Cezar shifri
Cezar shifrı (Cezar kodı dep te ataladı) - házirgi kúndegi eń ataqlı hám ápiwayı shifrlaw usıllarınan biri.
Cezar shifrı - almastırıw shifrları túrine kirip, onda ashıq tekstdegi hár bir hárip, álipbedegi shep yamasa oń tárepdegi turaqlı sanı bolǵan basqa hárip menen almastırıladı. Mısalı, jılısıw ońǵa-3 ke teń bolǵanda, A hárıbi D hárıbine, B háribi bolsa E hárıbine, C háribi F háribine almasadı. (Ingliz álippesi boyınsha almasıltırıldı)
Áyyemgi Rim tariyxshı hám jazıwshısı Gay Svetoniy Trankvilldıń «Cezardıń ómiri haqqında» shıǵarmasında jazılıwınsha, bul shifrlaw usılınan Cezar waqtında paydalanıw baslanǵan hám usınıń sebepinen ol Cezar atın alǵan. Sarkarda kóplegen jasırın hújjet hám xatların jazıwda bul shifrlaw usılınan paydalanǵan.
Qaraqalpaq álipbesinde Cezar shifrın qollanılıw
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]1.Aa 2.Áá 3.Bb 4.Dd 5.Ee 6.Ff 7.Gg 8.Ǵǵ 9.Hh 10. Xx 11.Íı 12.Ii 13.Jj 14.Kk 15.Qq 16.Ll 17.Mm 18.Nn 19.Ńń 20.Oo 21.Óó 22.Pp 23.Rr 24.Ss 25.Tt 26.Uu 27.Úú 28.Vv 29.Ww 30.Yy 31.Zz 32.Cc 33.Shsh 34.Chch
Jılısıw ońǵa-3
Cezar shifrında jazılǵan tekset: Ndudndńtdn vqńq cqńqtǵgqdúkód odndńd ldchkt, rókp udcdlńdóqlkckód sch yńǵúqpqchgq nrúkp!
Mánisi: Qaraqalpaq tili Wikipediasına maqala jazıp, onıń rawajlanıwına óz úlesińizdi qosıń!