah iki Agus masuk angina, Piye, tenant ha ngendikane Ibu mau. Ya
ngene iki undur-undurane yen ora manut marang wongtuwa. Saiki lak Agus ngrasakake dhewe
tha akibate!”

“Nggih, Bu. Nyuwun pangapunten Bu. Agus pancen salah, mboten manut Ibu. Boten kula
baleni malih Bu.”
 “Ya wis. Ayo saiki dak keroki sedhela, mengko gek maem dhisik banjur ngombe obat.
Bubar kuwi mapan turu maneh.” Ujare Ibu.

Kapethik saka: Jagad Sastra, SOLOPOS, 7 April 2011.

Wos surasane crita iku, yaiku ….

a. Agus ora ditukokake montor-montoran
b. Agus nesu
c. Agus ora nggugu dikandhani ibu
d. Agus bocah pinter
e. Agus bocah manut

21. Pawarta 1

Tari Dolalak kalebu dolanan bocah kang bisa tinemu ing kabupaten Purworejo. Dolalak saka
tembung ‘do’ lan ‘la’. Ing jaman kunane karepe joget iki kairing mung rong titi laras de lan la.
Saiki tarian iki kairing alat musik modern. Kayata keyboard, lan lagu-lagune saiki luwih werna-
werna. Penari Dolalak ing jaman kunane dipragakake wong lanang kanthi sragam ireng lan clana
cekak kaya adate bocah.

Saiki sing joget ora mung wong lanang ananging uga ana para remaja estri kanthi sragam
sing werna-werna. Para penari isa ndadi (kesurupan) kanthi tingkah sing aneh-aneh. Tarian
Dolalak kalebu tarian pergaulan wong nom. Sing duweni karep mupuk rasa solidaritas lan
paseduluran. Mula Dolalak wajib dilestarekake lan dikembangake amarga ngandhut nilai-nilai
kaarifan lokal kang ana ing tlatah Purworejo.

Tari Dolalak kuwi kesenian asli saka ngendi ….

a. Semarang
b. Rembang
c. Purworejo
d. Yogyakarta
e. Surakarta

22. Pawarta 1

Tari Dolalak kalebu dolanan bocah kang bisa tinemu ing kabupaten Purworejo. Dolalak saka
tembung ‘do’ lan ‘la’. Ing jaman kunane karepe joget iki kairing mung rong titi laras de lan la.
Saiki tarian iki kairing alat musik modern. Kayata keyboard, lan lagu-lagune saiki luwih werna-
werna. Penari Dolalak ing jaman kunane dipragakake wong lanang kanthi sragam ireng lan clana
cekak kaya adate bocah.

Saiki sing joget ora mung wong lanang ananging uga ana para remaja estri kanthi sragam
sing werna-werna. Para penari isa ndadi (kesurupan) kanthi tingkah sing aneh-aneh. Tarian
Dolalak kalebu tarian pergaulan wong nom. Sing duweni karep mupuk rasa solidaritas lan
paseduluran. Mula Dolalak wajib dilestarekake lan dikembangake amarga ngandhut nilai-nilai
kaarifan lokal kang ana ing tlatah Purworejo.

Kaperang saka tembung apa Dolalak iku ….

a. ‘dol’ lan ‘lak
b. ‘do’ lan ‘lak’
c. ‘dol’ lan ‘la’
d. ‘lak’ lan ‘dol’
e. ‘do’ lan ‘la’
 23. Pawarta 1

Tari Dolalak kalebu dolanan bocah kang bisa tinemu ing kabupaten Purworejo. Dolalak saka
tembung ‘do’ lan ‘la’. Ing jaman kunane karepe joget iki kairing mung rong titi laras de lan la.
Saiki tarian iki kairing alat musik modern. Kayata keyboard, lan lagu-lagune saiki luwih werna-
werna. Penari Dolalak ing jaman kunane dipragakake wong lanang kanthi sragam ireng lan clana
cekak kaya adate bocah.

Saiki sing joget ora mung wong lanang ananging uga ana para remaja estri kanthi sragam
sing werna-werna. Para penari isa ndadi (kesurupan) kanthi tingkah sing aneh-aneh. Tarian
Dolalak kalebu tarian pergaulan wong nom. Sing duweni karep mupuk rasa solidaritas lan
paseduluran. Mula Dolalak wajib dilestarekake lan dikembangake amarga ngandhut nilai-nilai
kaarifan lokal kang ana ing tlatah Purworejo.

Nasibe kesenian dolalak ing wektu saiki, yaiku ….

a. mrihtinake
b. entuk kawigaten mirunggan
c. bocah enom saiki seneng marang Dolalak
d. bocah enom saiki wis ora pati seneng marang Dolalak
e. Dolalak mujudake kesenian sing wis kuno tumrape generasi saiki

24. Pawarta 1

Tari Dolalak kalebu dolanan bocah kang bisa tinemu ing kabupaten Purworejo. Dolalak saka
tembung ‘do’ lan ‘la’. Ing jaman kunane karepe joget iki kairing mung rong titi laras de lan la.
Saiki tarian iki kairing alat musik modern. Kayata keyboard, lan lagu-lagune saiki luwih werna-
werna. Penari Dolalak ing jaman kunane dipragakake wong lanang kanthi sragam ireng lan clana
cekak kaya adate bocah.

Saiki sing joget ora mung wong lanang ananging uga ana para remaja estri kanthi sragam
sing werna-werna. Para penari isa ndadi (kesurupan) kanthi tingkah sing aneh-aneh. Tarian
Dolalak kalebu tarian pergaulan wong nom. Sing duweni karep mupuk rasa solidaritas lan
paseduluran. Mula Dolalak wajib dilestarekake lan dikembangake amarga ngandhut nilai-nilai
kaarifan lokal kang ana ing tlatah Purworejo.

Ing jaman kunane, tari dolalak ditindakake dening ….

a. bocah lanang
b. bocah wadon
c. nom-noman
d. bapak-bapak
e. ibu-ibu

25. Pawarta 1

Tari Dolalak kalebu dolanan bocah kang bisa tinemu ing kabupaten Purworejo. Dolalak saka
tembung ‘do’ lan ‘la’. Ing jaman kunane karepe joget iki kairing mung rong titi laras de lan la.
Saiki tarian iki kairing alat musik modern. Kayata keyboard, lan lagu-lagune saiki luwih werna-
werna. Penari Dolalak ing jaman kunane dipragakake wong lanang kanthi sragam ireng lan clana
cekak kaya adate bocah.

Saiki sing joget ora mung wong lanang ananging uga ana para remaja estri kanthi sragam
sing werna-werna. Para penari isa ndadi (kesurupan) kanthi tingkah sing aneh-aneh. Tarian
Dolalak kalebu tarian pergaulan wong nom. Sing duweni karep mupuk rasa solidaritas lan
paseduluran. Mula Dolalak wajib dilestarekake lan dikembangake amarga ngandhut nilai-nilai
kaarifan lokal kang ana ing tlatah Purworejo.

Kang bisa kepethik saka kesenian Dolalak, yaiku ….

a. bisa mupuk semangat paseduluran lan solidaritas
b. ndadekake pasulayan ana sawijining bebarayan
c. nuwuhake rasa egois kedaerahan
d. nuwuhake rasa pengen menange dhewe
e. nuwuhake rasa panalangsa

26. Pawarta 2

Ngancik wulan siam/pasa, cacah ewon bebrayan ing sakiwa tengening kutha Tegal
nganakake tradisi Padusan. Tradisi iki turun tumurun ditindakake dening warga ing sakupenge
gunung Slamet ing sisih lor kulon. Kepara malah padusan Guci dadi objek wisata kang misuwur
ing kecamatan Bumijawa, Kabupaten Tegal. Tradisi padusan kuwi duwe maksud kanggo reresik
awak minangka simbol reresik jiwa kanggo ngadhepi wulan siam.

Kapetik saka pantura news, Minggu, 31/07/2011

Apa surasane wacan kasebut reresik ….

a. awak
b. dhiri
c. jiwa
d. padusan Guci
e. kabupaten Tegal

27. Pawarta 2

Ngancik wulan siam/pasa, cacah ewon bebrayan ing sakiwa tengening kutha Tegal
nganakake tradisi Padusan. Tradisi iki turun tumurun ditindakake dening warga ing sakupenge
gunung Slamet ing sisih lor kulon. Kepara malah padusan Guci dadi objek wisata kang misuwur
ing kecamatan Bumijawa, Kabupaten Tegal. Tradisi padusan kuwi duwe maksud kanggo reresik
awak minangka simbol reresik jiwa kanggo ngadhepi wulan siam.

Kapetik saka pantura news, Minggu, 31/07/2011

Apa kang dikarepake wulan siam/pasa ing wacan kasebut wulan ….

a. Syawal
b. Ramadhan
c. Say’ban
d. Ruwah
e. Sura

28. Pawarta 2

Ngancik wulan siam/pasa, cacah ewon bebrayan ing sakiwa tengening kutha Tegal
nganakake tradisi Padusan. Tradisi iki turun tumurun ditindakake dening warga ing sakupenge
gunung Slamet ing sisih lor kulon. Kepara malah padusan Guci dadi objek wisata kang misuwur
ing kecamatan Bumijawa, Kabupaten Tegal. Tradisi padusan kuwi duwe maksud kanggo reresik
awak minangka simbol reresik jiwa kanggo ngadhepi wulan siam.

Kapetik saka pantura news, Minggu, 31/07/2011

 Irah-irahan kang trep kanggo paragraf ing ndhuwur tradhisi ….
a. Pasa ing Kutha Tegal
b. Nyambut Ramadhan ing Guci
c. Padusan ing Guci
d. Adus Banyu Panas ing Guci
e. Reresik

29. Pawarta 2

Ngancik wulan siam/pasa, cacah ewon bebrayan ing sakiwa tengening kutha Tegal
nganakake tradisi Padusan. Tradisi iki turun tumurun ditindakake dening warga ing sakupenge
gunung Slamet ing sisih lor kulon. Kepara malah padusan Guci dadi objek wisata kang misuwur
ing kecamatan Bumijawa, Kabupaten Tegal. Tradisi padusan kuwi duwe maksud kanggo reresik
awak minangka simbol reresik jiwa kanggo ngadhepi wulan siam.

Kapetik saka pantura news, Minggu, 31/07/2011

Padusan iku saka tembung lingga ….

a. padus
b. adus
c. dusan
d. padusan
e. adusan

30. Pawarta 2

Ngancik wulan siam/pasa, cacah ewon bebrayan ing sakiwa tengening kutha Tegal
nganakake tradisi Padusan. Tradisi iki turun tumurun ditindakake dening warga ing sakupenge
gunung Slamet ing sisih lor kulon. Kepara malah padusan Guci dadi objek wisata kang misuwur
ing kecamatan Bumijawa, Kabupaten Tegal. Tradisi padusan kuwi duwe maksud kanggo reresik
awak minangka simbol reresik jiwa kanggo ngadhepi wulan siam.

Kapetik saka pantura news, Minggu, 31/07/2011

Tradisi padusan ditindakake wulan ….

a. Syawal
b. Ramadhan
c. Say’ban
d. Ruwah
e. Sura

31. Perangan omah joglo kang dumunung ing ngarep dhewe, fungsine kanggo nampa tamu lan
tansah dibuka tanpa ana wates ruwangane, yaiku ….
a. teras utawa pendhapa
b. pringgitan
c. dalem agung
d. krobongan/senthong
e. gandhok utawa pawon/pekiwan

32. Ruwangan kang wujude persegi lan tinutup dening tembok ing patang sisine. Perangan iki
minangka perangan kang paling penting lan baku ing wewangunan omah tradhisional Jawa.
Dene kang digunakake kanggo kluwarga, mula asipat luwih tinutup (privasi), yaiku ….
a. teras utawa pendhapa
b. pringgitan
 c. dalem agung
d. krobongan/senthong
e. gandhok utawa pawon/pekiwan

33. Papane ana ing mburi dhewe. Fungsine kanggo masak lan kamar mandi. Sanajan katon
prasaja, nanging perangan iki uga minangka perangan kang asipat pribadi lan duwe nilai
luhur, yaiku….
a. teras utawa pendhapa
b. pringgitan
c. dalem agung
d. krobongan/senthong
e. gandhok utawa pawon/pekiwan

34. Ing jaman biyen ruwangan iki kerep digunakake kanggo nggelar wayang kulit utawa upacara
tradhisional liyane. Amarga kerep digunakake nggelar wayang kulit, mula dijenengke ….
a. teras utawa pendhapa
b. pringgitan
c. dalem agung
d. krobongan/senthong
e. gandhok utawa pawon/pekiwan

35. Ruwangan iki minangka ruwangan kang istimewa. Ing wiwitane fungsi utama ruwangan iki
saliyane kanggo ngaso utawa turu kang duwe omah, yaiku kanggo nyimpen maneka wujud
pusaka lan piranti aji liyane. Ruwangan iki diarani ….
a. teras utawa pendhapa
b. pringgitan
c. dalem agung
d. krobongan/senthong
e. gandhok utawa pawon/pekiwan

36. Tembung tukua yen ditulis nganggo aksara Jawa kang bener yaiku ….

A.

B.

C.

D.

E.

37. Tembung dhuit yen ditulis nganggo aksara Jawa kang bener yaiku ….

A.
 B.

C.

D.

E.

38. 1781945. Yen ditulis nganggo aksara Jawa, yaiku ….

a.

b.

c.

d.

e.

39. 163592. Yen ditulis nganggo aksara Jawa, yaiku ….

a.

b.

c.

d.

e.

40. Ing ngisor iki ana tembung kang nggunakake aksara murda, yaiku ….

a.
b.

c.

d.

e.