şax
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]| Zayenda nêr a binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | şax | şax |
| Îzafe | şaxê | şaxên |
| Çemandî | şaxî | şaxan |
| Nîşandera çemandî | wî şaxî | wan şaxan |
| Bangkirin | şaxo | şaxino |
| Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | şaxek | şaxin |
| Îzafe | şaxekî | şaxine |
| Çemandî | şaxekî | şaxinan |
şax nêr
- qoç, strû, qiloç, stûre, strih, hestiyên di serê hin heywanan re derdikevin
- Bi wê nihalê bi deraxûş û bidê canê şirîn
Şaxê 'umrê bixwe ber jê we ji Qeyser meke behs
Ayeta husnê mufessel ke ji keşşafê cemal — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640) - Ga ji hewla canê xwe şaxekî li Siyahmed didetin û Siyahmed ji wê nizarê gêr dibitin. Li jêrê li binê nizarê darekî diriyê hişk serê tîj hebûye, rast ji jorve bi sing devarûyê Siyahmed dikeve ser wî darê tîj, serê darê rastê kevçikadilê têtin û ji piştê biderkeve, filhal ruh teslîm diketin. — (Mele Mehmûdê Bazîdî, Cami’eya Riseleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî, Lîs, 2010, çapa 1em, r. 77, ISBN 978-605-5683-27-6)
- Bi wê nihalê bi deraxûş û bidê canê şirîn
- çeq, çiqil, gulî, ta
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- parçe, beş
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- (sormancî) çiya, gir
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Hevmane
[biguhêre]Bikaranîn
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji proto-hindûewropî *ḱak- (“çeq”), hevreha çeq û sîx yên kurmancî, شاخ (şax) ya farisî, शाखा (saxa) ya sanskrîtî), ermeniya kevn ցախ(tsax), lîtwanî šaka, îriya kevn géc, slaviya kevn ya rojhilatî соха (soxa: gilç, doqişk, darik)
Werger
[biguhêre]Hestiyê bi serê hin heywanan ve
- Afarî: gaysa
- Afrîkansî: horing → af
- Akadî: 𒋛 (qarnu /si/)
- Aklanon: sungay
- Albanî: bri → sq n
- Almanî: Horn → de nt
- Amazîxiya fasî: ⵜⵉⵙⴽⵜ m (tiskt)
- Amharî: ቀንድ (ḳänd)
- Angorî: fufung
- Aramî:
- Siryaniya klasîk: ܩܪܢܐ m (qarnā)
- Arawak: koa
- Aromanî: cornu nt
- Asamî: শিং (xiṅ)
- Astûrî: cuernu → ast n
- Atong (Hindistan): korong
- Azerî: buynuz → az
- Bahnarî: ake, hơke
- Bajwayiya kendava rojava: sungo
- Baskî: adar
- Başkîrî: мөгөҙ (mögöð)
- Bau bidayuh: tanuk
- Belarusî: рог n (roh)
- Bengalî: শিঙা (śiṅa)
- Bretonî: korn → br n
- Bulgarî: рог → bg n (rog)
- Burmayî: ချို → my (hkyui), ဦးချို → my (u:hkyui)
- Buryatî: эбэр (eber)
- Cingphoyî: nrung
- Çamicuroyî: c̈hepa
- Çeçenî: маӏа (maʿa)
- Çekî: roh → cs n
- Çepangî: रोङः
- Çînî:
- Çuvaşî: мӑйрака (măjraka)
- Dalmatî: cuarno n, cuarn
- Danmarkî: horn → da nt
- Dolganî: муос
- Endonezyayî: tanduk → id
- Erebî: قَرْن → ar n (qarn)
- Ermenî: եղջյուր → hy (eġǰyur), պոզ → hy (poz), կոտոշ → hy (kotoš)
- Ermeniya kevn: եղջիւր (ełǰiwr)
- Erzayî: сюро (sjuro)
- Esperantoyî: korno → eo
- Estonî: sarv → et
- Evenkî: ие (ije)
- Farisî: شاخ → fa (šâx), سرو → fa (soru)
- Fatalukuyî: horu
- Ferî: horn → fo nt
- Fînî: sarvi → fi
- Fransî: corne → fr m
- Friyolî: cuar n
- Frîsî: hoarn g
- Galîsî: corno → gl n, corna → gl m, hasta → gl m
- Gotî: 𐌷𐌰𐌿𐍂𐌽 nt (haurn)
- Gurcî: რქა (rka)
- Guwaranî: tatĩ
- Haîtî: kòn
- Hawsayî: ƙaho n
- Higaononî: sungay
- Hindî: सींग → hi n (sīṅg), खाँग → hi n (khā̃g), खँगुवा n (khãguvā), खगुवा → hi n (khaguvā), खँगवा → hi n (khãgvā), शाख → hi n (śākh), सिंग → hi n (siṅg), शृंग → hi n (śŕṅg)
- Hmongî: kub
- Holendî: hoorn → nl n
- Îbranî: קֶרֶן → he m (kéren)
- Îngilîziya kevn: horn → ang
- Îngilîzî: horn → en
- Îngûşî: муӏ (muʿ)
- Îrlendî: adharc m
- Îstriyotî: cuorno n
- Îtalî: corno → it n
- Îzlendî: horn → is nt
- Japonî: 角 → ja (つの, tsuno)
- Javayiya kevn: sungu
- Javayî: sungu → jv
- Kalalîsûtî: nassuk
- Kalmîkî: өвр (övr)
- Kaşûbî: róg n
- Katalanî: banya → ca m
- Kayingangî: nĩka
- Keçwayî: wagra, waqra
- Khasiyî: reng
- Kirgizî: мүйүз → ky (müyüz)
- Kîkûyûyî: rũhĩa 11
- Kîmaragangî: sungu
- Komî-zîriyî: сюр (sjur)
- Koreyî: 뿔 → ko (ppul)
- Kornî: korn n
- Latgalî: rogs
- Latînî: cornū → la nt
- Latviyayî: rags → lv n
- Lawsî: ເຂົາ → lo (khao), ນໍ (nǭ)
- Lîtwanî: ragas → lt n
- Luhyayî: epembe
- Makasaeyî: soru
- Makedonî: рог n (rog)
- Malezî: tanduk → ms
- Maltayî: qarn n
- Mançûyî: ᡠᡳᡥᡝ (uihe)
- Maorî: maire, pihi
- Marî:
- Mariya rojhilatî: сюр
- Mecarî: szarv → hu
- Melanauyiya navendî: taduok
- Misrî:
(ꜥb)
- Mongolî:
- Monî: ဂြၚ်
- Nanayî: хуе
- Navajoyî: adeeʼ
- Norwecî:
- Nottoway-meherrînî: osherag
- Ojibweyî: eshkan
- Oksîtanî: bana → oc m
- Oriyayî: ଶିଙ୍ଗ → or (śiṅgô)
- Oromoyî: gaafa
- Osetî: сыкъа (syk’a)
- Osmanî: بوینوز (boynuz)
- Oygurî: مۈڭگۈز (münggüz)
- Ozbekî: shox → uz, muguz → uz
- Plodîşî: Huarn nt
- Polabî: rüg n
- Polonî: róg → pl n
- Portugalî: chifre → pt n, corno → pt n
- Prusiya kevn: ragis
- Puncabî: ਸਿੰਙ → pa n (sĩṅ)
- Qazaxî: мүйіз (müiız)
- Rendilleyî: gas
- Rohingyayî: cíng
- Romagnolî: cörna m
- Romanî: śing n
- Romanyayî: corn → ro n : corni, corn → ro nt coarne → ro pj
- Rusî: рог → ru n (rog)
- Rusînî: рог n (roh)
- Sahoyî: gashsha
- Samiya bakurî: čoarvi
- Sanskrîtî: शृङ्ग → sa nt (śṛṅgá)
- Sardînî: corru n
- Sebwanoyî: sungay
- Sicîlî: cornu → scn
- Sindhî: سڱ
- Sirboxirwatî:
- Sîlhetî: ꠢꠤꠋ (hiṅ)
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: рогъ n (rogŭ)
- Slovakî: roh n
- Slovenî: rog → sl n
- Somalî: gees
- Sorbî:
- Spanî: cuerno → es n, cacho → es n, asta → es m
- Sundanî: tanduk
- Swahîlî: pembe → sw
- Swêdî: horn → sv nt
- Tacikî: шох → tg (šox)
- Tagalogî: sungay
- Talişî: شخ (šox)
- Tarifitî: išš n
- Taşelhitî: ⵜⵉⵙⴽⵜ m (tiskt)
- Tayî: เขา → th (kǎo), นอ → th (nɔɔ)
- Telûgûyî: కొమ్ము → te (kommu)
- Teteriya krîmî: müyüz
- Teterî: мөгез → tt (mögez)
- Tigrînî: ቀርኒ (ḳärni)
- Tirkî: boynuz → tr
- Tirkmenî: şah
- Tîbetî: རྭ (rwa)
- Toxarî B: krorīya
- Ugarîtî: 𐎖𐎗𐎐 (qrn)
- Urdûyî: سینگ n (sī̃g)
- Ûkraynî: ріг → uk n (rih)
- Venîsî: corno n
- Viyetnamî: sừng → vi
- Walonî: coine → wa m
- Weylsî: corn → cy n
- Ximêrî: ស្នែង → km (snaeng)
- Yakutî: муос (muos)
- Yûnanî: κέρατο → el nt (kérato)
- Kevn: κέρας nt (kéras)
- Zêlandî: 'oôrn n
- Zouyî: ki
- Zuluyî: uphondo 11 an 10
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Navdêr
[biguhêre]şax