Өңделуде: Сүлеймен пайғамбар

{{Infobox royalty
| name         = Сүлеймен<br/>{{Script/Hebrew|שְׁלֹמֹה}}
| title        = 
| image        = Berruguete, Pedro - Salomon - c. 1500.jpg
| image_size   = 230px
| caption      = ''Сүлеймен патша, Изариль патшасы'' (1500) Педро Берругете
| succession   = Израиль патшасы
| coronation   = 
| reign        = 970–931 бзд.
| predecessor  = [[Дәуіт]]
| successor    = Ровоам
| spouse       = Наамаһ (Сүлейменнің әйелі)<br/>Перғауынның қызы<br />700 ханша әйелі, 300 күңі болған<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b01jhjc7|title=In Our Time With Melvyn Bragg: King Solomon |date=7 June 2012|publisher=BBC Radio 4|access-date=2012-06-10 |place=[[United Kingdom|UK]]}}</ref><ref>{{cite book |title=Holy Bible |at=1 Kings 11:1–3}}</ref>
| issue        = {{Collapsible list
 | titlestyle = font-weight: normal; background: inherit; font-style: italic; text-align: left;
 | title      = 3 баласы болған:
 |[[Rehoboam]]
 |[[List of minor Old Testament figures, L–Z#Taphath|Taphath]]
 |[[List of minor Old Testament figures, A–K#Basemath|Basemath]]}}
| royal house  = Дәуіт әулеті
| father       = [[Дәуіт]]
| mother       = Батшева
| birth_date   = 990 бзд.
| birth_place  = [[Иерусалим]], [[Израиль патшалығы]]
| death_date   = 931 бзд. (58–59 жас)
| death_place  = Иерусалим
| burial_place = Иерусалим
}} 
'''Сүлеймен''' (кейде "Сүлеймен пайғамбар", кейде Соломон, {{lang-en|Solomon}}, {{IPAc-en|ˈ|s|ɒ|l|ə|m|ə|n}}; {{lang-he|שְׁלֹמֹה}}, Shlomo, {{lang-ar|سليمان}} ''Sulaymān''; {{lang-el|Σολομών}} ''Solomōn'') – Тәурат пен Інжіл бойынша, Израиль Біріккен Патшалығының патшасы болған, ол [[Дәуіт]] патшаның ұлы.<ref name='JewEnc'>{{cite encyclopedia|last=Barton |first=George A. |encyclopedia=Jewish Encyclopedia |title=Temple of Solomon|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/14310-temple-of-solomon|access-date=2018-10-24 |year=1906 |pages=98–101}}</ref> Зерттеулер бойынша оның патшалығы шамамен бзд. 970-931 жж. аралығында өмір сүрген. Ол өлген соң патшалығы тез ыдырап, солтүстік [[Израиль|Израиль патшалығы]] мен Оңтүстік Иудей патшалығына бөлініп кетеді. Оның ұрпақтары Иудейді жалғасты билейді делінеді.<ref>{{cite web |last1=Stefon |first1=Matt |title=Solomon king of Israel |url=https://www.britannica.com/biography/Solomon |website=britannica.com |publisher=Britannica}}</ref>

[[Талмуд]] бойынша, Сүлеймен 48 еврей пайғамбарының бірі.<ref>{{Citation |last=[[Rashi]] |title=''to'' Megillah |at=14a}}</ref> [[Құран]] бойынша, ол маңызды пайғамбар болып, Сүлеймен ибн Дәуіт (Дәуіттің ұлы сүлеймен) деп атаған.

[[Тәурат]] бойынша, ол [[Иерусалим]]дегі алғашқы діни орныды салған екен.<ref name='JewEnc'/> Ол өте бай патша болған, сондықтан ол еврей Құдайы Иахуеге арнап ғибадатхана орнатады.<ref>1 Kings 5:3; 8:20</ref> Оны [[еврей]]лер және өте ақылды болған деп те сипаттайды.

ОЛ туралы көптеген аңыздар бар. [[Інжіл]]де оны Исаның ұстазы болуға лайық десе,<ref>Matthew 12:42; Luke 11:31</ref><ref>Matthew 6:28–29; Luke 12:27</ref> басқа жазбаларда оның [[сиқыршы]] және жын шақыратын [[бақсы]] болғаны туралы деректер бар. Антикалық дәуірде Сүлейменнің атындағы дұғалар мен тұмаршалар болған екен.<ref>{{cite web|url=http://www.fmc-terrasanta.org/en/archaeology-culture-and-other-religions.html?vid=3586 |title=Archaeology, Culture, and other Religions |publisher=FMC terra santa |access-date=2013-06-21}}</ref>

== Таурат бойынша ==
Сүлейменнің өмірі алдымен Таураттағы "Самуил", "Патшалар" және "Шежірелер" кітабтарында суреттеледі. Оның есімі екі мағынада: "бейбітшілік" және "Құдайдың досы" дегенді білдіреді, екеуі де "оның патшалығының сипаты" деп саналады.<ref name=JE>Jewish Encyclopedia Solomon http://www.jewishencyclopedia.com/articles/13842-solomon Emil G. Hirsch, Ira Maurice, Price Wilhelm, Bacher M. Seligsohn, Mary W. Montgomery, Crawford Howell toy, Emil G. Hirsch, Ira Maurice Price, Wilhelm Bacher, Max Seligsohn, Mary W. Montgomery, Crawford Howell Toy, pages 436–448</ref>

== Хронологиясы ==
Сүлеймен билік құрған келісімді уақыт - бзд. 970-931 жж. Інжіл хронологиясынан алынған.<ref>E. Clarity, 2012, p. 305.</ref> Сүлеймен патша шыққан Дәуіт әулетінің хронологиясын [[Вавилон]] және [[Ассирия]] жазбалары арқылы тексеруге болады. Ескі өсиет профессоры Эдвин Р. Тиеле (Edwin R. Thiele) көп қолданатын хронологияға сәйкес, Сүлейменнің өлімі және оның патшалығының бөлінуі бзд. 931 жылдың көктемінде орын алған.{{Sfn|Thiele|1983|p=78}}
== Балалық шағы ==
Сүлеймен [[Дәуіт]] пен оның әйелі Батшебаның екінші ұлы ретінде [[Иерусалим]]де дүниеге келеді.<ref>{{bibleref2|1 Chronicles|14:4}}</ref> Батшаба әуелде Хеттік Ұрияһтың әйелі болған. Дәуіт Ұрияһты алыс сапарға жіберіп, оның әйелі Батышабаны аздырады, сөйтіп зинақорлықтан олардың бірінші баласы дүниеге келеді. Дауіт Ұрияһтың өліміне себеп болғандықтан, бірінші баласы өледі. Сосын Дәуіт Батшебаны көп әйелінің бірі етеді. Сөйтіп одан тағы екінші баласы Сүлеймен дүниеге келеді. Сүлейменнен кейін Батшеба тағы үш ұл табады: Натһан, Шаммуа және Шобаб.<ref>{{bibleref2|1 Chronicles|3:5}}</ref> Сүлейменнің басқа өгей шешелерінен туған тағы алты ағасы болған екен.<ref>{{bibleref2|1 Chronicles|3:1–4}}</ref>

Библия әңгімелері бойынша, Сүлеймен Батшебамен Дәуіттің азғындық қарым-қатынасына байланысты Құдай мен Дәуіт арасындағы бейбітшілікті сақтау ретінде өмірге келді делінеді.<ref>{{Cite book|title=Solomon|last=Vance|first=Jennifer|publisher=Simon and Schuster|year=2015|isbn=9781681461182|location=New York}}</ref><ref>{{Cite book|title=Discovering Hope in the Psalms: A Creative Bible Study Experience|last1=Farrel|first1=Pam|last2=Jones|first2=Jean|publisher=Harvest House Publishers|year=2017|isbn=9780736969970|location=Eugene|pages=70}}</ref>

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Пайғамбарлар]]
[[Санат:Еврейлер]]
[[Санат:Құран]]