Biyoskup
Biyoskup (Walanda: bioscoop saka basa Yunani βιος, bios (kang ateges urip) lan σκοπος (kang ateges "deleng") ya iku panggonan kanggo deleng pagelaran filem kang nggunakaké layar lebar. Gambar filem diproyèksikaké ing layar kanthi nggunakaké proyèktor. Gedhong biyoskup lumrahé komersial tegesé sing nonton kudu tuku karcis luwih dhisik. Filem sing diputer disorotaké nganggo proyèktor menyang layar jembar ing sangarepé para penonton. Ing jaman biyèn biyoskup muter filem sing wujudé isih wujud rol filem, nanging ing jaman modhèren filem wis awujud digital.
Biyoskup ing Indonésia
besut
Biyoskup pisanan ing Indonésia diadegaké sasi Dhésèmber 1900, ing Jl Tanah Abang I, Jakarta Pusat, karcis kelas I regané gulden (pérak) lan rega karcis kelas 2 setengah pérak.
Biyoskup jaman biyèn kawiwitan ing kiwa-tengené Lapangan Gambir (saiki Monas). Wangunan biyoskup nalika iku kaya bangsal kanthi gebyog saka gedhég lan payoé saka kemrakas/sèng. Sawisé rampung anggoné muter filem, biyoskup mau banjur kagawa ngiteri kutha liyané. Biyoskup iki di kenal kanthi jeneng Talbot (jeneng saka pangusaha biyoskup mau). Biyoskup liya diusahakaké déning swijining wong kang jenengé Schwarz. Papan panggoné dumunung kira-kria ing Kebon Jahe, Tanah Abang. Sadurungé pungkasané remuk amarga kobong, biyoskup iki manggon ing sawijining gedhong ing Pasar Baru. Ana manèh biyoskup kang jenengé Jules Francois de Calonne (jeneng pangusahané) kang ana ing Deca Park. De Calonne iki mula-mula ya iku biyoskup terbuka ing lapangan, kang nalika jaman saiki sinebut "misbar", grimis bubar. De Calonne ya iku cikal bakal saka biyoskup Capitol kang ana ing Pintu Air.
Biyoskup-biyoskup liya ing antarané, Elite ing Pintu Air, Rex ing Kramat Bunder, Cinema ing Krekot, Astoria ing Pintu Air, Centraal ing Jatinegara, Rialto ing Senen lan Tanah Abang, Surya ing Tanah Abang, Thalia ing Hayam Wuruk, Olimo, Orion ing Glodok, Al Hambra ing Sawah Besar, Oost Java ing Jl. Veteran, Rembrant ing Pintu Air, Widjaja ing Jalan Tongkol/Pasar Ikan, Rivoli ing Kramat, lan liya-liyané minangka biyoskup kang muncul lan ramé ditekani sawisé periode 1940-an.
Film-filem kang diputer ing biyoskup jaman biyèn ya iku filem gagu alias bisu utawa tanpa swara. Lumrahé pamuteran ing iringi musik orkès, kang nyatané jarang "nyambung" karo filem. Sapérangan filem kang nalika iku dadi favorit masarakat ya iku Fantomas, Zigomar, Tom MIx, Edi Polo, Charlie Caplin, Max Linder, Arsene Lupin, lsp.
Ing Jakarta nalika taun 1951 diresmèkaké biyoskup Metropole kang duwé kapasitas 1.700 kursi, mawa tèknologi véntilasi panyebul lan penyedhot, tingkat telu kanthi ruwang dansa lan kolam nglangi ing lanté paling dhuwur. Taun 1955 biyoskup Indra ing Yogyakarta wiwit ngembangaké kompleks biyoskupé kanthi toko lan restoran.
Ing Indonésia wiwit Orde Baru kaanggep minangka masa kang nawakaké majuning biyoskup, ya iku jumlah produksi filem nasional utawa wujud lan sarana papan pagelaran. Majuning biyoskup ana ing taun 1990-an. Ing dasawarsa iku produksi filem nasional 112 sesirah. Déné wiwit taun 1987 biyoskup kanthi konsèp sinepleks (gedhong biyoskup kanthi punjul siji layar) sansaya akèh. Sinepleks-sinepleks iki lumrahé ana ing kompleks toko, pusat blanjan, utawa mal kang tansah dadi panggonan dolanan bocah-bocah enom lan kéblat konsumsi masarakat kuthan saiki. Ing sakiwa-tengené sinepleks cumawis pasar swalayan, restoran rikat saji, pusat dolanan, lan warna-warna.
Sinepleks ora mung sumrambah ing kutha gedhé, nanging uga mbrobos kutha kacamatan minangka akibat saka kawicaksanan pameréntah kang ménéhi mangsa bébas pajeg kanthi cara mbalèkaké pajeg tontonan marag "biyoskup depan". Akibaté, ing taun 1990 biyoskup ing Indonésia ngalami kamenagang: 3.048 layar. Ssdurungé, ing taun 1987, ing sakubenging Indonésia ana 2.306 layar.
Era 2000-an
besutUkadakara taun 2000an, jaringan biyoskup wiwit ramé ing Indonésia. Ana 2 pangelola biyoskup kang misuwur, ya iku 21 Cineplex kanthi biyoskup 21, XXI, lan The Premiere sarta jaringan Blitzmegaplex. Biyoskup-biyoskup iki sumebar ing sakabèhing pusat blanjan ing Indonésia, kadang-kadang ing sawijining pusat blanjan ana punjul saji biyoskup. Film kang setèlaké ya iku filem saka jero lan luar nagari, sanajan ing wiwitan taun 2000 nganti udakara taun 2005, ora akèh perfileman nasional kang kasil lumebu jaringan biyoskup. Film-filem nasional lagi lumebu biyoskup Indonésia kwit taun 2006 nganti sepréné.
Pranala njaba
besut| Wikimedia Commons duwé médhia ngenani Cinemas. |