Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Прејди на содржината

Око: Разлика помеѓу преработките

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Интерактивен преглед на историјата
[непроверена преработка][проверена преработка]
← Постаро уредување
Избришана содржина Додадена содржина
НагледноВикитекст
с Бот Брише: ka:თვალი
 
(Не се прикажани 177 меѓувремени преработки од 47 корисници)
Ред 1: Ред 1:
[[Image:Eye iris.jpg|thumb|250px|Човечко око.]]
[[Податотека:Eye iris.jpg|thumb|250px|Човечко око.]]


'''Око''' е името на [[орган]]от за вид на повеќеклеточните [[животни]]. Еволутивно, првите “очи” претставуваат во суштина [[Молекула|молекулска]] агрегација на [[фоторецептор]]ите во едноклеточните организми. Со усложнување на градбата на организмите, фоторецепторите се преместуваат на одредено и константно место во организмот, градејќи ги првите сетилни органи за вид. Кај примитивните животни, очите се клучни за брзи реакции во движењата, [[предатор]]ството или бегањето. Кај посложените животни, сетилото за вид е само едно од примачите на информации од надворешноста и овие информации се интегрираат во [[Черепен мозок|мозокот]].
'''Око''' — името на [[орган]]от за вид на повеќеклеточните [[животни]]. Еволутивно, првите „очи“ претставуваат во суштина [[Молекула|молекулска]] агрегација на [[фоторецептор]]ите во [[Едноклеточни организми|едноклеточните организми]]. Со усложнување на градбата на организмите, фоторецепторите се преместуваат на одредено и константно место во [[Организам|организмот]], градејќи ги првите сетилни органи за вид. Кај примитивните животни, очите се клучни за брзи реакции во [[Движење|движењата]], [[грабливост]]а или бегањето. Кај посложените животни, сетилото за вид е само едно од примачите на информации од надворешноста и овие информации се интегрираат во [[Черепен мозок|мозокот]].


== Еволуција на окото ==
== Еволуција на окото ==
[[File:Мускули на окото.jpg|thumb|мини|лево|Мускули на окото]]
[[Податотека:Dragonfly eye 3811.jpg|thumb|десно|200px|Сложените очи на [[Вилинско коњче|вилинското коњче]].]]


Кај еволутивно најпримитивните животни, [[сунѓери]], не постојат очи како органи. Возрасните [[сунѓери]] се силни организми кои имаат филтрирачки начин на [[исхрана]] и во нивниот живот фоторецепцијата нема голема улога. Младите сунѓери и [[Ларва|ларвите]] се подвижни организми и ним сетилото за вид им е повеќе потребно, иако сè до неодамна се сметало дека ни ларвите на сунѓерот немаат очи. Со експериментите на осветлување на ларвите, докажано е нејзиното бегање од осветлувањето (тоа понатаму водело до откривање на фоторецепторите групирани на едниот крај на ларвата, опколени со трепките кои ја раздвижуваат ларвата). Кај останатите без‘рбетници, очите по правило се развиени. Исклучок прават [[паразит]]ски облици или организми во најголемите морски длабочини, но повеќето животни за кои би се рекло дека немаат очи, тие ги имаат. Така, очи постојат кај [[инсект]]ите, [[ракови]]те, [[пајак]]от, но и кај [[Медуза|медузите]], [[планарија]]та и [[школки]]те.
[[Image:Dragonfly eye 3811.jpg|thumb|десно|200px|Сложените очи на [[Вилинско коњче|вилинското коњче]].]]


Постојат разлики меѓу очите на одделни групи животни. Во прв ред, очите можат да бидат прости, односно изградени од една фоторецепторна [[клетка]] опкружена со потпорни клетки или сложени, кога има систем од повеќе рецепторни клетки кои се интегрираат во процесот на примање на дразби. Повеќето прости очи служат само за детектирање на светлина, но кај некои организми (пајаци и некои [[Гасеница|гасеници]]) овие очи создаваат и слики. Сложените очи се едни од важните одлики, изградени од многу [[Фацета|фацети]] (мало просто око), по кои се одликуваат инсектите. Иако често се смета дека секоја фацета создава сопствена слика и дека [[инсекти]]те гледаат умножено, оваа ситуација е ретка — најчесто е во прашање добра координација на фацетата која овозможува создавање на слика од голем агол на гледање и голема резолуција во [[мозок]]от. Фоторецепцијата има голема и важна улога во секојдневието кај животните. Кај животните кои зависат од сетилото за вид во потрагата по храна, очите се добро развиени. Најразвиени се очите кои ги поседуваат [[главонози]]те и [[‘Рбетници|‘рбетниците]]. Во овие две групи на животни, очите низ различни еволутивни патеки доаѓаат на исто решение на градба и функционирање на органите за вид.
Кај еволутивно најпримитивните животни, [[сунѓери]], не постојат очи како органи. Возрасните сунѓери се силни организми кои имаат филтрирачки начин на исхрана и во нивниот живот фоторецепцијата нема голема улога. Младите сунѓери и [[Ларва|ларвите]] се подвижни организми и ним сетилото за вид им е повеќе потребно, иако се до неодамна се сметало дека ни ларвите на сунѓерот немаат очи. Со експериментите на осветлување на ларвите, докажано е нејзиното бегање од осветлувањето (тоа понатаму водело до откривање на фоторецепторите групирани на едниот крај на ларвата, опколени со трепките кои ја раздвижуваат ларвата). Кај останатите без‘рбетници, очите по правило се развиени. Исклучок прават [[паразит]]ски облици или организми во најголемите морски длабочини, но повеќето животни за кои би се рекло дека немаат очи, тие ги имаат. Така, очи постојат кај [[инсект]]ите, [[ракови]]те, [[пајак]]от, но и кај [[Медуза|медузите]], [[планаријата]] и [[школки]]те.

Постојат разлики меѓу очите на поедини групи животни. Во прв ред, очите можат да бидат прости, односно изградени од една фоторецепторна [[клетка]] опкружена со потпорни клетки или сложени, кога има систем од повеќе рецепторни клетки кои се интегрираат во процесот на примање на дразби. Повеќето прости очи служат само за детектирање на светлина, но кај некои организми (пајаци и некои [[Гасеница|гасеници]]) овие очи создаваат и слики. Сложените очи се едни од важните карактеристики, изградени од многу [[Фацета|фацети]] (мало просто око), по кои се одликуваат инсектите. Иако често се смета дека секоја фацета создава сопствена слика и дека инсектите гледаат умножео, оваа ситуација е ретка - најчесто е во прашање добра координација на фацетата која овозможува создавање на слика од голем агол на гледање и голема резолуција во мозокот. Фоторецепцијата има голема и важна улога во секојдневието кај животните. Кај животните кои зависат од сетилото за вид во потрагата по храна, очите се добро развиени. Најразвиени се очите кои ги поседуваат [[главоноги]]те и [[‘Рбетници|‘рбетниците]]. Во овие две групи на животни, очите низ различни еволутивни патеки доаѓаат на исто решение на градба и функционирање на органите за вид.

Око е името на органот за вид на повеќеклеточните животни. Еволутивно, првите „очи” претставуваат во суштина молекулска агрегација на фоторецепторите во едноклеточните организми. Со усложнување на градбата на организмите, фоторецепторите се преместуваат на одредено и константно место во организмот, градејќи ги првите сетилни органи за вид. Кај примитивните животни, очите се клучни за брзи реакции во движењата, предаторството или бегањето. Кај посложените животни, сетилото за вид е само едно од примачите на информации од надворешноста и овие информации се интегрираат во мозокот.

== Еволуција на окото==

Кај еволутивно најпримитивните животни, сунѓери, не постојат очи како органи. Возрасните сунѓери се силни организми кои имаат филтрирачки начин на исхрана и во нивниот живот фоторецепцијата нема голема улога. Младите сунѓери и ларвите се подвижни организми и ним сетилото за вид им е повеќе потребно, иако се до неодамна се сметало дека ни ларвите на сунѓерот немаат очи. Со експериментите на осветлување на ларвите, докажано е нејзиното бегање од осветлувањето (тоа понатаму водело до откривање на фоторецепторите групирани на едниот крај на ларвата, опколени со трепките кои ја раздвижуваат ларвата). Кај останатите без‘рбетници, очите по правило се развиени. Исклучок прават паразитски облици или организми во најголемите морски длабочини, но повеќето животни за кои би се рекло дека немаат очи, тие ги имаат. Така, очи постојат кај инсектите, раковите, пајакот, но и кај медузите, планаријата и школките.

Постојат разлики меѓу очите на поедини групи животни. Во прв ред, очите можат да бидат прости, односно изградени од една фоторецепторна клетка опкружена со потпорни клетки или сложени, кога има систем од повеќе рецепторни клетки кои се интегрираат во процесот на примање на дразби. Повеќето прости очи служат само за детектирање на светлина, но кај некои организми (пајаци и некои гасеници) овие очи создаваат и слики. Сложените очи се едни од важните карактеристики, изградени од многу фацети (мало просто око), по кои се одликуваат инсектите. Иако често се смета дека секоја фацета создава сопствена слика и дека инсектите гледаат умножео, оваа ситуација е ретка - најчесто е во прашање добра координација на фацетата која овозможува создавање на слика од голем агол на гледање и голема резолуција во мозокот. Фоторецепцијата има голема и важна улога во секојдневието кај животните. Кај животните кои зависат од сетилото за вид во потрагата по храна, очите се добро развиени. Најразвиени се очите кои ги поседуваат главоногите и ‘рбетниците. Во овие две групи на животни, очите низ различни еволутивни патеки доаѓаат на исто решение на градба и функционирање на органите за вид.


== Очи на ‘рбетниците ==
== Очи на ‘рбетниците ==

<imagemap>
<imagemap>
Image:Eye-diagram no circles border.svg|thumb|275px|1:задна комора 2:ora serrata 3:цилијарен мускул 4:цилијарни зонули 5:Шлемов канал 6:пупила 7:предна комора 8:cornea 9:iris 10:lens cortex 11:lens nucleus 12:цилијарен процес 13:conjuntiva 14:инфериорен обличен мускул 15:инфериорен ректусен мускул 16:медијален ректусен мускул 17:ретинални артерии и вени 18:оптички диск 19:dura mater 20:централна ретинална артерија 21:централна ретинална вена 22:оптички нерв 23:вортикозна вена 24:топчест слој 25:macula 26:fovea 27:sclera 28:choroid 29:горен ректусен мускул 30:retina
Image:Eye-diagram no circles border.svg|thumb|275px|1:задна комора 2:ora serrata 3:цилијарен мускул 4:цилијарни зонули 5:шлемов канал 6:зеница 7:предна комора 8:cornea 9:шареница 10:обвивка на леќата 11:јадро на леќата 12:цилијарен процес 13:conjuntiva 14:инфериорен обличен мускул 15:инфериорен ректусен мускул 16:медијален ректусен мускул 17:ретинални артерии и вени 18:оптички диск 19:dura mater 20:централна мрежнична артерија 21:централна ретинална вена 22:оптички нерв 23:вортикозна вена 24:топчест слој 25:macula 26:fovea 27:sclera 28:choroid 29:горен ректусен мускул 30:мрежница


circle 312 128 45 [[posterior chamber|1: posterior chamber]]
circle 312 128 45 [[posterior chamber|1: posterior chamber]]
Ред 51: Ред 42:
circle 844 81 45 [[fovea|26: fovea]]
circle 844 81 45 [[fovea|26: fovea]]
circle 750 52 45 [[sclera|27: sclera]]
circle 750 52 45 [[sclera|27: sclera]]
circle 661 41 45 [[choroid|28: choroid ]]
circle 661 41 45 [[choroid|28: choroid]]
circle 576 45 45 [[superior rectus muscule|29: superior rectus muscule]]
circle 576 45 45 [[superior rectus muscule|29: superior rectus muscule]]
circle 486 52 45 [[retina|30: retina]]
circle 486 52 45 [[retina|30: retina]]
Ред 65: Ред 56:
Парните очи се изградени од типот на затворен очен меур ([[очно јаболко]]). Очното јаболко е обвиткано со три слоја:
Парните очи се изградени од типот на затворен очен меур ([[очно јаболко]]). Очното јаболко е обвиткано со три слоја:


* [[Белка]] — надворешна обвивка која на предниот дел образува проѕирна [[рожница]]
* [[Белка (око)|Белка]] — надворешна обвивка што на предниот дел образува проѕирна [[рожница]]
* [[Садовница]] — богата со [[крвни садови]]; на предниот дел образува должница, која на средината има отвор наречен [[зеница]]; зад должницата лежи [[Очно сочиво|очното сочиво]]
* [[Садовница]] — богата со [[крвни садови]]; на предниот дел образува должница, која на средината има отвор наречен [[зеница]]; зад должницата лежи [[Очно сочиво|очното сочиво]]
* [[Мрежница]] — внатрешна обвивка; таа е најсложен дел на окото и во неа се наоѓаат сетилните клетки односно фоторецепторите:
* [[Мрежница]] — внатрешна обвивка; таа е најсложен дел на окото и во неа се наоѓаат сетилните клетки односно фоторецепторите:
** [[Стапче (анатомија)|Стапчиња]] — одговорни за разликување на светлина и темнина; кај [[цицач]]ите тие се побројни од чунчињата
** [[Стапче (клетка)|Стапчиња]] — одговорни за разликување на светлина и темнина; кај [[цицач]]ите тие се побројни од чунчињата
** [[Чунче|Чунчиња]] — одговорни се за воочување на [[Боја|бои]] и детални предмети; најмногу ги има во средината на мрежницата (на линијата која поминува низ центарот на окото), на местото кое се нарекува [[жолта дамка]] - место на најостриот вид.
** [[Чунче|Чунчиња]] — одговорни се за воочување на [[Боја|бои]] и детални предмети; најмногу ги има во средината на мрежницата (на линијата која поминува низ центарот на окото), на местото што се нарекува [[жолта дамка]] — место на најостриот вид.

==Функција на очите==
[[File:Оптички пат.jpg|thumb|мини|лево|Оптичкиот пат на функционирање на сетилото за вид кај човечките очи]]

Главната функција и намена на очите во човечкиот организам и воопшто кај ’рбетниците е прием на дразбите на светлината, нивно проследување и обработка до [[мозок]]от, по што се создава слика. Односно, преку функционирањето на оптичкиот пат на приемот на дразбите на светлината, очите служат како рецептори и органи на сетилото за вид. Во очите се содржат [[фоторецептор]]ите коишто се вид на [[невроцит]] кои се способни [[Светлина|светлинската]] [[Нервен стимул|дразба]] да ја претвораат во [[дејствен потенцијал]]. Поконкретно, [[фоторецептор]]от [[апосорпција|апсорбира]] [[фотон]]и кои предизвикуваат промена во [[Мембрански потенцијал|мембранскиот потенцијал]] во акциски кај [[неврон]]от. Оваа нервна [[информација]] евентуално ќе биде искористена од визуелниот систем во [[Черепен мозок|черепниот мозок]] за да формира слика на визуелниот свет.
==Очите како тема во уметноста и во популарната култура==
Очите (најчесто, очите на некоја девојка или жена) се јавуваат како тема во бројни дела од [[уметност]]а и [[Популарна култура|популарната култура]].

===Очите како тема во книжевноста===
* „Травник запален со очи“ (српски: ''Травник запаљен очима'') - српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref>''Народне лирске песме''. Београд: Просвета, 1963, стр. 43.</ref>
* „Очите соколови и ѓаволски“ (српски: ''Очи соколове и ђаволове'') - српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref>''Народне лирске песме''. Београд: Просвета, 1963, стр. 43-44.</ref>
* „Очите на сиромавиот“ - песна во проза на францускиот поет [[Шарл Бодлер]].<ref>Charles Baudelaire, ''Spleen Pariza''. Zgreb: Mladost, 1952, стр. 79-81.</ref>
* „Населени очи“ ([[Српски јазик|српски]]: ''Настањене очи'') — стихозбирка на српскиот поет [[Оскар Давичо]] од 1955 година.<ref>„Оскар Давичо“, во: Оскар Давичо, ''Песме''. Српска књижевна задруга, Београд, 1958, стр. 236.</ref>
* „Очи“ - песна на југословенскиот поет [[Мак Диздар]].<ref>Мак Диздар, ''Горчин''. Скопје, Македонска книга, стр. 119.</ref>
* „Очите нејзини“ - песна на Мак Диздар.<ref>Мак Диздар, ''Горчин''. Скопје, Македонска книга, стр. 51-52.</ref>
* „Очи“ - песна на српскиот поет [[Јован Дучиќ]].<ref>Јован Дучић, ''Сабрана дела II, Песме љубави и смрти''. Београд: Народна просвета (без дата), стр. 34-35.</ref>
* „Очите на непријателот“ (италијански: ''Occhi nemici'') - расказ на италијанскиот писател [[Итало Калвино]].<ref>Italo Kalvino, ''Pre nego što kažeš „halo“''. Beograd: Rad, 2001, стр. 37-40.</ref>
* „Видело“ — песна на македонскиот поет [[Блаже Конески]] од 1988 година.<ref>Блаже Конески, ''Црква''. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 53.</ref>
* „Твоите очи без сновидение“ — песна на македонскиот поет [[Јован Котески]].<ref>Јован Котевски, ''Пеплосија''. Мисла, Скопје, 1966, стр. 38.</ref>
* „Очите на синото куче“ - расказ на колумбискиот писател [[Габриел Гарсија Маркес]] од 1950 година.<ref>Gabrijel Garsija Markes, ''Oči plavog psa''. Beograd: Sezam Book, 2015, стр. 67-73.</ref>
* „Очи за око“ - кус расказ на македонскиот писател [[Дејан Мирчески]] од 2012 година.<ref>Дејан Мирчески, ''Кристалните јами на пропаста'', Темплум, Скопје, 2012.</ref>
* „Трепка во око“ — кус расказ на македонската писателка [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]] од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 49.</ref>
* „Урочливи очи“ — кус расказ на македонската писателка Сања Михајловиќ-Костадиновска од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 77.</ref>
* „Блескави очи“ - кус расказ на италијанскиот писател [[Еуџенио Монтале]].<ref>Euđenio Montale, ''Leptir iz Dinara i ostali prozni spisi''. Beograd: Rad, 1979, стр. 37-42.</ref>
* „Твоите очи“ - песна на унгарскиот поет [[Шандор Петефи]].<ref>Šandor Petefi, ''Sloboda i ljubav''. Beograd: Rad, 1969, стр. 35.</ref>
* „Камено око“ - песна на македонскиот поет [[Анте Поповски]].<ref>Анте Поповски, ''Дрво што крвави''. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 10.</ref>
* „Очите мамини“ — песна на македонскиот писател [[Бошко Смаќоски]].<ref>Бошко Смаќоски, ''Модричка тетратка''. Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2004, стр. 36.</ref>
* „Око“ — песна на македонскиот поет [[Стојан Тарапуза]].<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 6.</ref>
* „Има едни очи“ — песна на македонскиот поет [[Стојан Тарапуза]].<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 67.</ref>
* „Очи“ - песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]].<ref>[http://www.macedonium.org/Macedonium.aspx?jazik=2&kid=4&pid=12&ppid=593&tid=1430 www.macedonium.org, Очи - Ацо Шопов (пристапено на 7.2.2016)]</ref><ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 25-26.</ref>
* „Во очите на сињарките“ - песна на Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 127.</ref>

===Очите како тема во филмот===
* „[[Златно око (филм)|Златно око]]“ ([[англиски]]: ''Golden Eye'') - [[филм]] од [[1995]] година во режија на [[Мартин Кембел]].<ref>„Бонд го спасува светот од катастрофа“, ''Антена'', број 813, 24.1.2014, стр. 3.</ref>
* „Очи без лице“ (''Les yeux sans visage'') - француски [[филм]] на [[режисер]]от [[Жорж Франжу]] од 1960 година.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0053459/ IMBD, Eyes Without a Face (1960) (пристапено на 7.2.2016)]</ref>
* „Очи широко затворени“ (''Eyes Wide Shut'') - [[филм]] на [[режисер]]от [[Стенли Кјубрик]] од 1999 година.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0120663/ IMBD, Eyes Wide Shut (1999) (пристапено на 7.2.2016)]</ref>
* „Затворени очи“ (''Occhi Chiusi'') - [[филм]] на [[режисер]]от [[Џузепе Петито]] од 2017 година.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt2261803/ IMBD, Occhi Chiusi (2017) (пристапено на 18.5.2017)]</ref>

===Очите како тема во музиката===
* „Твоите очи, Лено мори“ - македонска народна песна.<ref>Ѓорѓи Доневски, ''Сокол ми лета високо''. Скопје: Културно-уметничкото друштво „Гоце Делчев“, 1978, стр. 71.</ref>
* „Кој ти ги даде тие црни очи“ - македонска народна песна.<ref>''Macedonian Folklore Classics'', Anka Gieva. Macedonian Radio and Television, MP 41048.</ref>
* „Очите на Гари Гилмор“ ([[англиски]]: ''Gary Gilmore's eyes'') - песна на британската [[Панк рок|панк-рок]] група ''The Adverts'' од 1977 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=3uSNKvTqIGA YouTube, The Adverts - Gary Gilmore's eyes (1977) (пристапено на 30.12.2016)]</ref>
* „Очи на задната страна од твојата глава“ (англиски: ''Eyes in the back of your head'') - песна на британската панк-рок група ''The Adicts'' од 1982 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=hZmaSAZ8Uk8 YouTube, Eyes in the Back of Your Head - The Adicts (пристапено на 28.12.2016)]</ref>
* „Очи без лице“ (англиски: ''Eyes Without a Face'') - песна на британскиот рок-пејач [[Били Ајдол]] од 1983 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=9OFpfTd0EIs YouTube, Billy Idol - Eyes Without a Face (1960) (пристапено на 7.2.2016)]</ref>
* „Празни очи“ (англиски: ''Hollow Eyes'') — песна на американската [[Хардкор панк|хард-кор]] група 'Articles of Faith''.<ref>[https://www.discogs.com/Articles-Of-Faith-Complete-Vol-1-1981-1983/master/337010 DISCOGS, Articles Of Faith ‎– Complete Vol. 1 1981-1983 (пристапено на 24.6.2021)]</ref>
* „Ѓаволски очи“ (англиски: ''Devil Eyes'') - песна на американскиот рок-музичар [[Тим Бакли]] (''Tim Buckley'') од 1972 година.<ref>[https://www.discogs.com/Tim-Buckley-Greetings-From-LA/release/1952663 DISCOGS, Tim Buckley ‎– Greetings From L.A. (пристапено на 17.10.2018)]</ref>
* „Удар во очите“ (англиски: ''Kick in the Eye'') - песна на британската рок-група [[Баухаус (рок-група)|Баухаус]] од 1981 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Wu_Xsa43jBw YouTube, BAUHAUS ~ Kick in the Eye (пристапено на 18.2.2019)]</ref>
* „Замаглени очи“ (англиски: ''Foggy eyes'') - песна на американската рок-група ''Beat Happening'' од 1985 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=SYGbLwqGM-s YouTube, beat happening - beat happening (full album) (пристапено на 23.8.2017)]</ref>
* „Човекот со детето во неговите очи“ (англиски: ''The Man With The Child In His Eyes'') - песна на англиската пејачка [[Кејт Буш]] (''Kate Bush'') од 1978 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=QNmvzPdvoq8 YouTube, Kate Bush - The Man With The Child In His Eyes (пристапено на 30.8.2017)]</ref>
* „Светли сини очи“ (англиски: ''Pale Blue Eyes'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Велвет Андерграунд]] (''Velvet Underground'') од 1969 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=k2wveEI8Rc8 YouTube, The Velvet Underground \ The Velvet Underground, 1969 (Full Album)(пристапено на 17.2.2018)]</ref>
* „Моите очи (ми прават неволји)“ (англиски: '' My Eyes (Keep Me In Trouble)'') — песна на американскиот [[Блуз|блуз-музичар]] [[Мади Вотерс]] (''Muddy Waters'').<ref>[https://www.discogs.com/release/6118020-Muddy-Waters-The-Anthology Muddy Waters – The Anthology (пристапено на 1.4.2023)]</ref>
* „Во твоите очи“ (англиски: ''In Your Eyes'') - песна на британскиот музичар [[Питер Гебриел]] (''Peter Gabriel'') од 1986 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=B3kFPBtc9BE&index=5&list=PLzH7DPYb-ewfTBN2oOGH2Jj9yFvstceD2 YouTube, In Your Eyes - Peter Gabriel (пристапено на 17.5.2017)]</ref>
* „Роден кривоглед“ (англиски: ''Born Cross-Eyed'') — песна на американската рок-група ''[[The Grateful Dead]]'' од 1968 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/18447-The-Grateful-Dead-Anthem-Of-The-Sun DISCOGS, The Grateful Dead – Anthem Of The Sun (пристапено на 11.11.2022)]</ref>
* „Големи кафеави очи“ (англиски: ''Big Brown Eyes'') — песна на американската поп-рок група ''The dB's'' од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/36561-The-dBs-Stands-For-Decibels DISCOGS, The dB's – Stands For Decibels (пристапено на 19.4.2024)]</ref>
* „Поп-очи“ (англиски: ''Pop-Eyes'') — музички албум на англиската музичарка [[Дениел Дакс]] (''Danielle Dax'')“ од 1983 година.<ref>[https://www.discogs.com/Danielle-Dax-Pop-Eyes/release/945206 Danielle Dax – Pop-Eyes (пристапено на 7.9.2021)]</ref>
* „Јас имам шарени очи“ ([[српски]]: ''Ја имам шарене очи'') - песна на српската рок-група [[Дисциплина кичме]] од 1984 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dXP0hUBbqPs YouTube, Disciplina Kičme Ja imam šarene oči 1984 (пристапено на 18.2.2019)]</ref>
* „Очи со боја на [[мед]]“ (српски: ''Очи боје меда'') - песна на српската и југословенска рок-група [[Екатарина Велика]] од 1985 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=qeIeLzVHXpU YouTube, EKV - Oci boje meda (1985 Spot) (пристапено на 31.12.2016)]</ref>
* „Уморни очи“ ([[англиски]]: ''Tired Eyes'') - песна на американскиот рок-музичар [[Нил Јанг]] (''Neil Young'') од 1975 година.<ref>[https://www.discogs.com/Neil-Young-Tonights-The-Night/master/38672 Discogs, Neil Young ‎– Tonight's The Night (пристапено на 28.2.2021)]</ref>
* „Нејзините очи се многу милји“ (англиски: ''Her Eyes Are A Blue Million Miles'') — песна на американската рок-група ''[[Captain Beefheart And The Magic Band]]'' од 1972 година.<ref>[https://www.discogs.com/Captain-Beefheart-And-The-Magic-Band-Clear-Spot/master/14778 Discogs, Captain Beefheart And The Magic Band ‎– Clear Spot (пристапено на 18.5.2022)]</ref>
* „Вистински сини очи (Калипсо)“ (англиски: ''True blue eyes (Calypso)'') - песна на [[Никола Коџабашија]] и групата [[Фолтин]] од 2011 година.<ref>Kodjabashia & Foltin feat. Goce Stevkovski, ''Penelope X'', LTM 001, 2011.</ref>
* „Свита: Сините очи на Џуди“ (англиски: ''Suite: Judy Blue Eyes'') - песна на американската фолк-рок група ''Crosby, Stills & Nash'' од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/Crosby-Stills-Nash-Crosby-Stills-Nash/master/26121 Crosby, Stills & Nash ‎– Crosby, Stills & Nash (пристапено на 23.1.2018)]</ref>
* „Во моите очи“ (англиски: ''In my eyes'') - песна на американската хард-кор група ''Minor Threat''.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=D6to2A4kbJs YouTube, Minor Threat - In My Eyes (пристапено на 14.3.2017)]</ref>
* „20 очи“ (англиски: ''20 Eyes'') — песна на американската [[Панк рок|панк-рок]] група [[Мисфитс]] (''The Misfits'') од 1982 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/105458-Misfits-Walk-Among-Us Misfits – Walk Among Us (пристапено на 2.4.2023)]</ref>
* „Виолетови очи“ ([[англиски]]: ''Violet Eyes'') — песна на американската рок-група [[Мит папетс]] (Meat Puppets) од 1994 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/29849-Meat-Puppets-Too-High-To-Die Meat Puppets – Too High To Die (пристапено на 28.3.2023)]</ref>
* „Пар кафеави очи“ (англиски: ''А Pair of Brown Eyes'') - песна на ирската [[Рок-музика|рок]]-група ''The Pogues'' од 1985 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=421pZgg-vlY&index=5&list=PL68D998D2C9FC89B8 YouTube, the Pogues - a Pair of Brown Eyes (пристапено на 22.8.2017)]</ref>
* „Далечни очи“ (англиски: ''Far Away Eyes'') - песна на англиската рок-група [[Ролинг Стоунс]] (''Rolling Stones'') од 1978 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=TDnZBvCetQM YouTube, Rolling Stones-Far Away Eyes (пристапено на 15.2.2019)]</ref>
* „Очи од спалната соба“ (англиски: ''Bedroom Eyes'') - песна на австралиската [[Поп-музика|поп]]-пејачка [[Кејт Себерано]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=sT5OAnKgdTI YouTube, Kate Ceberano - Bedroom Eyes (with lyrics) - HD (пристапено на 29.9.2017)]</ref>
* „Убавината лежи во очите“ (англиски: ''Beauty Lies In The Eye'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Соник Јут]] (''Sonic Youth'') од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Sonic-Youth-Sister/release/1056093 Discogs, The Sonic-Youth ‎– Sister (пристапено на 18.7.2019)]</ref>
* „Токиско око“ (англиски: ''Tokyo Eye'') - песна на американската рок-група Соник Јут од 1994 година.<ref>[https://www.discogs.com/Sonic-Youth-Experimental-Jet-Set-Trash-And-No-Star/master/9858 DISCOGS, Sonic Youth ‎– Experimental Jet Set, Trash And No Star (пристапено на 20.7.2019)]</ref>
* „Затвори ги очите“ (англиски: ''Close Your Eyes'') - песна на американската рок-музичарка [[Кристин Херш]] (''Kristin Hersh'') од 1994 година.
* „Зад сините очи“ (англиски: ''Behind Blue Eyes'') - песна на англиската рок-група [[Ху]] (''The Who'') од 1971 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Who-Whos-Next/release/487464 DISCOGS, The Who ‎– Who's Next (пристапено на 28.3.2020)]</ref>
* „Зелени очи“ (англиски: ''Green Eyes'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група ''Hüsker Dü'' од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/H%C3%BCsker-D%C3%BC-Flip-Your-Wig/master/30072 Discogs, Hüsker Dü ‎– Flip Your Wig (пристапено на 1.7.2020)]</ref>
* „Да се биде во твоите очи“ (англиски: ''To Be in Your Eyes'') - песна на австралиската [[Рок-музика|рок]]-група ''The Church'' од 1982 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-LxVfXowQGc&t=2378s YouTube, The Church - The Blurred Crusade (1982) (Full Album) (пристапено на 15.10.2017)]</ref>
* „Комунистички очи“ (англиски: ''Communist eyes'') - песна на американската хард-кор група ''The Germs''.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=M0MHdECjCzo YouTube, The Germs - communist Eyes (пристапено на 17.3.2017)]</ref>

==Пословици==
* Далеку од очите, далеку од срцето.

==Изрази<ref>{{ДРМЈ|око}}</ref>==
* Око за око, заб за заб - одмазда за сторено злосторство со иста мера.
* Не сака ни очите да му ги види - нетрпеливост, отпор кон некого.
* Очите си ги вадат - непријателски се расположени еден кон друг.
* Очите си ги вадат - води љубов со некого.
* Око не затвори - воопшто не заспа.
* Фрли око (на некого/нешто) - сака нешто да добие; засака, бендиса.
* Око соколово - остар вид.
* На око - навидум.
* Со голо око - без користење помошни инструменти, направи.
* Гледа под око - тајно набљудува.
* Гледа/чува некого како очите во главата - грижливо се однесува кон некого.
* Трн во око (некому) - пречи (некому).
* Земе (некого) на око - постојано е против некого.
* Те/го... лажат очите - погрешно согледува, заклучува.
* Боде очи - отскокнува, се изделува.
* Му играат очите - итар, ѓаволест.
* Паѓа в очи - се наметнува, многу е воочлив.
* Не може да го погледне в очи - срам од некого поради погрешна постапка.
* Во четири очи - насамо, доверливо.
* Држи на око (некого) - следи некого.
* Во очи - директно.
* Прст пред око не се гледа - за многу темно.
* Прст пред око не се гледа - за густа магла.
* Жими / жити очи (клетва).
* Ми се плаши окото - вознемирен сум од нешто, претчувствувам опасност.


== Наводи ==
[[Категорија:Сетилен систем]]
{{наводи}}


{{Нормативна контрола}}
{{Link FA|an}}


[[Категорија:Око| ]]
[[af:Oog]]
[[Категорија:Систем за вид]]
[[am:ዐይን (ሥነ አካል)]]
[[Категорија:Сетилни системи]]
[[an:Güello]]
[[ang:Ēage]]
[[ar:عين]]
[[arc:ܥܝܢܐ]]
[[ast:Güeyu]]
[[ay:Nayra]]
[[az:Göz]]
[[bat-smg:Akis]]
[[bg:Око]]
[[bn:চোখ]]
[[br:Lagad]]
[[bs:Oko]]
[[ca:Ull]]
[[cdo:Mĕ̤k-ciŭ]]
[[cs:Oko]]
[[cy:Llygad]]
[[da:Øje]]
[[de:Auge]]
[[diq:Çım]]
[[el:Μάτι]]
[[en:Eye]]
[[eo:Okulo]]
[[es:Ojo]]
[[et:Silm]]
[[eu:Begi]]
[[fa:چشم]]
[[fi:Silmä]]
[[fiu-vro:Silm]]
[[fr:Œil]]
[[fy:Each]]
[[gl:Ollo]]
[[gn:Tesa]]
[[he:עין]]
[[hi:आँख]]
[[hr:Oko]]
[[hsb:Wóčko]]
[[hu:Szem]]
[[ia:Oculo]]
[[id:Mata]]
[[ig:Anya]]
[[io:Okulo]]
[[is:Auga]]
[[it:Occhio]]
[[iu:ᐃᔨ/iji]]
[[ja:目]]
[[jbo:kanla]]
[[ko:눈 (동물)]]
[[ku:Çav]]
[[la:Oculus]]
[[lb:A (Sënnesorgan)]]
[[ln:Lǐso]]
[[lt:Akis]]
[[lv:Acs]]
[[mn:Нүд]]
[[mr:डोळा]]
[[ms:Mata]]
[[nah:Īxtelolohtli]]
[[nl:Oog (anatomie)]]
[[nn:Auga]]
[[no:Øye]]
[[nrm:Yi]]
[[oc:Uèlh]]
[[os:Цæст]]
[[pag:Mata]]
[[pam:Mata]]
[[pdc:Aag]]
[[pl:Oko]]
[[pt:Olho]]
[[qu:Ñawi]]
[[ro:Ochi]]
[[ru:Глаз]]
[[scn:Occhiu]]
[[sco:Ee]]
[[se:Čalbmi]]
[[sh:Oko]]
[[simple:Eye]]
[[sk:Oko]]
[[sl:Oko]]
[[sq:Syri]]
[[sr:Око]]
[[su:Panon]]
[[sv:Öga]]
[[sw:Jicho]]
[[szl:Ślypje]]
[[ta:கண்]]
[[th:ตา]]
[[tl:Mata]]
[[tr:Göz]]
[[uk:Око]]
[[ur:آنکھ]]
[[vi:Mắt]]
[[yi:אויג]]
[[yo:Ojú]]
[[zh:眼]]
[[zh-min-nan:Ba̍k-chiu]]
[[zh-yue:眼]]

Последна преработка од 13:56, 30 јули 2024

Човечко око.

Око — името на органот за вид на повеќеклеточните животни. Еволутивно, првите „очи“ претставуваат во суштина молекулска агрегација на фоторецепторите во едноклеточните организми. Со усложнување на градбата на организмите, фоторецепторите се преместуваат на одредено и константно место во организмот, градејќи ги првите сетилни органи за вид. Кај примитивните животни, очите се клучни за брзи реакции во движењата, грабливоста или бегањето. Кај посложените животни, сетилото за вид е само едно од примачите на информации од надворешноста и овие информации се интегрираат во мозокот.

Еволуција на окото

[уреди | уреди извор]
Мускули на окото
Сложените очи на вилинското коњче.

Кај еволутивно најпримитивните животни, сунѓери, не постојат очи како органи. Возрасните сунѓери се силни организми кои имаат филтрирачки начин на исхрана и во нивниот живот фоторецепцијата нема голема улога. Младите сунѓери и ларвите се подвижни организми и ним сетилото за вид им е повеќе потребно, иако сè до неодамна се сметало дека ни ларвите на сунѓерот немаат очи. Со експериментите на осветлување на ларвите, докажано е нејзиното бегање од осветлувањето (тоа понатаму водело до откривање на фоторецепторите групирани на едниот крај на ларвата, опколени со трепките кои ја раздвижуваат ларвата). Кај останатите без‘рбетници, очите по правило се развиени. Исклучок прават паразитски облици или организми во најголемите морски длабочини, но повеќето животни за кои би се рекло дека немаат очи, тие ги имаат. Така, очи постојат кај инсектите, раковите, пајакот, но и кај медузите, планаријата и школките.

Постојат разлики меѓу очите на одделни групи животни. Во прв ред, очите можат да бидат прости, односно изградени од една фоторецепторна клетка опкружена со потпорни клетки или сложени, кога има систем од повеќе рецепторни клетки кои се интегрираат во процесот на примање на дразби. Повеќето прости очи служат само за детектирање на светлина, но кај некои организми (пајаци и некои гасеници) овие очи создаваат и слики. Сложените очи се едни од важните одлики, изградени од многу фацети (мало просто око), по кои се одликуваат инсектите. Иако често се смета дека секоја фацета создава сопствена слика и дека инсектите гледаат умножено, оваа ситуација е ретка — најчесто е во прашање добра координација на фацетата која овозможува создавање на слика од голем агол на гледање и голема резолуција во мозокот. Фоторецепцијата има голема и важна улога во секојдневието кај животните. Кај животните кои зависат од сетилото за вид во потрагата по храна, очите се добро развиени. Најразвиени се очите кои ги поседуваат главонозите и ‘рбетниците. Во овие две групи на животни, очите низ различни еволутивни патеки доаѓаат на исто решение на градба и функционирање на органите за вид.

Очи на ‘рбетниците

[уреди | уреди извор]
1: posterior chamber2: ora serrata3: ciliary muscle4: ciliary zonules5: canal of Schlemm6: pupil7: anterior chamber8: cornea9: iris10: lens cortex11: lens nucleus12: ciliary process13: conjuntiva14: inferior oblique muscule15: inferior rectus muscule16: medial rectus muscle17: retinal arteries and veins18: optic disc19: dura mater20: central retinal artery21: central retinal vein22: optical nerve23: vorticose vein24: bulbar sheat25: macula26: fovea27: sclera28: choroid29: superior rectus muscule30: retina
1:задна комора 2:ora serrata 3:цилијарен мускул 4:цилијарни зонули 5:шлемов канал 6:зеница 7:предна комора 8:cornea 9:шареница 10:обвивка на леќата 11:јадро на леќата 12:цилијарен процес 13:conjuntiva 14:инфериорен обличен мускул 15:инфериорен ректусен мускул 16:медијален ректусен мускул 17:ретинални артерии и вени 18:оптички диск 19:dura mater 20:централна мрежнична артерија 21:централна ретинална вена 22:оптички нерв 23:вортикозна вена 24:топчест слој 25:macula 26:fovea 27:sclera 28:choroid 29:горен ректусен мускул 30:мрежница

Очите на ‘рбетниците можат да бидат:

  • Непарни, кои ги имаат мал број ‘рбетници во вид на темено (круглоусти, некои риби и гуштери) и пинеално око (кај круглоусти, а кај останатите ‘рбетници тоа еволуирало во епифиза)
  • Парни, кај најголемиот број ‘рбетници, вклучувајќи го и човекот.

Парните очи се изградени од типот на затворен очен меур (очно јаболко). Очното јаболко е обвиткано со три слоја:

  • Белка — надворешна обвивка што на предниот дел образува проѕирна рожница
  • Садовница — богата со крвни садови; на предниот дел образува должница, која на средината има отвор наречен зеница; зад должницата лежи очното сочиво
  • Мрежница — внатрешна обвивка; таа е најсложен дел на окото и во неа се наоѓаат сетилните клетки односно фоторецепторите:
    • Стапчиња — одговорни за разликување на светлина и темнина; кај цицачите тие се побројни од чунчињата
    • Чунчиња — одговорни се за воочување на бои и детални предмети; најмногу ги има во средината на мрежницата (на линијата која поминува низ центарот на окото), на местото што се нарекува жолта дамка — место на најостриот вид.

Функција на очите

[уреди | уреди извор]
Оптичкиот пат на функционирање на сетилото за вид кај човечките очи

Главната функција и намена на очите во човечкиот организам и воопшто кај ’рбетниците е прием на дразбите на светлината, нивно проследување и обработка до мозокот, по што се создава слика. Односно, преку функционирањето на оптичкиот пат на приемот на дразбите на светлината, очите служат како рецептори и органи на сетилото за вид. Во очите се содржат фоторецепторите коишто се вид на невроцит кои се способни светлинската дразба да ја претвораат во дејствен потенцијал. Поконкретно, фоторецепторот апсорбира фотони кои предизвикуваат промена во мембранскиот потенцијал во акциски кај невронот. Оваа нервна информација евентуално ќе биде искористена од визуелниот систем во черепниот мозок за да формира слика на визуелниот свет.

Очите како тема во уметноста и во популарната култура

[уреди | уреди извор]

Очите (најчесто, очите на некоја девојка или жена) се јавуваат како тема во бројни дела од уметноста и популарната култура.

Очите како тема во книжевноста

[уреди | уреди извор]

Очите како тема во филмот

[уреди | уреди извор]

Очите како тема во музиката

[уреди | уреди извор]
  • „Твоите очи, Лено мори“ - македонска народна песна.[28]
  • „Кој ти ги даде тие црни очи“ - македонска народна песна.[29]
  • „Очите на Гари Гилмор“ (англиски: Gary Gilmore's eyes) - песна на британската панк-рок група The Adverts од 1977 година.[30]
  • „Очи на задната страна од твојата глава“ (англиски: Eyes in the back of your head) - песна на британската панк-рок група The Adicts од 1982 година.[31]
  • „Очи без лице“ (англиски: Eyes Without a Face) - песна на британскиот рок-пејач Били Ајдол од 1983 година.[32]
  • „Празни очи“ (англиски: Hollow Eyes) — песна на американската хард-кор група 'Articles of Faith.[33]
  • „Ѓаволски очи“ (англиски: Devil Eyes) - песна на американскиот рок-музичар Тим Бакли (Tim Buckley) од 1972 година.[34]
  • „Удар во очите“ (англиски: Kick in the Eye) - песна на британската рок-група Баухаус од 1981 година.[35]
  • „Замаглени очи“ (англиски: Foggy eyes) - песна на американската рок-група Beat Happening од 1985 година.[36]
  • „Човекот со детето во неговите очи“ (англиски: The Man With The Child In His Eyes) - песна на англиската пејачка Кејт Буш (Kate Bush) од 1978 година.[37]
  • „Светли сини очи“ (англиски: Pale Blue Eyes) - песна на американската рок-група Велвет Андерграунд (Velvet Underground) од 1969 година.[38]
  • „Моите очи (ми прават неволји)“ (англиски: My Eyes (Keep Me In Trouble)) — песна на американскиот блуз-музичар Мади Вотерс (Muddy Waters).[39]
  • „Во твоите очи“ (англиски: In Your Eyes) - песна на британскиот музичар Питер Гебриел (Peter Gabriel) од 1986 година.[40]
  • „Роден кривоглед“ (англиски: Born Cross-Eyed) — песна на американската рок-група The Grateful Dead од 1968 година.[41]
  • „Големи кафеави очи“ (англиски: Big Brown Eyes) — песна на американската поп-рок група The dB's од 1981 година.[42]
  • „Поп-очи“ (англиски: Pop-Eyes) — музички албум на англиската музичарка Дениел Дакс (Danielle Dax)“ од 1983 година.[43]
  • „Јас имам шарени очи“ (српски: Ја имам шарене очи) - песна на српската рок-група Дисциплина кичме од 1984 година.[44]
  • „Очи со боја на мед“ (српски: Очи боје меда) - песна на српската и југословенска рок-група Екатарина Велика од 1985 година.[45]
  • „Уморни очи“ (англиски: Tired Eyes) - песна на американскиот рок-музичар Нил Јанг (Neil Young) од 1975 година.[46]
  • „Нејзините очи се многу милји“ (англиски: Her Eyes Are A Blue Million Miles) — песна на американската рок-група Captain Beefheart And The Magic Band од 1972 година.[47]
  • „Вистински сини очи (Калипсо)“ (англиски: True blue eyes (Calypso)) - песна на Никола Коџабашија и групата Фолтин од 2011 година.[48]
  • „Свита: Сините очи на Џуди“ (англиски: Suite: Judy Blue Eyes) - песна на американската фолк-рок група Crosby, Stills & Nash од 1969 година.[49]
  • „Во моите очи“ (англиски: In my eyes) - песна на американската хард-кор група Minor Threat.[50]
  • „20 очи“ (англиски: 20 Eyes) — песна на американската панк-рок група Мисфитс (The Misfits) од 1982 година.[51]
  • „Виолетови очи“ (англиски: Violet Eyes) — песна на американската рок-група Мит папетс (Meat Puppets) од 1994 година.[52]
  • „Пар кафеави очи“ (англиски: А Pair of Brown Eyes) - песна на ирската рок-група The Pogues од 1985 година.[53]
  • „Далечни очи“ (англиски: Far Away Eyes) - песна на англиската рок-група Ролинг Стоунс (Rolling Stones) од 1978 година.[54]
  • „Очи од спалната соба“ (англиски: Bedroom Eyes) - песна на австралиската поп-пејачка Кејт Себерано.[55]
  • „Убавината лежи во очите“ (англиски: Beauty Lies In The Eye) - песна на американската рок-група Соник Јут (Sonic Youth) од 1987 година.[56]
  • „Токиско око“ (англиски: Tokyo Eye) - песна на американската рок-група Соник Јут од 1994 година.[57]
  • „Затвори ги очите“ (англиски: Close Your Eyes) - песна на американската рок-музичарка Кристин Херш (Kristin Hersh) од 1994 година.
  • „Зад сините очи“ (англиски: Behind Blue Eyes) - песна на англиската рок-група Ху (The Who) од 1971 година.[58]
  • „Зелени очи“ (англиски: Green Eyes) - песна на американската рок-група Hüsker Dü од 1985 година.[59]
  • „Да се биде во твоите очи“ (англиски: To Be in Your Eyes) - песна на австралиската рок-група The Church од 1982 година.[60]
  • „Комунистички очи“ (англиски: Communist eyes) - песна на американската хард-кор група The Germs.[61]

Пословици

[уреди | уреди извор]
  • Далеку од очите, далеку од срцето.

Изрази[62]

[уреди | уреди извор]
  • Око за око, заб за заб - одмазда за сторено злосторство со иста мера.
  • Не сака ни очите да му ги види - нетрпеливост, отпор кон некого.
  • Очите си ги вадат - непријателски се расположени еден кон друг.
  • Очите си ги вадат - води љубов со некого.
  • Око не затвори - воопшто не заспа.
  • Фрли око (на некого/нешто) - сака нешто да добие; засака, бендиса.
  • Око соколово - остар вид.
  • На око - навидум.
  • Со голо око - без користење помошни инструменти, направи.
  • Гледа под око - тајно набљудува.
  • Гледа/чува некого како очите во главата - грижливо се однесува кон некого.
  • Трн во око (некому) - пречи (некому).
  • Земе (некого) на око - постојано е против некого.
  • Те/го... лажат очите - погрешно согледува, заклучува.
  • Боде очи - отскокнува, се изделува.
  • Му играат очите - итар, ѓаволест.
  • Паѓа в очи - се наметнува, многу е воочлив.
  • Не може да го погледне в очи - срам од некого поради погрешна постапка.
  • Во четири очи - насамо, доверливо.
  • Држи на око (некого) - следи некого.
  • Во очи - директно.
  • Прст пред око не се гледа - за многу темно.
  • Прст пред око не се гледа - за густа магла.
  • Жими / жити очи (клетва).
  • Ми се плаши окото - вознемирен сум од нешто, претчувствувам опасност.

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Народне лирске песме. Београд: Просвета, 1963, стр. 43.
  2. ↑ Народне лирске песме. Београд: Просвета, 1963, стр. 43-44.
  3. ↑ Charles Baudelaire, Spleen Pariza. Zgreb: Mladost, 1952, стр. 79-81.
  4. ↑ „Оскар Давичо“, во: Оскар Давичо, Песме. Српска књижевна задруга, Београд, 1958, стр. 236.
  5. ↑ Мак Диздар, Горчин. Скопје, Македонска книга, стр. 119.
  6. ↑ Мак Диздар, Горчин. Скопје, Македонска книга, стр. 51-52.
  7. ↑ Јован Дучић, Сабрана дела II, Песме љубави и смрти. Београд: Народна просвета (без дата), стр. 34-35.
  8. ↑ Italo Kalvino, Pre nego što kažeš „halo“. Beograd: Rad, 2001, стр. 37-40.
  9. ↑ Блаже Конески, Црква. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 53.
  10. ↑ Јован Котевски, Пеплосија. Мисла, Скопје, 1966, стр. 38.
  11. ↑ Gabrijel Garsija Markes, Oči plavog psa. Beograd: Sezam Book, 2015, стр. 67-73.
  12. ↑ Дејан Мирчески, Кристалните јами на пропаста, Темплум, Скопје, 2012.
  13. ↑ Сања Михајловиќ-Костадиновска, (Бес)конечни модели на расказот. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 49.
  14. ↑ Сања Михајловиќ-Костадиновска, (Бес)конечни модели на расказот. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 77.
  15. ↑ Euđenio Montale, Leptir iz Dinara i ostali prozni spisi. Beograd: Rad, 1979, стр. 37-42.
  16. ↑ Šandor Petefi, Sloboda i ljubav. Beograd: Rad, 1969, стр. 35.
  17. ↑ Анте Поповски, Дрво што крвави. Скопје: Детска радост, Наша книга, Македонска книга, Култура, Мисла, 1991, стр. 10.
  18. ↑ Бошко Смаќоски, Модричка тетратка. Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2004, стр. 36.
  19. ↑ Стојан Тарапуза, Сон на тркала, Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 6.
  20. ↑ Стојан Тарапуза, Сон на тркала, Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 67.
  21. ↑ www.macedonium.org, Очи - Ацо Шопов (пристапено на 7.2.2016)
  22. ↑ Ацо Шопов, Песни. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 25-26.
  23. ↑ Ацо Шопов, Песни. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 127.
  24. ↑ „Бонд го спасува светот од катастрофа“, Антена, број 813, 24.1.2014, стр. 3.
  25. ↑ IMBD, Eyes Without a Face (1960) (пристапено на 7.2.2016)
  26. ↑ IMBD, Eyes Wide Shut (1999) (пристапено на 7.2.2016)
  27. ↑ IMBD, Occhi Chiusi (2017) (пристапено на 18.5.2017)
  28. ↑ Ѓорѓи Доневски, Сокол ми лета високо. Скопје: Културно-уметничкото друштво „Гоце Делчев“, 1978, стр. 71.
  29. ↑ Macedonian Folklore Classics, Anka Gieva. Macedonian Radio and Television, MP 41048.
  30. ↑ YouTube, The Adverts - Gary Gilmore's eyes (1977) (пристапено на 30.12.2016)
  31. ↑ YouTube, Eyes in the Back of Your Head - The Adicts (пристапено на 28.12.2016)
  32. ↑ YouTube, Billy Idol - Eyes Without a Face (1960) (пристапено на 7.2.2016)
  33. ↑ DISCOGS, Articles Of Faith ‎– Complete Vol. 1 1981-1983 (пристапено на 24.6.2021)
  34. ↑ DISCOGS, Tim Buckley ‎– Greetings From L.A. (пристапено на 17.10.2018)
  35. ↑ YouTube, BAUHAUS ~ Kick in the Eye (пристапено на 18.2.2019)
  36. ↑ YouTube, beat happening - beat happening (full album) (пристапено на 23.8.2017)
  37. ↑ YouTube, Kate Bush - The Man With The Child In His Eyes (пристапено на 30.8.2017)
  38. ↑ YouTube, The Velvet Underground \ The Velvet Underground, 1969 (Full Album)(пристапено на 17.2.2018)
  39. ↑ Muddy Waters – The Anthology (пристапено на 1.4.2023)
  40. ↑ YouTube, In Your Eyes - Peter Gabriel (пристапено на 17.5.2017)
  41. ↑ DISCOGS, The Grateful Dead – Anthem Of The Sun (пристапено на 11.11.2022)
  42. ↑ DISCOGS, The dB's – Stands For Decibels (пристапено на 19.4.2024)
  43. ↑ Danielle Dax – Pop-Eyes (пристапено на 7.9.2021)
  44. ↑ YouTube, Disciplina Kičme Ja imam šarene oči 1984 (пристапено на 18.2.2019)
  45. ↑ YouTube, EKV - Oci boje meda (1985 Spot) (пристапено на 31.12.2016)
  46. ↑ Discogs, Neil Young ‎– Tonight's The Night (пристапено на 28.2.2021)
  47. ↑ Discogs, Captain Beefheart And The Magic Band ‎– Clear Spot (пристапено на 18.5.2022)
  48. ↑ Kodjabashia & Foltin feat. Goce Stevkovski, Penelope X, LTM 001, 2011.
  49. ↑ Crosby, Stills & Nash ‎– Crosby, Stills & Nash (пристапено на 23.1.2018)
  50. ↑ YouTube, Minor Threat - In My Eyes (пристапено на 14.3.2017)
  51. ↑ Misfits – Walk Among Us (пристапено на 2.4.2023)
  52. ↑ Meat Puppets – Too High To Die (пристапено на 28.3.2023)
  53. ↑ YouTube, the Pogues - a Pair of Brown Eyes (пристапено на 22.8.2017)
  54. ↑ YouTube, Rolling Stones-Far Away Eyes (пристапено на 15.2.2019)
  55. ↑ YouTube, Kate Ceberano - Bedroom Eyes (with lyrics) - HD (пристапено на 29.9.2017)
  56. ↑ Discogs, The Sonic-Youth ‎– Sister (пристапено на 18.7.2019)
  57. ↑ DISCOGS, Sonic Youth ‎– Experimental Jet Set, Trash And No Star (пристапено на 20.7.2019)
  58. ↑ DISCOGS, The Who ‎– Who's Next (пристапено на 28.3.2020)
  59. ↑ Discogs, Hüsker Dü ‎– Flip Your Wig (пристапено на 1.7.2020)
  60. ↑ YouTube, The Church - The Blurred Crusade (1982) (Full Album) (пристапено на 15.10.2017)
  61. ↑ YouTube, The Germs - communist Eyes (пристапено на 17.3.2017)
  62. ↑ „око“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Око&oldid=5239746“