Yari 1990a
| Historio 19ma yarcento  20ma 21ma yarcento
|
| Yardeki: 1900a • 1910a • 1920a • 1930a • 1940a |
| Yari: 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 |
La yari 1990a esis yardeko de la Gregoriala kalendario qua komencis ye la 1ma di januaro 1990 e finis ye la 31ma di decembro 1999. Ol esis la lasta yardeko de la 20ma yarcento.
Inter la maxim importanta politikal eventi de la yari 1990a esis la riunigo di Germania, la krulo di Sovietia, la fino di Chekoslovakia kun la separo inter Chekia e Slovakia, la krulo di Yugoslavia e la sangoza milito di Bosnia, ed anke la signato e l'efektigo di la Traktato di Maastricht, qua kreis l'Europana Uniono, remplasante la Europana Ekonomiala Komunitato. Du granda gentocidi eventis dum ta yardeko, en Rwanda ed en Bosnia e Herzegovina. En 1997 l'Unionita Rejio retrodonis Hong-Kong a la Popul-Republiko Chinia, ed en 1999 Portugal facis la sama kun Makau.
Pri ekonomiko, pos mult antea renkontri di reprezenteri de la landi qui signatabis la General Interkonsento pri Tarifi e Komerco (GITKo) kreesis, en 1994 la Mondal organizuro pri komerco. En 1997 eventis forta ekonomiala krizo en sud-estal Azia, e la povreso kreskis en ta regiono.
Pri kulturo, cienco e komuniko, un ek la maxim importanta esis l'expanso di la interreto, qua divenis uzebla ed acensebla a l'ordinara civitani, ne exkluzive a la akademiani. Altra importanta evento esis la kreado dil unesma klono di un mamifero, la mutonino Dolly.
- La krulo di Yugoslavia komencis ye la 25ma di junio 1991 kande Kroatia e Slovenia deklaris lia nedependo. En 1991 eventis kurta milito (10 dii) inter Slovenia e Yugoslavia. Tamen, la milito pri nedependo di Kroatia (1991 til 1995) e la milito di Bosnia (1992 til 1995) esis multe sangoza.
- 1998 til 1999 - eventas la Milito di Kosovo, kande Yugoslavi de etnio Albaniana deklaris Kosovo nedependanta de Yugoslavia (lore konsistanta nur ek Serbia e Montenegro.
- 2ma di agosto 1990 til la 28ma di februaro 1991 - Eventas la Milito dil Gulfo, kande Usa e lua federiti atakis Irak pos ke ol invadis Kuwait.
- 1994 til 1996 - Eventas l'unesma milito en Chechenia.
- 1999 - La (duesma) milito en Chechenia komencas.
- La Gentocido di Ruanda - de la 6ma di aprilo til la duimo di julio 1994 centi de mili di Tutsi e moderema Hutu masakresis en Ruanda dal guvernerio komandita da le Hutu. On kalkulas ke cirkume 500 000 personi mortigesis dum cirkume 100 dii.[1]
- En la komenco di la yardeko Finlandana Linus Torvalds developas la Linux-programaro.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Alison, Des Forges:Leave None to Tell the Story: Genocide in Rwanda Publikigita da Human Rights Watch. Dato di publikigo: 1999. URL vidita ye 12ma di januaro 2007.