çûn

 Binêre herwiha: cun, cûn, cün, çun, û çün

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /t͡ʃʰuːn/
• Deng (Amed)^ⓘ
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: çûn

Lêker

çûn (lêkera negerguhêz)
Rehê dema niha: -ç-
RP. Niha
	ez	diçim
	tu	diçî
	ew	diçe
	em, hûn, ew	diçin
Fermanî	Yekjimar	biçe
	Pirjimar	biçin
Rehê dema borî: -çû-
RP. Boriya sade
	ez	çûm
	tu	çûyî
	ew	çû
	em, hûn, ew	çûn
Formên din: Tewandin:çûn

Fîlek bi rê ve diçe.

çûn lêkera xwerû, negerguhêz

1. Ji derekê dûr ketin, cihek bi cih hêlan / bi cih hiştin, dûrî derekê bûn.

   Hevmane: herîn, rewtin, bi rê ketin

   • Çûn ji behrê me'rîfet ew hate der
     Qetre jêr werya bi ilham ew qeder — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
2. hinda bûn, neman, berze bûn, rabûn:
   • Taziyê uryan im ez
     Perde çû ez mame tazî
     Dil sera mehbûb dixwazî — (Feqiyê Teyran, )

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: چوون‎
• kurdî-krîlî: ч'ӧн

Herwiha

• çûndin
• çûyin
• çûyîn

Dijmane

• hatin

Têkildar

• bezîn
• gerîn
• livîn
• meşîn

Jê

• (lêker) çûn anîn
• (navdêr) çûnanîn
• çûyî
• derçûn
• jê çûn
• ji ber çûn
• ji bîrê çûn
• ji dest çûn
• jihev çûn
• pev çûn

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *ḱey-. Guherîna *ḱ-ya proto-hindûewropî bi /ç/ di zimanên hindûîranî de diyardeyeke berbelav e, binêrin bo nimûne: çar, çav, çend, çi...

Hevreha soranî چوون‎ (çûn), kurdiya başûrî çûn, şêxbizinî cigin, zazakî şiyayene, goranî/hewramî şiyay, osetî цӕуын (çæwyn), farisî شدن‎ (berê /şuden/ bi wateya çûn, niha /şoden/ bi manaya bûn, bûn tiştek), tacikî шудан (şudan), farisiya navîn şuten, hexamenişî 𐎠𐏁𐎡𐎹𐎺𐎶 (š(i)yav-, /şiyev/), peştûyî شول‎ (şwəl), avestayî ş(ii)aw- (/şyew-/), sanskrîtî च्य्अवते (cyavate) (cyávate: ketin), yûnaniya kevn σεύω (seúō) (seúō: dan pey, li pey çûn; lezîn) û κῐ́ω (kíō: çûn) û κῑνέω (kīnéō: livandin), latînî cieō (livandin), albanî qoj (bixwîne: /çoy/, hişyar kirin)... Bêjeka kurdî ketiye ermenî wek ermeniya kevn չուեմ (čʻuem, “çûn”) û ermenî չու (čʻu, “rêwîtî”), չվել (čʻvel, “bar kirin, koç kirin”).

Peyva yûnaniya kevn κῑνέω (kīnéō) (kīnéō: livandin) wek kîne- û sîne- ketiye gelek zimanan û kurdî jî, bo nimûne: kînetîk, sînema.

Çavkanî:

• Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007
• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010

Werger

dûr ketin

• Almanî: gehen → de, fahren → de
• Azerî: getmək → az
• Başkîrî: барыу (barïw)
• Bretonî: mont → br, monet → br
• Bulgarî: отивам → bg n (otivam)
• Çekî: jít → cs
• Çînî: 去 → zh (qǜ)
• Danmarkî: gå → da
• Erebî: راحَ‎ → ar (raḧe), ذهب‎ → ar (ḏehebe)
• Esperantoyî: iri → eo
• Farisî: رفتن‎ → fa (reften)
• Fînî: mennä → fi, lähteä → fi
• Flamiya rojava: goan
• Fransî: aller → fr, partir → fr
• Gagawzî: gitmää
• Galoyî: aler, alae
• Gotî: 𐌲𐌰𐌲𐌲𐌰𐌽 (gaggan)
• Îngilîzî: go → en
• Îrlendî: dul
• Îtalî: andare → it
• Japonî: 行く → ja (iku)
• Karaçay-balkarî: барыргъа
• Katalanî: anar → ca
• Kirgizî: баруу → ky (baruu)
• Kîkûyûyî: thie
• Koreyî: 가다 → ko (gada)
• Kotavayî: laní (à pied), lapí (en véhicule), lakí (au moyen d'animal)
• Kumikî: бармакъ (barmaq)
• Luksembûrgî: goen → lb
• Makedonî: оди (ódi)
• Maorî: haere
• Mecarî: megy → hu
• Normandî: marchi
• Oksîtanî: anar → oc
• Oyratayî: mara
• Portugalî: ir → pt
• Qazaxî: бару → kk (baru)
• Romanyayî: merge → ro, se duce → ro
• Samiya bakurî: mannat, johtit, fitnat
• Sirboxirwatî: ići → sh, ићи
• Slovakî: ísť → sk
• Spanî: ir → es
• Swêdî: gå → sv, åka → sv
• Şîngazîcayî: hwenɗa, henɗa
• Teterî: бару (baru)
• Tirkî: gitmek → tr
• Tirkmenî: gitmek
• Viyetnamî: đi → vi
• Xakasî: парарға (pararğa)
• Yakutî: бар (bar)
• Yûnanî: πάω → el (páo), πηγαίνω → el (pigaíno)

Formeke lêkerê

çûn

1. (ji "çûn") Binêre: çûn.

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çûn	çûn
Îzafe	çûna	çûnên
Çemandî	çûnê	çûnan
Nîşandera çemandî	wê çûnê	wan çûnan
Bangkirin	çûnê	çûnino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çûnek	çûnin
Îzafe	çûneke	çûnine
Çemandî	çûnekê	çûninan

çûn mê

1. birêketin, dûrketin, dûrbûn, royîştin, rewtin, seferkirin:

   Çûna we bixêr be!

   Hûn bixêr biçin!

Hoker

çûn

1. Wek, mîna, şibî, nola, fena (li pey peyvan bi kar tê).

   mirov çûn ― wek mirovan

Etîmolojî

Têkilî çawa.

Soranî

Lêker

çûn

1. çûn