Меркаптандар
Меркаптандар, тиоспирттер, тиолдор - орг. күкүрттүү бирикмелер, жалпы формуласы - RSH. Гомологиялык катарындагы кичине мол. м-луу мүчөлөрү өзгөчө жагымсыз жыттуу. Алардын абадагы концентрациясы 2,10-9 мг/л болгондо эле жыты сезилет. Жаратылышта негизинен белоктун чиришинен пайда болот. Айрымдарынын физ. касиеттери төмөндөгүдөй:
М. хим. мүнөзү б-ча начар к-талык касиетке ээ. Мис., негиздин суудагы эритмесиндеги меркаптиддер пайда кылат:
NaOH
RSH ¾®RSNa+H2O
М. дисульфидге жана сульфон к-тасына чейин оңой окистенет. М. щелочтуу металлдар гидро сульфиддерин алкилдөөдөн, тиомочевинадан алынган S-алкилизотиуроний туздарын гидролиздөөдөн ж.б. ыкмалар менен алынат. М. жана алардан синтезделген заттар табигый жана синтездик каучукту жумшартууда, айрым дары-дармек заттарын синтездөөдө колдонулат.
Колдонулган адабияттар
[түзөтүү | булагын түзөтүү]- Химия: Энциклопедиялык окуу куралы/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2004. - 422 б. ISBN 9967-14-021-6