Goonsdag
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De goonsdag, weunsdag of midwoch (zuug oonder) is 'nen daag vaan de week. Oersprunkelek is 't de veerden daag vaan de week, in de westerse werkweek is 't evels ieder d'n daarde daag.
Naom en oersprunk
[bewirk | brón bewèrke]D'n daag is geneump nao de Germaansen oppergod Wodan. De vörm goonsdag mèt g- vèlt te verklaore oet dissimilatie vaan de [w] en de [u] of [o];[1] de vörm Godan veur Wodan is hei en dao aongetroffe. In 't Latien hèt d'n daag Mercurii dies, in 't Aajdgrieks ἡμέρα Ἕρμου (hèmera Hermou). Wodan woort in de interpretatio Germanica dus geliekgestèld mèt Mercurius. Euveregens is d'n daag neet direk nao de god geneump, meh nao de planeet Mercurius, zoewie alle weekdaog nao hiemelliechame zien geneump. 't Astronomisch symbool veur de planeet Mercurius ☿ woort veural vreuger ouch es teike veur de goonsdag gebruuk.
Euver 't algemein zeet me in Belsj Limbörg en in 't midde en zuie vaan Nederlands Limbörg (tot aon Remund) goonsdag, dewijl me in noordelek Nederlands Limbörg sprik vaan weunsdag of woonsdag. Oetzunderinge gief 't op allebei: goonsdag kump beveurbeeld ouch in Bree veur, dewijl me in Tóngere vaan weunsdag sprik.[1]
In 't uterste zuidooste vaan Nederlands Limbörg sprik me vaan midwoch.[1] Dee naom, dee ouch in 't Hoegduits algemein is (Mittwoch) kump vaan e taboe op 't neume vaan de Germaanse gode. Dit kump in mie taole veur (in oonder mie 't Portugees en 't Russisch weure op de zaoterdag nao alle weekdaog gewoen genommerd) meh in 't Duits vèlt op tot me d'n dinsdag, doonderdag en vriedag oongemeujd heet gelaote.
Volksgeluif en gebruke
[bewirk | brón bewèrke]'ne Belaankrieke kèrkeleke fiesdaag is d'n Asselegoonsdag, 't begin vaan de vaste. Sjortelgoonsdag is de goonsdag vaan de Gooj Week, d'n daag boe-op Judas ziech veurnaom um Zjezeke te verraoje. In 't volksgeluif is 't euver 't algemein 'nen oongelöksdaag, meh neet zier sterk.
In Nederland is de goonsdag de gebrukeleken daag veur verkezinge.
Rifferenties
[bewirk | brón bewèrke]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Nicoline van der Sijs (red.), Dialectatlas van het Nederlands. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 2011: pp. 160-1
| Daag van de waek | |
|---|---|
| maondig · daensdig · goonsdig · dónderdig · vriedig · zaoterdig · zóndig | |