Dagiti siudad ti Filipinas
| Politika ti Filipinas |
|---|
 |
Ti siudad, iti Filipinas, ket maysa a bagi ti lokal a gobierno a buklen dagiti baranggay.
Dagiti kadadakkelan iti populasion a siudad iti Filipinas ket ti Siudad ti Quezon iti Metro Manila nga addaan iti mapan a 2,000,000 a residente. Ti met Siudad ti Davao ket maysa kadagiti kalalawaan a siudad iti lubong no babaen iti kalawa ti daga a sakupna ta addaan iti nasurok a 2,500 kuadrado kilometro a rukod.
Gobierno
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti lokal a gobierno ti siudad ket idauluan babaen ti mayor a nabutosan babaen ti nalatak a balota. Ti bise-mayor ket agserbi a kas ti mangipangulo ti Konseho ti Siudad, nga agserbi daytoy a kas ti lehislatibo a bagi ti siudad. Kalpasan ti panakaala da kadagiti dokumento ti linteg, dagiti siudad ket makaalada pay kadagiti napno a pangraem dagiti ehekutibo a departamento tapno nasaysayaatda a serbian dagiti umili. Adda dagiti departamento a naibangon no masapul laeng, depende kadagiti kasapulan ti siudad.
Pannakaidasig
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Lokal a Gobierno a Kodigo ti 1991 (Republika Tignay Bilang. 7160) ket idasigna amin dagiti siudad iti maysa kadagitoy tallo a kategoria:
Dagiti Urbano Unay a Siudad – Dagiti siudad nga addaan iti kabassitan a populasion iti dua gasut a ribu (200,000) nga agtaeng, a naipasingkedan babaen ti Opisina ti Nailian nga Estadistika, nga addaan ti kinaudi a makatawen a matgedan iti kabassitan a Lima pulo a Riwriw a Pisos (P50,000,000.00) a naibatay iti 1991 nga agnanayon a presio, a napasingkedan babaen ti tesorero ti siudad\. Addaan ti agdama a dagiti 33 nga urbano unay a siudad idiay Filipinas, 16 kadagitoy ket mabirukan idiay Metro Manila.
Dagiti Nawaya a Komponente a Siudad – Dagiti siudad nga addaan kadagiti dokumento ti linteg nga agiparit kadagiti agbutbutos nga agibutos para kadagiti mabutbutosan nga opisial ti probinsia. Dagiti nawaya a komponente a siudad ket nawaya da manipud kadagiti probinsia. Adda dagiti lima a kastoy a siudad: Dagupan, Cotabato, Naga, Ormoc ken Santiago.
Dagiti Komponente a Siudad – Dagiti komponente a siudad ket saan da a masabat dagiti adda dita ngato a kasapulan ket dagitoy a siudad ket mausigda a kas komponente a siudad iti pakabirukan da a heograpiko a probinsia. No ti komponente a siudad ket mabirukan kadagiti pagbeddengan ti dua (2) wenno ad-adu pay a probinsia, ti kastoy a siudad ket mausig a komponente iti probinsia a pannakailianna idi.
Pannakaidasig ti matgedan
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti siudad ket naidasig babaen ti natimbeng a makatawen a matgedan a naibatay kadagiti tallo a kaudian a kalendario a tawen. Manipud idi Hulio 28, 2008 ti pagalagadan ti klase para kadagiti siudad ket:[1]
| Klase | Natimbeng a makatawen a matgedan |
|---|---|
| Umuna | ₱ 400 a riwriw wenno ad-adu pay |
| Maikadua | ₱ 320 a riwriw wenno ad-adu pay ngem basbassit ngem ₱ 400 a riwriw |
| Maikatlo | ₱ 240 riwriw wenno ad-adu pay ngem basbassit ngem ₱ 320 a riwriw |
| Maikapat | ₱ 160 riwriw wenno ad-adu pay ngem basbassit ngem ₱ 240 a riwriw |
| Maikalima | ₱ 80 riwriw wenno ad-adu pay ngem basbassit ngem ₱ 160 a riwriw |
| Maikanem | nababbaba ngem ₱ 80 riwriw |
Listaan dagiti siudad
[urnosen | urnosen ti taudan]Manipud idi Disiembre 12, 2015, adda dagiti 145 a siudad ti Filipinas. Ti General Trias idiay Cavite ket isu ti kabaruan a siudad, kalpasan idi napasingkedan ti dokumento ti lintegna idi Disembre 12, 2015.[2]
.svg)
Dagiti kadakkelan a siudad
[urnosen | urnosen ti taudan]| Ranggo | Siudad | Populasion (2015) [3] |
Ladawan | Deskripsion |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Siudad ti Quezon | 2,936,116 | 
|
Dati a kapitolio ti pagilian (1948–1976). Kadakkelan a siudad iti Metro Manila babaen ti populasion ket kalawa iti daga. Ayan ti Kamara dagiti Pannakabagi ti Filipinas idiay Kompleks ti Batasang Pambansa ken ti kadakkelan a taudan ti danum ti metropolis, ti Reservoir ti La Mesa. |
| 2 | Manila | 1,780,148 | 
|
Kapitolio ti pagilian (1571–1948 and 1976–agdama). Naipakasaritaan a naisentro iti nadidingan a siudad ti Intramuros, bbabaen ti sabangan ti Karayan Pasig. Ayan ti tugaw ti mangipangulo nga ehekutibo, ti Palasio Malakaniang. Isu ti kapusekan ti populasion a siudad iti pagilian ken iti lubong. |
| 3 | Siudad ti Davao | 1,632,588 | Ti kadakkelan a siudad idiay Mindanao babaen ti populasion. Naipakasaritaan a naisentro iti asideg a rummuaran ti Karayan Davao idiay Golpo Davao, sakupen pay ti siudad dagiti adu a kaatapan, a mairaman ti parte ti Masna a Parke ti Bantay Apo, ken mangaramid daytoy iti kadakkelan a siudad iti Filipinas babaen ti kalawa ti daga. Daytoy ti rehional a sentro ti Rehion XI, ken ti bugas ti maikatlo a kadakkelan a lugar ti metropolitano iti pagilian, ti Metro Davao. | |
| 4 | Caloocan | 1,583,978 |  |
Naipakasaritaan a siudad a nagtenglan ni Andrés Bonifacio ken ti Katipunan dagiti adu a nalimed a miting. Kaaduan iti terioriona ket naited tapno maporma ti Siudad ti Quezon, ken nagresultaan ti pannakaporma dagiti dua a saan nga agdenna a seksion ti turay ti siudad. Kangrunaan a buklen ti siudad dagiti lugar a pagtaengan, ken agraman kadagiti adu a seksion ti idustria ken komersio. |
| 5 | Siudad ti Cebu | 922,611 |  |
Nadayeg a nabirngasan iti "Ti Reina a Siudad iti Abagatan". Lugar ti immuna anagtaengan dagiti Espaniol iti pagilian. Kapitolio ti probinsia ti Cebu ken rehional a sentro ti Rehion VII. Kaaduan ti populasion a siudad iti Visayas ken ti bugas ti maikadua a kadakkel a lugar ti metropolitano iti pagilian, ti Metro Cebu. |
| 6 | Siudad ti Zamboanga | 861,799 | .jpg)
|
Nabirngasan iti "Siudad ti Sabsabong" ken ital=o ti gobierno ti siudad a kas "Latin a Siudad ti Asia" gapu dagiti adu nga agsasao iti Kreol a naibatay iti Espaniol. Dati a kapitolio ti Probinsia ti Moro ken ti saan a nabingbingay a probinsia ti Zamboanga. Dati a rehional a sentro ti administratibo a rehion ti Peninsula ti Zamboanga, ngem agtultuloy a ti kadakkelan a siudad iti akinlaud a Mindanao. |
| 7 | Taguig | 804,915[i] | 
|
Mabirukan iti akinlaud nga aplaya ti Laguna de Bay, buklen ti siudad dagiti adu a lugar ti industria, komersio ken pagnaedan, mairaman ti naisuppiatan a lugar ti Fort Bonifacio, ti dati a militar a kauartel ti Amerikano a naparang-ay a kas baro a nangruna a distrito ti negosio iti pagilian. Parte idi ti Probinsia ti Rizal aginggana idi 1975, idi nainkorporado daytoy iti Metro Manila. |
| 8 | Antipolo | 776,386 | 
|
Nabirngasan iti "Siudad iti Langit" para iti lokasionna kadagiti turod iti asideg a daya ti Metro Manila. Nadayeg nga ammo a papanan ken setro ti turista, ayan ti altar ni Apo Maria ken ti Nailain a Parke ti Hinulugang Taktak. Kaaduan ti populasion a komponente a siudad iti pagilian, ken buklen ti ad-adu ngem pagkapat iti dagup a populasion ti probinsia ti Rizal. |
| 9 | Pasig | 755,300 | 
|
Ayan ti kaaduan ti Ortigas Center, maysa kadagiti kangrunaan a distrito ti negosio ti Metro Manila. Maiburkan idiay pagatianan ti Laguna de Bay idiay Karayan Pasig. Parte ti probinsia ti Rizal aginggana idi 1975, idi nainkorporado daytoy itio Metro Manila. Dati nga ayan iti kapitolio ken dagiti dadduma apasdek ti gobierno iti dayta a probinsia. |
| 10 | Cagayan de Oro | 675,950 | 
|
Nabirngasan iti "Siudad ti Nabalitokan a Pannakigayyem" ken dati nga ammo akas ti Cagayan de Misamis. Mabirukan iti sabangan ti Karayan Cagayan de Oro, ken nagbalinen a pagawisan a papanan dagiti turista.[4] Rehional a sentro ti Amianan a Mindanao ken ti kapitolio ti probinsia ti Misamis Oriental. |
| ||||
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Pannakaidasig dagiti Matgedan para dagiti Probinsia, Siudad ken Munisipalidad.
- ^ "General Trias in Cavite now a city". Rappler. Disiembre 13, 2015. Naala idi Disiembre 13, 2015.
- ^ Senso ti Populasion (2015). Dagiti Pakabuklan ti Senso ti Populasion ti Populasion ti Filipinas idi 2015. Philippine Statistics Authority. Naala idi Hunio 20, 2016.
- ^ "Cagayan de Oro's White Water Rafting". Philippine Postal Corporation. Hunio 18, 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi Hulio 29, 2012. Naala idi Septiembre 13, 2012.